Shipyard Archaeology in the Southern Baltic

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15584/anarres.2023.18.11

Słowa kluczowe:

shipyard archaeology, maritime archaeology, logboats, slipway, launching method, Lastadia

Abstrakt

In the past two decades, the topic of archaeological studies of shipyard sites has regularly appeared in research devoted to maritime archaeology around the world. The closer attention of archaeologists to shipyard sites is due to the increased interest in studies of the maritime cultural landscape, ship graveyards, and coastal archaeology. The purpose of this paper is to review the problems of archaeological research of shipyard sites in the southern Baltic Sea and to compare these problems with previous research results from other regions. Seasonal or occasional sites for the building or repair of boats and ships have been created since the earliest times. Isolating such sites is often problematic since sleepers or simple wooden supports were sufficient for the construction of plank boats and the work was carried out in the open air. In the coastal cities of the southern Baltic, there is evidence for the existence of designated permanent shipbuilding yards, although without permanent shipbuilding structures, since the late Middle Ages. These were places in which a ship’s carpenter received permission from the city authorities to use a particular section of the yard for shipbuilding in return for an appropriate fee. Structures used for construction were assembled each time to a specific order from the builder’s materials and they could be dismantled after completion of the project. Archaeological research of the Gdansk Lastadia site remains the best recognized shipyard providing a more complete picture of the maritime cultural landscape of this southern Baltic city from the late Middle Ages to the 19th century.

Bibliografia

Binerowski Z. 1963. Gdański przemysł okrętowy od XVII do początku XIX wieku (= Studia i Materiały do Dziejów Gdańska 1). Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe.

Bogucka M. 1962. Gdańsk jako ośrodek produkcyjny w XIV–XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Borg J., Gustafsson M. and Sjölin M. 2000. The Story of the Viking‑Age Ship from Äskekärr. Göteborg: Göteborgs Stadsmuseum.

Buczek K. 1958. Książęca ludność służebna w Polsce wczesnofeudalnej (= Prace Komisji Nauk Historycznych 1). Wrocław, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Burszta J. 1955. Materiały do techniki spławu rzecznego na Sanie i średniej Wiśle z XVII i XVIII wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 3(4), 752–828.

Christensen A. E. 1996. Treenails – an important fastening’s detail. Maritime Archaeology Newsletter 7, 20–21.

Christensen A. E. and Leiro G. 1976. Klåstadskipet. Vestfoldminne, 2–17.

Cnotliwy E. 1996. Szczecin w drugiej połowie XII i w XIII wieku w świetle badań archeologicznych. Przegląd Zachodniopomorski 11(1), 7–41.

Crumlin-Pedersen O. 1997. Viking‑age ships and shipbuilding in Hedeby/Haithabu and Schleswig. Schleswig and

Roskilde: Archaologisches Landesmuseum der Christian-Albrechts-Universitat, Wikinger Museum Haithabu, The National Museum of Denmark, and The Viking Ship Museum in Roskilde.

Englert A. 2015. Large Cargo Ships in Danish Waters 1000–1250 (= Ships and Boats of the North 7). Roskilde: The Viking Ship Museum.

Filipowiak W. 1994. Shipbuilding at the mouth of the river Odra (Oder). In C. Westerdahl (ed.), Crossroads in Ancient Shipbuilding. Proceedings of the Sixth International Symposium on Boat and Ship Archaeology, Roskilde 1991. Oxford: Oxbow Press, 83–96.

Filipowiak W. 2022. Korabnictwo Wolina 800–1200. Studium archeologiczne. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.

Filipowiak W. and Filipowiak W. 2014. Korabnictwo, port i żegluga wczesnośredniowiecznego Wolina. In B. Stanisławski and W. Filipowiak (eds.), Wolin wczesnośredniowieczny, 2 (= Origines Polonorum 6). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 350–385.

Ford B. 2006. Down by the water’s edge: modelling shipyard locations in Maryland, USA. International Journal of Nautical Archaeology 36(1), 125–137.

Grimm O. and Pesch A. (eds.) 2011. The Gudme/Gudhem Phenomenon (= Schriften des Archäologischen Landesmuseums Ergänzungsreihe 6). Neumünster: Wachholtz Verlag.

Harris L. 2010. South Carolina shipyards: labour, logistics, lumber and ladies. Journal of Maritime Archaeology 5(1), 17–35.

Harris L. 2014. Shipyard Archaeology. In C. Smith (ed.), Encyclopedia of Global Archaeology. New York: Springer Press, 6613–6620.

Hylleberg E. 1993. Dendrokronologisk under sogelse af skibsvragra Klastad, Norge (= Nationalmuseets Naturvidenskabelige Undersogelser 21). Copenhagen: National Museum of Denmark

Ignasiak M. 2020. Czy te przedmioty pogubili stoczniowcy? Wybrane narzędzia z Lastadii. In B. Kościński (ed.), Lastadia najstarsza stocznia Gdańska w świetle badań archeologicznych (= Archeologia Gdańska 7). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 165–188.

