Procesy znaczeniotwórcze okiem kognitywisty. Refleksja na podstawie wybranych niemieckich czasowników z wyodrębnionym komponentem przymiotnikowym
DOI:
https://doi.org/10.15584/slowo.2023.14.5Słowa kluczowe:
językoznawstwo kognitywne, metafora konceptualna, język niemiecki, przymiotnikAbstrakt
Celem artykułu jest pokazanie przydatności podejścia kognitywistycznego do badania mnogości procesów semantycznych i konstruowania nowych znaczeń w złożonych jednostkach leksykalnych. Refleksja odbywa się przy użyciu metodologii językoznawstwa kognitywnego, stąd zgłębione zostają zjawiska metaforyzacji, integracji pojęciowej, relacji trajektor – landmark oraz profilowanie znaczenia jednostek złożonych. Materiał badawczy stanowią czasowniki zawierające przymiotnik w podstawowej formie (np. leichtfallen), w tym czasowniki zawierające nazwy barw (np. blaumachen). Ta grupa czasowników jest, w przeciwieństwie do polskiego, w języku niemieckim dość licznie reprezentowana. Opisane czasowniki integrują odniesienia specyficzne kulturowo, mogą i powinny być badane także przez odwołanie do konceptu umysłu ucieleśnionego. Zastosowane podejście może zostać z powodzeniem przyłożone do innego materiału badawczego.
Downloads
Bibliografia
Bawej, I. (2018). O kolorach miłości w języku polskim i niemieckim (aspekty językowo- kulturowe). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica, 14, 67–81.
Gonigroszek, D. (2011). Językoznawstwo kognitywne: „ucieleśniony” umysł i znaczenie. Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze, 5, 13–20.
Iwaniak, K. (2021). Metafory konceptualne w niemieckich związkach frazeologicznych odnoszących się do ludzkich procesów poznawczych. Językoznawstwo, 15, 199–210.
Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Lemmens, M. (2015). Cognitive semantics. W: N. Riemer (red.), Routledge Handbook of semantics (s. 90–105). Nowy Jork – Londyn: Routledge.
Langacker, R. (1987). Foundations of cognitive grammar. Theoretical Prerequisities. Standford: Standford University Press.
Langacker, R. (1995), Wykłady z gramatyki kognitywnej: Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, tłum. J. Berej, red. H. Kardela, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Langacker, R. (2004). Semantyka językoznawcza. Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury, 16, 29–73.
Przybylska, R. (2006). Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-. Kraków: Universitas.
Skrzypczak, W. (2008). Myśl ucieleśniona i myśl imaginacyjna. Literaria Copernicana, 2, 111–127.
Strugielska, A., Siek-Piskozub T. (2009). Metafora jako technika badawcza w glottodydaktyce. Lingwistyka stosowana, 1, 213–226.
Tabakowska, E. (2005). Komunikowanie i poznawanie w językoznawstwie. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 91/92, 50–59.
Taylor, J.R. (2007). Gramatyka kognitywna. Kraków: Universitas.
Turewicz, K. (1998). Profil a kategorie gramatyczne. W: J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), Profilowanie w języku i tekście (s. 63–78). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Wierzbicka, A. (2006). Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Witkowska, N., Gut, M. (2018). Znaczenie ruchu w edukacji matematycznej. Ucieleśnione poznanie a kształtowanie się umysłowych reprezentacji liczb u dzieci. Kognitywistyka i media w edukacji, 1, 128–149.
Wróbel, S. (2007). Co to jest gramatyka? Rola reprezentacji umysłowych w wyjaśnianiu gramatyki. Principia, 49, 91–123.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Słowo. Studia Językoznawcze
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
