The early Bronze Age feature from Wilczyce, site 10, Sandomierz district
An interpretation of its functioning in light of multidimensional analysis
DOI:
https://doi.org/10.15584/anarres.2020.15.6Abstrakt
The aim of this paper is to present the multidimensional characteristics of the feature number 4 at the site in Wilczyce located on the Sandomierz Upland. During exploration of the pit rich flint material, fragments of pottery vessels and animal bones were found and just above the bottom a “deposit” involved a human skull of the young female, two cattle mandibles, a sheep/goat tibia and astragalus, a damaged cattle scapula and radius, and a polishing stone were deposited. The C14 date obtained from the tooth from the cattle jaw was 3790 ± 35 BP. Based on the shape and the size of discovered feature it is possible to classify it as a typical storage pit but presence of “deposit” enable to postulate a ritual character of assemblage that reflect some kind of burial practices of the Mierzanowice culture. Rituals in the form of interring the dead or parts of their bodies can be found also in the Unietice culture so such features may indicate the emergence of a certain supra- -regional and cross-cultural trend in the early Bronze Age.
Bibliografia
Armitage P.L. and Clutton-Brock J. 1976. A System for Classification and Description of the Horn Cores of Cattle from Archaeological Sites. Journal of Archaeological Science 3, 329–348.
Arnold V. 1981. Ein aus Schlagabfallen rekonstruierbarer Flintdolch vom Tegelbarg, Gemeinde Quern, Kreis Schleswig-Flensburg. Offa 38, 153–160.
Balcer B. 1971. Kopalnia krzemienia w Świeciechowie-Lasku, pow. Kraśnik w świetle badań 1967 r. Wiadomości Archeologiczne 36, 71–132.
Balcer B. 1975. Krzemień świeciechowski w kulturze pucharów lejkowatych. Eksploatacja, obróbka i rozprzestrzenienie. Wrocław: Ossolineum.
Balcer B. 2006. Kamieniarstwo w kulturze pucharow lejkowatych w świetle materiałow z osady na stanowisku Gawroniec w Ćmielowie, pow. Ostrowiec Świętokrzyski. Archeologia Polski 51(1–2), 43–92.
Bałaga K., Hołub B., Kusiak J., Łanczont M., Mroczek P., Zieliński P. and Komar M. 2008. Proba rekonstrukcji rzeźby terenu i środowiska z okresu funkcjonowania poźnomagdaleńskiego obozowiska w Wilczycach (Wyżyna Sandomierska). Landform Analysis 9, 269–271.
Boroń T. 2013. Bogate wielofazowe osadnictwo z epoki kamienia. In D. Głowka, T. Herbich, M. Mogielnicka -Urban and O.M. Przybyłowicz (eds.), Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk 19532013. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN 131– 135.
Boroń T. 2017. Manufacturing rectangular-sectioned axes in a Corded Ware culture in the light of refittings at Wilczyce 10, district Sandomierz (Poland). Archeologické rozhledy 69, 385–398.
Brickley M. and Ives R. 2006. Skeletal manifestations of infantile scurvy. American Journal of Physical Anthropology 129(2), 163–172.
Caldemeyer K. S., Mathews V. P., Azzarelli B. and Smith R.R. 1997. The jugular foramen: a review of anatomy, masses, and imaging characteristics. Radiographics 17(5), 1123–1139.
Całkin V.I. 1960. Izmienčivost metapodii i jego znanie dlja izučenija krupnogo rogatogo skota drevnosti. Bjulletin Moskovskogo Obščestva Ispytatelej Prirody 65(1), 109–126.
Chabal L. 1988. Pourquoi et comment prelever les charbons de bois pour la antique. Les methodes utilisees sur sites de Lattes (Herault). Lattara 1, 187–222.
Chaplin R.E. 1971. The study of animal bones from archaeological sites (= International Series of Monographs on Science in Archaeology 1). London and New York: Seminar Press Ltd.
Chodorowski J., Plak A., Pidek I. and Dobrowolski R. 2013. Multi-proxy reconstruction of mire development in the Poręby Wojsławskie ecosystem (Sandomierz Basin, southeastern Poland). Geochronometria 40 (3), 177–186.
