Normalizacja terminologii chemicznej w pierwszej połowie XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.15584/slowo.2018.9.09Słowa kluczowe:
chemistry, terminology, word formation, normalizationAbstrakt
Though the development of chemical terminology is mainly associated with the 19th century, the first names of elements can be found in the work by Michał Sędziwoj that dates back to the end of the 16th century. An important role in the formation of specialized nomenclature was played by the conflict between chemists – Jędrzej Śniadecki and Aleksander Chodkiewicz, which emphasized the need and significance to create Polish counterparts of the terminology. This resulted in the proposition of numerous changes, the formation of many different rules of creating the names of elements and compounds. At the turn of the 20th century, the situation led to the creation of two separate naming paradigms, associated with the research centres in Cracow and Warsaw. There were attempts to create a nation-wide chemical nomenclature, which eventually occurred in the first years of the 20th century. The article describes the differences in names created at Cracow and Warsaw facilities, the most important reforms proposed by Warsaw chemists and the final considerations made by the Academy of Learning. The main focus is on the creation of element names originating from Latin nomenclature (the use and deletion of the -um suffix), the rules surrounding the transfer of names from international terminology (e.g. the mol name, the prefixes such as bi-, di-, tri-) and the names of selected chemical compounds.Downloads
Bibliografia
Bajerowa I., 1973, Językoznawca wobec tzw. zasad słowotwórstwa technicznego, „Poradnik Językowy”, nr 3, s. 127–138.
Bąk M., 1984, Powstanie i rozwój polskiej terminologii nauk ścisłych, Wrocław.
Biniewicz J., 1992, Rozwój polskiej terminologii chemii nieorganicznej, Opole.
Burkacka I., 2007, Ucięcia w procesie sufiksacji, „LingVaria”, nr 2, s. 55–66.
Davies N., 2010, Boże igrzysko. Historia Polski, Kraków.
Estreicher T., 1939, Z dziejów polskiego słownictwa chemicznego, cz. I: „Język Polski”, nr 2, s. 47–53; cz. II: „Język Polski”, nr 3, s. 80–86.
Foucault M., 1977, Archeologia wiedzy, przeł. A. Siemek, Warszawa.
Gajda S., 1982, Zawartość treściowa terminu a nauka o terminach, „Poradnik Językowy”, nr 5, s. 307–316.
Gajda S., 1990, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole.
Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H. (red.), 1998, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa.
Kieniewicz S., 2002, Historia Polski 1795–1918, Warszawa.
Lavoisier A., 2001, Traktat podstawowy chemii. Przedstawiony w nowym układzie i na podstawie nowoczesnych odkryć z ilustracjami przez p. Lavoisiera członka Akademii, Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystw Rolniczych Paryża i Orleanu, Towarzystwa Londyńskiego, Instytutu Bolońskiego, Szwajcarskiego Towarzystwa w Bazylei, Towarzystw w Filadelfii, Harlemie, Manchesterze, Padwie itd., tłum. R. Mierzecki, „Analecta”, nr 19, s. 7–122.
Leppert W., 1918, Rys rozwoju chemii w Polsce do roku 1830, Warszawa.
Ligara B., 2017, Terminologia specjalistyczna i kultura: dychotomia czy punkty wspólne? [w:] Terminologia specjalistyczna w teorii i praktyce językoznawców słowiańskich, red. R. Przybylska, W. Śliwiński, Kraków, s. 29–52.
Mierzecki R., 1988, Rozwój polskiej terminologii chemicznej, Wrocław.
Mierzecki R., 2001, Przedmowa tłumacza [w:] A. Lavoisier, Traktat podstawowy chemii. Przedstawiony w nowym układzie i na podstawie nowoczesnych odkryć z ilustracjami przez p. Lavoisiera członka Akademii, Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystw Rolniczych Paryża i Orleanu, Towarzystwa Londyńskiego, Instytutu Bolońskiego, Szwajcarskiego Towarzystwa w Bazylei, Towarzystw w Filadelfii, Harlemie, Manchesterze, Padwie itd., „Analecta”, nr 19, s. 8–11.
Nowicki W., 1986, Podstawy terminologii, Wrocław.
Radziszewski B., 1901, Rys rozwoju chemii w XIX. stuleciu, Lwów.
Suchodolski B., 1972, Komisja Edukacji Narodowej, Warszawa.
Szperl L., 1913, Materyały do historyi Szkoły Głównej Warszawskiej, Warszawa.
Śniadecki J., 1800, Początki chemii, t. I, Wilno.
Tomaszczyk J., 2014, Model systemu informacji terminologicznej, Katowice.
Waniakowa J., 2001, Jana Śniadeckiego próba stworzenia polskiej terminologii astronomicznej [w:] Studia językoznawcze. Dar przyjaciół i uczniów dla Zofii Kurzowej, red. Z. Cygal-Krupowa, Kraków, s. 385–396.
Waszakowa K., 1992, Sufiksy obce -or, -tor, -ator we współczesnym języku polskim, „Poradnik Językowy”, nr 3, s. 181–191.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Słowo. Studia językoznawcze

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.