Problems of the Continuation of Medieval Manufacturing Traditions in Modern Shoemaking Based on Archaeological Finds in Szczecin
DOI:
https://doi.org/10.15584/anarres.2024.19.9Słowa kluczowe:
archaeology, footwear, modern times, Szczecin, PomeraniaAbstrakt
Research into modern leather footwear has only recently become a part of archaeology. In the case of Szczecin, a town on the Baltic coast in Western Pomerania, no comprehensive study on these types of finds has yet been compiled. This article discusses footwear dating to the period between the 16th and 19th centuries which has been uncovered during
archaeological excavations in the Old Town in Szczecin, the issue of continuation of medieval shoemaking traditions as well as the issues of the methodology of studies and nomenclature used in Polish literature on the subject.
Bibliografia
Blažková G. and Matějková K. (eds.) 2019. Europa Postmediaevalis 2018: Post-medieval pottery between (its) borders. Gloucester: Archaeopress. DOI: 10.2307/j.ctvndv5gp
Blažková G. and Matějková K. (eds) 2021. Europa Postmediaevalis 2020: Post-medieval pottery in the spare time. Gloucester: Archaeopress. DOI: 10.2307/j.ctv1jk0jjp
Blažková G., Matějková K., Casimiro T. M. and Silva R. 2023. Europa Postmediaevalis 2022: Connections and networking. Gloucester: Archeopress. DOI: 10.32028/9781803274898
Blusiewicz K. 2009a. Obuwie warszawskie w XIV–XVII wieku. Przemiany w technice szewskiej. Archaeologia Historica Polona 18, 121–139.
Blusiewicz K. 2009b. Obuwie warszawskie z XIV–XVIII wieku. Ze zbiorów archeologicznych Muzeum Historycznego m. st. Warszawy / Warsaw footwear in the 14th–18th century. From the archaeological collection in the Historical Museum of the city of Warsaw (= Archeologia Dawnej Warszawy 1). Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy.
Blusiewicz K. 2017. Wyroby ze skóry. In K. Meyza and Z. Polak (eds.), Między miastem a dworem. Badania archeologiczne placu Zamkowego w Warszawie w latach 1977–1983 (= Archeologia Dawnej Warszawy 4). Warszawa: Muzeum Warszawy, 341–364.
Borejszo M. 1990. Nazwy ubiorów w języku polskim do roku 1600 (= Filologia Polska – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 41). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Ceynowa B. 2007. Patynki skórzane ze stanowiska Lastadia w Gdańsku. In M. Fudziński and H. Paner (eds.), XIV Sesja Pomorzoznawcza, 2: Od wczesnego średniowiecza do czasów nowożytnych. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 437–446.
Ceynowa B. 2009a. Obuwie ochronne znalezione w Gdańsku – problematyka i metody badawcze. In A. B. Kowalska and B. Wywrot-Wyszkowska (eds.), In gremio – in praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Oddział w Szczecinie, 95–112.
Ceynowa B. 2009b. Problem importu obuwia w Gdańsku w 1. połowie XVI w. na przykładzie znalezisk części butów ze stanowiska Lastadia. In H. Paner, M. Fudziński and Z. Borcowski (eds.), Stan badań archeologicznych miast w Polsce. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 389–401.
Ceynowa B. 2012. Conservation and restoration of leatherwork recovered from excavations in Gdańsk. In E. Jabłońska and T. Kozielec (eds.), Parchment and leather heritage. Conservation – Restoration. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 311–320.
Ceynowa B. 2013. Renesansowe kaftany skórzane z badań przy ul. Toruńskiej w Gdańsku. In M. Fudzińska (ed.), XVIII Sesja Pomorzoznawcza, 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 191–197.
Ceynowa B. 2018. Zabytki skórzane. In A. Pudło, W. Ossowski and E. Trawicka (ed.), Jatki mięsne w Gdańsku od XIV do XX wieku (= Res Gedanenses. Studia i Materiały Muzeum Gdańska 16). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 465–498.
Ceynowa B. 2020. Buty. In B. Kościński (ed.), Lastadia. Najstarsza stocznia gdańska w świetle badań archeologicznych (= Archeologia Gdańska 7). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 541–553.