Czebreszuk J., Kośko A., Szmyt M. 2006. Zasady analizy źrodeł ceramicznych z okresu poźnego neolitu oraz interstadium epoki neolitu i brązu na Kujawach. In A. Kośko and M. Szmyt (eds.), Opatowice–Wzgórze Prokopiaka 1 (= Studia i materiały do badań nad późnym neolitem na Wysoczyźnie Kujawskiej 1). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 37–62.
Driesch von den A. 1976. A guide to the measurement of animal bones from archaeological Sites. Peabody Museum Bulletin 1, I–IX +1–137.
Driesch von den A. and Boessneck J. 1984. Kritische Anmerkungen zur Widerristhohenberechnung aus Langenmasen vor-und fruhgeschichtlicher Tierknochenm. Säugetierkundliche Mitteilungen 22, 325–347. Fouere P. and Fourloubey Ch. 2012. La miniere-atelier de la carriere Lafarge, La Couronne (Charente). In P.-A. De Labriffe and E. Thirault (eds.), Produire des Haches au Néolithique de la Matiere Premiere A L’abandon. Actes de la Table Ronde De Saint- Germain-En-Laye 16 et 17 Mars 2007 Musée ’Archéologie Nationale. Paris: Musee. Archeologie Nationale, 51–76.
Głazek T. 1980. Gory Pieprzowe pod Sandomierzem jako osobliwy obiekt przyrodniczy. Ochrona Przyrody 43, 91–102.
Grant A. 1982. The use of Tooth wear as a guide to the age of domestic ungulates (= British Archaeological Reports 109). Oxford: Archaeopress, 91–108.
Górski J., Jarosz P., Tunia K., Wilk S. and Włodarczak P. 2013. New evidence on the absolute chronology of early Mierzanowice culture in south-eastern Poland. In M. Bartelheim, J. Peška and J. Turek (eds.), From Copper to Bronze. Cultural and Social Transformations at the Turn of the 3rd/2nd Millennia B.C. in Central Europe. Gewidmet PhDr. Václav Moucha, CSc. Anlässlich seines 80. Geburtstages. Langenweissbach: Beier & Beran, 105–118.
Gralak T. 2009. Pochowki głow ludzkich z wczesnego okresu epoki brązu ze stanowiska Wojkowice 15 w powiecie wrocławskim. In B. Gediga (ed.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe 9. Badania na autostradzie A4, part 7. Wrocław: IAE PAN, 21–27.
Grużdź W. 2012. Wybrane aspekty form dwuściennych we wczesnej epoce brązu na przykładzie materiałów z pola gorniczego w Ożarowie. Wiadomości Archeologiczne 63, 3–31.
Halstead P., Colins P. and Isaakidou V. 2002. Sorting the sheep from the goats: morphological distinctions between the mandibles and mandibular teeth of adult Ovis and Capra. Journal of Archaeological Science 29, 545–553.
Hasmann H. 2000. Die Steinartefakte der befestigten neolithischen Siedlung von Büdelsdorf, Kreis Rendsburg-Eckernförde (= Universitätsforschungen zur Prähistorischen Archäologie 62). Bonn: Habelt.
Hansen B. and Madsen P.V. 1983. Flint axe manufacture in the Neolithic. Journal of Danish Archaeology 2, 43–59.
Helmer D. 1987. Fiches descriptives pour les releves d’ensembles osseux animaux. In J. Desse and N. Desse-Berset (eds.), Fiches d’ostéologie animale pour l’archéologie. Série B, mammiferes. Paris: Centre de Recherche Archeologiques du CNRS.
Jarosz P. and Mazurek M. 2020. Stanowiska 24, 25 i 27 w Mirocinie, gm. Przeworsk. Osadnictwo z wczesnego okresu epoki brązu (= Via Archaeologica Ressoviensia 16). Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
Jarosz P., Mazurek M. and Szczepanek A. 2018. Dobkowice, stanowiska 37 i 39, woj. podkarpackie. Osady kultury mierzanowickiej na Podgórzu Rzeszowskim (= Via Archaeologica Ressoviensia 14). Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
Kadrow S. 1991. Iwanowice. Stanowisko babia Góra, cz. I. Rozwój przestrzenny osady z wczesnego okresu epoki brązu. Kraków: IHKM PAN.
