Redystrybucja dochodów a system fiskalny państwa

Abstrakt

Celem artykułu było dokonanie klasyfikacji modeli fiskalnych państw OECD na podstawie kryterium struktury dochodów podatkowych i wydatków publicznych oraz porównanie ich pod względem skali redystrybucji dokonywanej przy pomocy opodatkowania i transferów socjalnych oraz poziomu nierówności dochodowych. Analiza została przeprowadzona na grupie 30 państw OECD z wykorzystaniem danych z bazy OECD z lat 2004–2017. Klasyfikacji dokonano przy pomocy analizy skupień z wykorzystaniem metody Warda. W toku badania wyodrębniono sześć modeli fiskalnych, w ramach których państwa charakteryzowały się zbliżonym udziałem poszczególnych kategorii dochodów podatkowych i wydatków publicznych. Analiza porównawcza modeli fiskalnych wykazała istnienie zależności między strukturą dochodów podatkowych i wydatków publicznych, a poziomem nierówności dochodowych oraz skalą redystrybucji dokonywaną przy pomocy opodatkowania i transferów socjalnych, mierzoną przy pomocy Indeksu Redystrybucji. Modele cechujące się wysokim udziałem wydatków na cele socjalne w strukturze wydatków publicznych uzyskały wyższy Indeks Redystrybucji na tle pozostałych modeli. Istotne znaczenie redystrybucyjne posiada stosowanie zróżnicowanych rodzajów transferów socjalnych, finansowanych nie tylko składkami na ubezpieczenia społeczne, ale i z podatków. Badanie ujawniło również wpływ struktury wydatków publicznych na poziom nierówności dochodowych. Modele fiskalne o wysokim udziale wydatków alokacyjnych cechowały się niskim poziomem nierówności dochodowych. Analiza nie potwierdziła założenia o wyższej skali redystrybucji w krajach o wysokim poziomie nierówności dochodowych.