Ideologiczny i społeczny kontekst gospodarki kreatywno-kognitywnej
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.4.1Słowa kluczowe:
gospodarka kreatywno-kognitywna, konstruktywizm, ideologia neoliberalna, stratyfikacja społecznaAbstrakt
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy „gospodarka kreatywno-kognitywna” jest kategorią opisową, czy raczej konstruktem ideologicznym i narzędziem określonego aktu performatywnego, czy, a jeśli tak, to w jakim stopniu, odnosi się do stanu faktycznego współczesnej gospodarki, czy też jest jedynie hipostazą. Oparta na założeniach arbitralnie definiowanej kreatywności, selektywno-normatywnie rozumianej kultury, dematerializacji pracy i fetyszyzowaniu roli IT, neoliberalna ideologia gospodarki kreatywno-kognitywnej stwarza fałszywy obraz jakościowo nowej rzeczywistości, maskując stare problemy społeczne właściwe dla gospodarki rynkowej, takie jak utrwalone i pogłębiające się nierówności społeczne, nowe formy podziałów stratyfikacyjnych (afirmacja klasy kreatywnej i dyskredytacja niższych klas społecznych, zwłaszcza klasy robotniczej), segregacja społeczno-przestrzenna, manipulacja i dezinformacja (przemoc symboliczna), wykluczenie i marginalizacja społeczna. Ideologia ta, upowszechniana przez paternalistyczną wiedzo-władzę (governmentality), wpisuje się w elitarystyczny model społeczeństwa.
Bibliografia
Amin, A., Thrift, N. (2004). Introduction. W: A. Amin, N. Thrift (red.), The Blackwell Cultural Economy Reader (s. X–XXX). Malden: Blackwell.
Anderson, C. (2008). The Long Tail. New York: Hyperion.
Attfield, S. (2020). The working class in the Australian mainstream media. International Journal of Media & Cultural Politics, 16(1), 47–63. DOI: 10.1386/macp.
Berghoff, H., Vogel, J. (2004). Wirtschaftsgeschichte als Kulturgeschichte. Frankfurt: Campus Verlag.
Blaug, M. (1995). Metodologia ekonomii. Warszawa: PWN.
Boumans, M., Davis, J.B. (2010). Economic Methodology: Understanding Economics as a Science. London: Palgrave Macmillan.
Boutang, Y.M. (2011). Cognitive Capitalism. Cambridge: Polity Press.
Brooks, D. (2021). How the Bobos Broke America. The Atlantic. September. Pobrane z: https://www.theatlantic.com (2021.11.24).
Caliskan, K., Callon, M. (2009). Economization, part 1. Economy and Society, 38(3), 369–398. DOI: 10.1080/0308514090302.
Callon, M. (1998). Introduction: the embeddedness of economic markets in economics. W: M. Callon (red.), The Laws of the Markets (s. 1–57). Malden: Blackwell Publishers.
Callon, M. (2006). What does it mean to say that economics is performative? CSI Working Papers Series, 005, 1–58.
Casey, E., O’Brien, D. (2020). Sociology, „Sociology” and the Cultural and Creative Industries. Sociology, 54(3), 443–59. DOI: 10.1177/0038038520904712.
Castells, M. (2007). Społeczeństwo sieci. Warszawa: PWN.
DCMS. (2001). Creative Industries Mapping Documents. London.
Doogan, K. (2009). New Capitalism? The Transformation of Work. Cambridge: Polity.
Dorling, D. (2017). The New Urban Crisis by Richard Florida review. The Guardian, 26 Sep.
Drucker, P. (1999). Społeczeństwo pokapitalistyczne. Warszawa: PWN.
Drucker, P. (2006). The Effective Executive. New York: Collins.
du Gay, P., Pryke, M. (2002). Cultural Economy. W: P. du Gay, M. Pryke (red.), Cultural Economy (s. 1–19). London: Sage Publications. DOI: 10.4135/9781446218440.n1.
Edensor, T., Millington, S. (2019). Spaces of vernacular creativity reconsidered. W: C. Courage, A. McKeown (red.), Creative Placemaking: Research, Theory and Practice (s. 28–40). London: Routledge.
Einarsson, A. (2016). Cultural Economics. Bifrost: Bifrost University.
Featherstone, M. (2007). Consumer Culture and Postmodernism. London: Sage.
Flew, T. (2009). The Cultural Economy Moment? Cultural Science Journal, 2(1), 1–11. DOI: 10.5334/csci.20.
Florida, R. (2002). The Rise of the Creative Class. New York: Basic Books.
Florida, R. (2005). The Flight of the Creative Class. New York: Harper Business.