Kadrow S. and Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka. Chronologia, taksonomia i rozwój przestrzenny (= Prace Komisji Archeologicznej 29). Kraków: PAN O/Kraków.
Kadrow S. and Makowicz-Poliszot D. 2000. Tiergraber der Mierzanowice kultur auf der Fundstelle „Babia Gora” in Iwanowice, gm. loco, Wojewodschaft Małopolska. In S. Kadrow (ed.), A Turning of Ages/Im Wandel der Zeiten. Jubilee Book Dedicated to Professor Jan Machnik on His 70th Anniversary. Kraków: IAE PAN, 257–300.
Knipper C., Fragata M., Nicklisch N., Siebert A., Szecsenyi- Nagy A., Hubensack V., Metzner Nebelsick C., Meller H. and Alt K.W. 2016. A distinct section of the early bronze age society? Stable isotope investigations of burials in settlement pits and multiple inhumations of the Unětice culture in central Germany. American Journal of Physical Anthropology 159, 496–516.
Kolda J. 1936. Srovnavaci anatomie zviřat domacich se zřetelem k anatomii člověka. Brno: Novina.
Kołaczek P. 2007. Late Glacial and Holocene vegetation changes in the western part of Rzeszow foothills (Sandomierz basin) based on the pollen diagram from Krasne near Rzeszow. Acta Palaeobotanica 47, 455–467.
Kołodziej B. 2010. Animal Burials in the Early Bronze Age in Central and Eastern Europe. Analecta Archaeologica Ressoviensia 5, 141–358.
Kondracki J. 2002. Geografia Regionalna Polski. Warszawa: PWN.
Krysiak K., Kobryń K. and Kobryńczuk F. 2007. Anatomia zwierząt. Warszawa: PWN.
Kopacz J. and Pelisiak A. 1988. Rejon pracowniano-osadniczy nad Krztyni. Z badań nad technikami produkcji siekier. Sprawozdania Archeologiczne 40, 347–356.
Kowalewska-Marszałek H. 2002. Krzemień świeciechowski w neolicie Wyżyny Sandomierskiej. Kilka uwag na temat rozprzestrzenienia inwentarzy. In B. Matraszek and S. Sałaciński (eds.), Krzemień świeciechowski w pradziejach. Materiały z konferencji w Ryni, 22– 24.05.2000. (= Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach 4). Warszawa: Semper, 177–207.
Krenz-Niedbała, M. 2016. Did Children in Medieval and Post-medieval Poland Suffer from Scurvy? Examination of the Skeletal Evidence. International Journal of Osteoarchaeology 26, 633–647.
Lasota-Moskalewska A. 2008. Archeozoologia. Ssaki. Warszawa: PWN.
Lasota-Moskalewska A., Kobryń H. and Świeżyński K. 1987. Changes in the size of the domestic and wild pig from the Neolithic to the Middle Ages. Acta Theriologica 32, 51–81.
Latałowa M., Tobolski K. and Nalepka D. 2004. Pinus L. subgenus Pinus (subgen. Diploxylon (Koehne) Pilager)– Pine. In M. Ralska-Jasiewiczowa, M. Latałowa, K. Wasylikowa, K. Tobolski, E. Madeyska, H.E. Jr Wright. and Ch. Turner (eds.), Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków: Instytut Botaniki im. W Szafera PAN, 165–177.
Libera J. and Zakościelna A. 2002. Złoża krzemieni turońskich w przełomowym odcinku Wisy. In B. Matraszek and S. Sałaciński (eds.), Krzemień świeciechowski w pradziejach. Materiały z konferencji w Ryni, 22– 24.05.2000. (= Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach 4). Warszawa: Semper, 93–109.
Lityńska-Zając M. 2010. Flora Stradowa we wczesnym średniowieczu – wyniki badań archeobotanicznych. In A. Buko (ed.), Stradów wczesnośredniowieczny zespół osadniczy. Tom 2. Materiały archeobotaniczne i archeozoologiczne z badań na stanowisku 1 w latach 1956–1963. (= Polskie Badania Archeologiczne 37). Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 27–50.
