Deonimy w listach emigracyjnych Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych
DOI:
https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.19Słowa kluczowe:
deonim, deonimizacja, język potoczny, idiolekt, listAbstrakt
Celem opracowania jest 1) przybliżenie powstałego dzięki deonimizacji słownictwa, którym posługiwał się w korespondencji z przyjaciółmi Joachim Lelewel, 2) określenie motywujących je podstaw proprialnych, 3) ustalenie, które wyrazy mogły mieć charakter indywidualizmów, 4) wskazanie mechanizmów tworzenia deonimów oraz 5) ich funkcji w badanych listach. Zebrane deonimy wpisane w teksty listów, mające związek z codziennym życiem Lelewela oraz jego działalnością naukową i polityczną, można interpretować w kategorii znaków kulturowych odzwierciedlających dziewiętnastowieczną rzeczywistość poprzez odniesienia do tła historycznego, obyczajowego czy kulturowego epoki. Analizowane deonimy pełnią w badanej korespondencji kilka funkcji: nominatywną, lokalizującą (chronologicznie i przestrzennie), emotywno-wartościującą, autobiograficzną oraz maskującą.
Downloads
Bibliografia
Adamiszyn, Z. (1991). O sposobach i przyczynach powstawania derywatów okazjonalnych w potocznym akcie mowy. Socjolingwistyka, XI, 75–83.
Cieślikowa, A. (2006). Onimizacja, apelatywizacja a derywacja. W: Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz (red.). Onimizacja i apelatywizacja (s. 47–56). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Dereń, B. (2005). Pochodne nazw własnych w słowniku i w tekście. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Doroszewski, W. (red.) (1958). Słownik języka polskiego (T. I–IX). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Górny, H. (2013). Nazwy własne w piśmiennictwie pamiętnikarskim XIX wieku. Perspektywa funkcjonalno-tekstologiczna. Kraków: Wydawnictwo LEXIS.
Jaros, V. (2015). Studia nad językiem i stylem naukowym pism Joachima Lelewela. Częstochowa: Wydawnictwo im. S. Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Jaros, V. (2017). Nazwy maskujące w emigracyjnych listach Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych. Język Polski, XCVII, z. 3, 76–86.
Jaros, V. (2018). Eponimy w języku naukowym Joachima Lelewela. Komunikacja i konteksty, I, 27–48.
Jaros, V. (2021). Nazwy własne jako nośnik wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela. Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, 7, 79–94.
Kałkowska, A. (1982). Struktura składniowa listu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Karłowicz, J., Kryński, A., Niedźwiecki, W. (1900–1927). Słownik języka polskiego (T: I–VIII). Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki.
Kiklewicz, A. (2020). Znaczenie jednostki leksykalnej a tekst precedensowy. Język Polski, C, z. 2, 20–32.
Kosyl, C. (1978). Metaforyczne użycie nazw własnych. W: M. Szymczak (red.). Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego (s. 133–143).Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Linde, B. S. (1807–1814). Słownik języka polskiego. (T. I–VI). Warszawa: Drukarnia XX. Pijarów.
Markowski, A. (1992). Kategoria potoczności w języku i opisie języka. W: J. Anusiewicz i F. Nieckula (red.). Język a kultura. (T. 5: Potoczność w języku i w kulturze) (s. 55–59). Wrocław.
Nagórko, A. (2005). Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem). Wyd. 3, rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Orgelbrand, M. (1861). Słownik języka polskiego (T. 1–2). Wilno.
Raszewska-Klimas, A. (2018). Wieloznaczność nazwisk Polaków. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Różycka, I. (2006). Czasowniki z obcą nazwą własną w podstawie. W: Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz (red.). Onimizacja i apelatywizacja (s. 173–183). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Rutkowski, M., (2006). Apelatywna interpretacja nazw własnych w tekście. W: Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz (red.). Onimizacja i apelatywizacja (s. 201–212). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Strycharska-Brzezina, M. (2010). Okazjonalne deonimy ludyczne w wybranych utworach literackich. W: R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora (red.). Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj (s. 521–528). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Tyrpa, A. (2006). Apelatywizacja etnonimów. W: Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz (red.). Onimizacja i apelatywizacja (s. 261–269). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Warchala, J. (2003). Kategoria potoczności w języku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Więckowska, H. (1948). Przedmowa. W: Listy emigracyjne Joachima Lelewela. Wydała i wstępem opatrzyła H. Więckowska. T. 1 (1831–1835). (s. I–XII). Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Słowo. Studia językoznawcze
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