Fraser, N. (2013). Fortunes of Feminism: From State-Managed Capitalism to Neoliberal Crisis. London: Verso Books.
Galloway, S., Dunlop, S. (2006). Deconstructing the Concept of ‘Creative Industries’. W: C. Eisenberg, R. Gerlach, C. Handke (red.), Cultural Industries (s. 33–52). Berlin: Humbold University.
Gibson-Graham, J.K. (2006). A Postcapitalist Politics. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Giroux, H. (2019). Toward a Pedagogy of Educated Hope under Casino Capitalism. Pedagogía y Saberes, 50, 147–151.
Godart, F., Phillips, D.J., Seong, S. (2020). The Sociology of Creativity: Elements, Structures, and Audiences. Annual Review of Sociology, 46(1), 489–510. DOI: 10.1146/ annurev-soc-121919.
Granovetter, M. (1985). Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness. The American Journal of Sociology, 91(3), 481–510.
Habermas, J. (1989). Teoria działania komunikacyjnego, t. 1. Warszawa: PWN.
Hall, S. (1996). When was the „post-colonial”? W: I. Chambers, L. Curti (red.), The Post-Colonial Question (s. 242–260). London: Routledge. DOI: 10.4324/9780203138328.
Hanan, J., Chaput, C. (2015). A Rhetoric of Economics beyond Civic Humanism. Journal of Cultural Economy, 8(1), 16–24. DOI: 10.1080/17530350.
Hartley, J., Wen, W., Li, H. (2015). Creative Economy and Culture. London: Sage Publications.
Hawkins, H., Price, L. (2018). Towards the geographies of making. W: L. Price, H. Hawkins (red.), Geographies of Making, Craft and Creativity (s. 1–30). London: Routledge.
Hesmondhalgh, D. (2013). The Cultural Industries. London: Sage.
Hoeschele, W. (2018). The Economics of Abundance. London: Routledge.
Hooks, B. (2000). Where we stand: class matters. New York: Routledge.
Horkheimer, M. (1987). Społeczna funkcja filozofii. Warszawa: PIW.
Ingold, T., Hallam, E. (2020). Creativity and Cultural Improvisation. W: E. Hallam, T. Ingold (red.), Creativity and Cultural Improvisation (s. 1–24). London: Taylor & Francis.
Kacerauskas, T. (2020). Creative Economy and the Idea of the Creative Society. Transformations in Business & Economics, 19(1), 43–52.
Kennedy, P. (2020). ‘All the better to eat you with!’ The contribution of consumer culture to the rise of predatory capitalism. Journal of Consumer Culture, 20(3), 266–284. DOI: 10.1177/14695405.
Kołakowski, L. (2020). Kultura i fetysze. Warszawa: PWN.
Krӓtke, S. (2011). The Creative Capital of Cities. Interactive Knowledge Creation and the Urbanization Economies of Innovation. Malden: Wiley-Blackwell.
Landry, C. (2008). The Creative City. London: Routledge.
Lash, S., Urry, J. (2002). Economies of Signs and Space. London: Sage.
Lawson, T. (2006). The nature of heterodox economics. Cambridge Journal of Economics, 30(4), 483–505. DOI: 10.1093/cje/bei093.
Leadbeater, C. (1999). New Measures for the New Economy. Amsterdam. Pobrane z: https://www.oecd.org/sti/ind/1947910.pdf (2016.08.05).
Lipski, A. (2016). Ekonomizacja rewitalizacji i jej ukryte wymiary. Synthesis: Publication of Humanities and Social Sciences, 3, 191–208.
Lipski, A. (2018). Kultura jako problem teorii i praktyki polityki społecznej z perspektywy socjoekonomicznej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2, 257–271. DOI: 10.14746/rpeis.2018.80.2.18.
Lipski, A. (2023). Społeczeństwo wiedzy? Między tautologią, panekonomizmem a fałszywą świadomością. Pedagogika Społeczna, 3(89), 9–26. DOI: 10.35464/1642-672X.
MacKenzie, D., Millo, Y. (2003). Constructing a Market, Performing Theory. American Journal of Sociology, 109(1), 107–145. DOI: 10.1086/374404.
Markusen, A., Wassall, G., DeNatale, D., Cohen, R. (2008). Defining the Creative Economy: Industry and Occupational Approaches. Economic Development Quarterly, 22(1), 24–45. DOI: 10.1177/0891242407311862.
Mato, D. (2009). All industries are cultural. A critique of the idea of ‘cultural industries’ and new possibilities for research. Cultural Studies, 23(1), 70–87. DOI: 10.1080/0950238080.
McCloskey, D. (1998). The Rhetoric of Economics. Madison: University of Wisconsin Press.
