Zasada kontradyktoryjności w rzymskim procesie karnym

Abstrakt

Zasada kontradyktoryjności była obecna w rzymskim postępowaniu karnym w zasadzie od początków jego funkcjonowania. Proces karny był postrzegany już przez starożytnych Rzymian jako spór dwóch przeciwstawnych stron procesowych – oskarżyciela i oskarżonego. Typowo kontradyktoryjny charakter miał zwłaszcza proces przed quaestiones perpetuae. Jednak jak wykazano, nawet w tej formie postępowania kontradyktoryjność doznawała pewnych ograniczeń. Charakter kontradyktoryjności uległ pewnym przemianom w cognitio extra ordinem. W nowym typie procesu karnego zmieniła się przede wszystkim rola sądu. W cognitio extra ordinem stał się on aktywnie uczestniczącym w postępowaniu karnym organem procesowym wyposażonym w instrumenty mające zapewnić mu zrealizowanie zasady prawdy materialnej. Kontradyktoryjność pomimo tego, iż została poddana aktywnej kontroli ze strony rozpoznającego daną sprawę sędziego, pozostała nadal jedną z głównych zasad rzymskiego procesu karnego.