Lityńska-Zając M. and Wasylikowa K. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. Poznań: Sorus.
Lutnicki W. 1972. Uzębienie zwierząt domowych. Warszawa, Kraków: PWN.
Makowicz-Poliszot D. 2018. Zwierzęcy materiał kostny z obiektow kultury mierzanowickiej na stanowiskach nr 37 i 39 w Dobkowicach, pow. jarosławski. In P. Jarosz, M. Mazurek and A. Szczepanek, Dobkowice, stanowiska 37 i 39, woj. podkarpackie. Osady kultury mierzanowickiej na Podgórzu Rzeszowskim. Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 129–140
Matuszkiewicz W. 2007. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski (= Vademecum Geobotanicum). Warszawa: PWN.
Matuszkiewicz J.M. 2008. Potencjalna roślinność naturalna Polski. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Migal W. and Sałaciński S. 1996. Eksperymentalne wytwarzanie siekier czworościennych z krzemienia pasiastego. In W. Brzeziński, W. Borkowski and W. Migal (eds.), Z badań nad wykorzystaniem krzemienia pasiastego (= Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach 3). Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 121–139.
Milecka K., Kupryanowicz M., Makohonienko M., Okuniewska- Nowaczyk I. and Nalepka D. 2004. Quercus L. - Oak. In M. Ralska-Jasiewiczowa, M. Latałowa, K. Wasylikowa, K. Tobolski, E. Madeyska, H.E. Jr Wright and Ch. Turner (eds.), Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopolten maps. Kraków: Instytut Botaniki, im. W Szafera PAN, 189–197.
Mitura P. 2007. Workshop of final processing and reparation of rectangular axes on site in Niedźwiada, Ropczyce commune, Podkarpackie voivodship. Sprawozdania Archeologiczne 59, 305–324.
Moskal-del Hoyo M., Mueller-Bieniek A., Wilczyński J., Alexandrowicz W.P., Wędzicha S., Kapcia M. and Przybyła M.M. 2017. The continuous persistence of light oak forest and steppe grasslands in the Miechow Upland (Poland) in the second half of the Holocene. Quaternary International 458, 14–27.
Muller H.H. 1973. Das Tierknochenmaterial aus den fruhgeschichtlichen Siedlungen von Tornow, kr. Calau. In I. Herrmann (ed.), Die germanischen und slavischen Siedlungen und das mittelalterliche Dorf von Tornov, kr. Calau. (= Schriften zur Ur- und Frühgeschichte 26). Berlin, 278–310.
Pelisiak A. and Rybicka M. 2019. Dating of the Mierzanowice culture settlement in Jarosław, site 158, Podkarpackie province, based on the results of radiocarbon analyses. Analecta Archaeologica Ressoviensia 14, 69–79.
Popesko P. 2008. Atlas anatomii topograficznej zwierząt domowych. Warszawa: PWN.
Ruscillo D. 2003. Alternative Methods for Identifying Sex from Archaeological Animal Bone. In E. Kojabopoulou, Y. Hamilakis, P. Halstead, C. Gamble and P. Elefanti (eds.), Zooarchaeology in Grece: Recent Advances. (= BSA Studies 9). London, 37–44
Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. and Turner Ch. (eds.) 2004. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopolten maps. Kraków: Instytut Botaniki im. W Szafera PAN.
Sałaciński S. and Migal W. 1997. Production of banded flint axes. In: A. Ramos-Millan and M.A. Bustillo (eds.), Siliceous rocks and culture. Monográfica Arte y Arquelogía. Granada, 337–343.
Schild R. 2014 (ed.). Wilczyce. A late palaeolithic winter hunting camp in southern Poland. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Schild R. 2014. Taphonomy and chronology of the settlement. In R. Schild (ed.), Wilczyce. A late palaeolithic winter hunting camp in southern Poland. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 87–104.
Schramm Z. 1967. Różnice morfologiczne niektórych kości kozy i owcy (= Roczniki Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu 36). Poznań: Wyższa Szkoła Rolnicza.
Schweingruber F.H. 1978. Microscopic wood anatomy. Birmensdorf: Swiss Federal Institute for Forest, Snow and Landscape Research.