McGuigan, J. (2012), The Coolness of Capitalism Today. Journal for a Global Sustainable Information Society, 10(2), 425–438. DOI: 10.31269/vol10iss.
McLaren, P. (2005). Capitalists and Conquerors: A Critical Pedagogy against Empire. Lanham: Rowman.
Medema, S., Samuels, W. (1998). Introduction. W: S. Medema, W. Samuels (red.), Foundations of Research in Economics (s. 1–6). Cheltenham: Edward Elgar.
Miles, S. (2020). Consuming culture-led regeneration. Space and Polity, 24(2), 210–224. DOI: 10.1080/13562576.
Newbigin, J. (2010). The Creative Economy. London: British Council.
Newbigin, J. (2016). What is the creative economy? W: J. Newbigin (red.), New and changing dynamics. How the global creative economy is evolving (s. 4–11). London: British Council.
O’Connor, J. (2000). The definition of the ‘Cultural Industries’. The European Journal of Arts Education, 2(3), 15–27.
Peters, M.A., Araya, D. (2010). Introduction: The Creative Economy. W: D. Araya, M.A. Peters (red.), Education in the Creative Economy (s. XIII–XXX). New York: Peter Lang.
Popper, K.R. (1997). Mit schematu pojęciowego. Warszawa: Książka i Wiedza.
Pratt, A. (2008). Creative cities: the cultural industries and the creative class. Geografiska annaler: Series B – Human geography, 90(2), 107–117. DOI: 10.1111/j.1468-0467.
Pratt, A. (2016). Three stages in the life of the creative economy. W: J. Newbigin (red.), New and changing dynamics. How the global creative economy is evolving (s. 12– 15). London. British Council.
Quah, D. (2003). Digital goods and the new economy. CEPR Discussion Paper, 3846, 1–44.
Rifkin, J. (2016). Społeczeństwo zerowych kosztów krańcowych. Warszawa: Studio Emka.
Ritzer, G., Jurgenson, N. (2010). Production, consumption, prosumption: The nature of capitalism in the age of the digital ‘prosumer’. Journal of Consumer Culture, 10(1), 13–36. DOI: 10.1177/1469540509.
Robinson, J. (1974). Economic Philosophy. Harmondsworth: Penguin Books.
Roodhouse, S. (2006). The Creative Industries. W: C. Eisenberg, R. Gerlach, C. Handke (red.), Cultural Industries (s. 13–31). Berlin: Humbold University.
Sands, G., Reese, L. (2008). Cultivating the Creative Class. Economic Development Quarterly, 22(1), 8–23. DOI: 10.1177/0891242407.
Sayer, A. (1998). Critical and Uncritical Cultural Turns. Pobrane z: http://www.lancaster. ac.uk (2016.08.05).
Schlesinger, P. (2013). Cultural policy and the idea of the creative economy. Pobrane z: https://www.create.ac.uk (2021.11.23).
Söndermann, M., Backes, Ch., Arndt, O., Brünink, D. (2009). Culture and Creative Industries in Germany. Cologne: Federal Ministry of Economics and Technology.
Swan, M. (2015). Blockchain: Blueprint for a New Economy. Sebastopol: O’Reilly Media.
Tapscott, D., Williams, A.D. (2008). Wikinomics: How Mass Collaboration Changes Everything. New York: Portfolio.
Throsby, D. (2008). The concentric circles model of the cultural industries. Cultural Trends, 17(3), 147–164. DOI: 10.1080/0954896080.
Throsby, D. (2015). The Economics of Cultural Policy. Cambridge: Cambridge University Press.
UNCTAD. (2010). Creative Economy. Report. Geneva.
UNCTAD. (2024). Creative Economy Programme. Pobrane z: https://unctad.org (2024.08.30).
UNESCO. (2021). Cutting Edge. The creative economy. Pobrane z: https://en.unesco.org (2022.01.13).
Vanolo, A. (2013). Alternative Capitalism and Creative Economy. International Journal of Urban and Regional Research, 37(5), 1785–1798. DOI: 10.1111/j.1468-2427.
Venkatesh, A. (1999). Postmodernism Perspectives for Macromarketing. Journal of Macromarketing, 19(2), 153–169.
Verwijnen, J. (2001). Aestheticisation Processes of Everyday Life. European Journal of Arts Education, 3(2), 59–70.
Waitt, G., Gibson, C. (2013). The Spiral Gallery: non-market creativity and belonging in an Australian country town. Journal of Rural Studies, 30(4), 75–85. DOI: 10.1016/j. jrurstud.2012.
Zukin, S. (2000). The Cultures of Cities. Malden: Blackwell.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