Indruszewski G. 2004. Man, Ship, Landscape. Ships and Seafaring in the Oder Mouth Area AD 400–1400. A Case Study of an Ideological Context. Copenhagen: National Museum of Denmark.

Jagodziński M. F. 2010. Truso. Między Weonodlandem a Witlandem. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne.

Klawitter G. D. 1835. Vorlege-Blätter für Schiff-Bauer. Berlin: Hamecher.

Kocińska K. 2020. Przebieg badań. In B. Kościński (ed.), Lastadia najstarsza stocznia Gdańska w świetle badań archeologicznych (= Archeologia Gdańska 7). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 13–26.

Kontny B. 2021. Logboat discovered in Lake Lubanowo, Western Pomerania. Sprawozdania Archeologiczne 73(2), 203–220.

Kontny B. 2023. Maritime contacts across the Baltic Sea during the Roman and Migration Periods (1st–7th centuries AD) in the light of archaeological sources from the central-European perspective. In A. Richardson, M. Bintley, J. Hines and A. Seamen (eds.), Transitions and Relationships over Land and Sea in the Early Middle Ages of Northern Europe. Canterbury: Canterbury Archaeological Trust, 103–130.

Król D. 2016. Od osady z epoki kamienia do Parku Kulturowego. Osada łowców fok w Rzucewie, gmina Puck. In J. P. Dettlaff (ed.), Gmina Puck. Rytm życia, nowe perspektywy. Puck: Urząd Gminy Puck, 83–102.

Król D. 2018. Osadnictwo neolityczne. In D. Król (ed.), Zespół osadniczy z epoki kamienia – Rzucewo, gmina Puck, stanowisko 1. (= Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 115–125.

Lanting J. N. 1998. Dates for origin and diffusion of the European logboat. Paleohistoria 39–40, 627–650.

Löschin G. 1836. Danzig und seine Umgebung. Danzig.

Maciakowska Z. 2020. Od średniowiecznej stoczni po fabrykę papierosów „Stambul”. In B. Kościński (ed.), Lastadia najstarsza stocznia Gdańska w świetle badań archeologicznych (= Archeologia Gdańska 7). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, s. 57–84.

Moser J. D. 2011. Shipyard archaeology. In A. Catsambis, B. Ford and D. L. Hamilton (eds.), The Oxford handbook of maritime archaeology. Oxford: Oxford University Press, 834–855.

Olechnowitz K.-F. 1960. Der Schiffbau der hansischen Spätzeit. Eine Untersuchung zur Sozial- und Wirtschaftsgeschichte der Hanse. Weimar: Böhlau.

Ossowski W. 1999. Studia nad łodziami jednopiennymi w Polsce. Gdańsk: Centralne Muzeum Morskie.

Ossowski W. 2010. Przemiany w szkutnictwie rzecznym w Polsce. Studium archeologiczne. Gdańsk: Centralne Muzeum Morskie.

Ossowski W. 2020. Pochylnie, statki wiślane i bordyny – działalność stoczniowa gdańskiej Lastadii w świetle badań archeologicznych. In B. Kościński (ed.), Lastadia najstarsza stocznia Gdańska w świetle badań archeologicznych (= Archeologia Gdańska 7). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 115–140.

Overmeer A. 2017. A Missing Link in a Period of Change? Preliminary Results of Shipwreck U34 in Flevoland, the Netherlands. In J. Litwin (ed.), Baltic and beyond. Change and continuity in shipbuilding. Proceedings of the 14th International Symposium on Boat and Ship Archaeology. Gdańsk: Narodowe Muzeum Morskie, 199–206.

Richards N. 2008. Ships graveyards: abandoned watercraft and archaeological site formation process. Florida: University of Florida Press.

Ruhnau R. 1983. Der Schiffbau in Danzig und die Entwicklung der Werft-Industrie. Danziger Berichte 3, 24–37. Skamby Madsen J. and Klassen L. 2010. Fribrødre Å. A late 11th Century Ship‑handling site on Falster. Arhus: Aarhus University Press.

Stammers M. 1999. Slipways and steamchests: the archaeology of 18th and 19th-century wooden merchant shipyards in the United Kingdom. International Journal of Nautical Archaeology 28(3), 253–264.

Stępień W. 1986. Odkrycia archeologiczne w Zatoce Puckiej. Nautologia 21(1), 79–83.

Szymczak A. 1997. W sprawie najstarszych łodzi w Polsce. Materiały Zachodniopomorskie 43, 99–112.

Wiącek B.1974. Odkrycie dłubanki z wczesnej epoki żelaza na stanowisku produkcyjnym w Luzinie, pow. Wejherowo. Pomorania Antiqua 5, 253–273.

Witsen N. 1690. Architectura navalis et reginem nauticum. Amsterdam: Graphic.

van Yk C. 1697. De Nederlandsche Scheepsbouwkonst open gestelt. Amsterdam: Langerveld.

Opublikowane

2023-12-29

Jak cytować

Ossowski, W. (2023). Shipyard Archaeology in the Southern Baltic. Ana­lecta Archa­eolo­gica Res­so­viensia, 18, 167–181. https://doi.org/10.15584/anarres.2023.18.11

Numer

Dział

Artykuły