Skrzat J., Mroz I., Spulber A. and Walocha J. 2016. Morphology, topography and clinical significance of the jugular foramen. Folia Medica Cracoviensia 56(1), 71–80.
Solarska, A., Hose, T.A., Vasiljević, D.A. Mroczek, P., JaryZ., Marković S.B. and Widawski, K. 2013. Geodiversity of the loess regions in Poland: inventory, geoconservation issues, and geotourism potential. Quaternary International 296, 68–81.
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., BadoraK., Balon J., Brzezińska-Wojcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S. and Ziaja W. 2018. Physico- geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 2(91), 143–170.
Sykes N. and Symmons R. 2007. Sexing Cattle Horn-cores: Problems and Progress. International Journal of Osteoarchaeology 17, 34–45.
Szczepanek A. 2018. Analiza antropologiczna szkieletow z obiektow osadowych kultury mierzanowickiej w Dobkowicach, pow. jarosławski, stanowiska 37 i 39. In P. Jarosz, M. Mazurek and A. Szczepanek, Dobkowice, stanowiska 37 i 39, woj. podkarpackie. Osady kultury mierzanowickiej na Podgórzu Rzeszowskim. Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 121–128
Szczepanek A. 2020. Analiza antropologiczna i bioarcheologiczna szkieletow ludzkich z obiektow kultury mierzanowickiej ze stanowisk 24 i 27 w Mirocinie, pow. przeworski. In P. Jarosz, M. Mazurek, Stanowiska 24, 25 i 27 w Mirocinie, gm. Przeworsk. Osadnictwo z wczesnego okresu epoki brązu (= Via Archaeologica Ressoviensia 16). Rzeszow: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego (in print).
Szczepanek K. 1971. Kras staszowski w świetle badań paleobotanicznych. Acta Palaeobotanica 12(2), 102–112.
Szmyt M. 2010. Osadnictwo ludności kultury amfor kulistych na stanowisku 1 w Głuchowie, woj. wielkopolskie. Fontes Archaeologici Posnanienses 46, 183–192.
Thery-Parisot I., Chabal L. and Chrzavzez J. 2010. Anthracology and taphonomy, from wood gathering to charcoal analysis. A review of the taphonomic processes modifying charcoal assemblages, in archaeological contexts. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 291, 142–153.
Valde-Nowak P. 1994. Odkrycie osady kultury ceramiki sznurowej na Wyżynie Ondawskiej (Wschodnia Słowacja). Acta Archaeologica Carpathica 32, 195–203.
Wiig O. 1985. Sexing of Subfossil Cattle Metacarpals. Acta Theriologica 30, 495–503.
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Włodarczak P., Boroń T., Kurzawska A., Osypińska M., Szczepanek A. and Winiarska-Kabacińska M. 2016. Grob kultury ceramiki sznurowej ze stanowiska 10 w Wilczycach, pow. Sandomierski. Przegląd Archeologiczny 64, 29–57.
Włodarczak P., Grabowska B. and Zastawny A. 2011. Groby kultury ceramiki sznurowej i kultury mierzanowickiej ze stan. 5 w Modlnicy, pow. Krakówski. In J. Kruk and A. Zastawny (eds.), Modlnica, st. 5. Od neolitu środkowego do wczesnej epoki brązu. Kraków: Krakówski Zespol do Badań Autostrad, 291–410.
Yang H.J., Jung H.W., Kim T.H., Yu H., Lee S.H., Chung Y.S., Kim D.G., Kim H.J., Han D.H., Choi K.S. and Cho B.K. 1997. Jugular Foramen Schwannomas. Journal of Korean Neurosurgical Society 26 (12), 1705–1713.
Zeder M.A. and Lapham H.A. 2010. Assessing the reliability of criteria used to identify postcranial bones in sheep, Ovis, and goats, Capra. Journal of Archaeological Science 37, 2887–2905.
Zeder M.A. and Pilaar S.E. 2010. Assessing the reliability of criteria used to identify mandibles and mandibular teeth in sheep, Ovis, and goats, Capra. Journal of Archaeological Science 37, 225–242.