Ceynowa B. and Trawicka E. 2016. Every step leaves a trace. Historic footwear from the collection of Archaeological Museum in Gdańsk. Catalogue. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Cnotliwy E. 2014. Archeologia zamku książąt pomorskich w Szczecinie. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Cywa K. 2019. Analiza taksonomiczna elementów drewnianych z obuwia skórzanego. In A. B. Kowalska (ed.), Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, 151.
Drążkowska A. 2007a. Obuwie typu mule wydobyte na Starym Mieście w Toruniu. Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu 12, 71–76.
Drążkowska A. 2007b. Obuwie z połowy XVIII wieku wydobyte z krypty w kościele p.w. św. Józefa w Pułtusku. In A. Henrykowska and R. Lolo (eds.), Pułtuskie osobliwości. Materiały wydane w roku obchodów 750-lecia nadania praw miejskich. Warszawa: Sarmatia Artistica Maciej Kamil Jabłoński, 37–50.
Drążkowska A. 2007c. Późnośredniowieczne patynki z badań archeologicznych w Toruniu. Acta Archaeologica Historica 17, 423–432.
Drążkowska A. 2007d. Odzież dziecięca w Polsce w XVII i XVIII wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Drążkowska A. 2011. Historia obuwia na ziemiach polskich od IX do końca XVIII wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Drążkowska A. and Grupa M. 2009. Próba przeprowadzenia rekonserwacji zabytków skórzanych przy wykorzystaniu techniki suszenia próżniowego w niskich temperaturach. Sprawozdania Archeologiczne 61, 407–417.
Drążkowska A., Grupa M., Płóciennik P., Rybka K., Szatkowski J. and Zawadzka A. 2011. Using vacuum freeze-drying for archaeological leather conservation. Sprawozdania Archeologiczne 63, 357–385.
Eberle L. 1971. Polskie rzemiosło skórzane w średniowieczu. Stan i kierunki poszukiwań. In Z. Kamieńska (ed.), Wyroby rzemieślnicze w Polsce w XIV–XVIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 9–21.
Eberle L. 1979. Zabytki skórzane z fosy Zamku Warszawskiego. Rocznik Warszawski 15, 113–123.
Eberle L. 1984. Źródła do poznania technologii kroju i szycia średniowiecznego obuwia warszawskiego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 32(2), 199–209.
Eberle L. 1985. Źródła do poznania technologii kroju i szycia obuwia warszawskiego z XVI wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 33(3), 199–214.
Gołębiowski Ł. 1983. Ubiory w Polszcze od najdawniejszych czasów aż do chwil obecnych sposobem dykcyonarza ułożone i opisane. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe [reprint 1830].
Goubitz O., van Driel-Murray C. and Groenman-van Waateringe W. 2001. Stepping through the Time. Archaeological Footwear from Prehistoric Times until 1800. Zwolle: Stiching Promotie Archaeology, Uitgevers.
Grupa M. 2012a. Conservation methods of archaeological leather applied in the Institute of Archaeology of NCU in Toruń. In E. Jabłońska and T. Kozielec (eds.), Parchment and leather heritage. Conservation – Restoration. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 321–328.
Grupa M. 2012b. Wełniane tekstylia pospólstwa i plebsu gdańskiego (XIV–XVII w.) i ich konserwacja. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Gutkowska-Rychlewska M. 1967. Patynki z Pyrzyc na tle mody obuwia średniowiecznego. Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie 9, 33–41.
Gutkowska-Rychlewska M. 1968. Historia ubiorów. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Harjula J. 2008. Before the heels. Footwear and shoemaking in Turku in the Middle Ages and the beginning of the early modern period (= Archaeologia Medii Aevi Finlandiae 15). Turku: Suomen keskiajan arkeologian seura – Sällskapet för medeltidsarkeologi i Finland.
Jagielska I. 2009. Zastosowanie liofilizacji do konserwacji zabytków skórzanych z badań archeologicznych. In A. B. Kowalska and B. Wywrot-Wyszkowska (eds.), In gremio – in praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Oddział w Szczecinie, 157–165.
Jakimowicz B. and Rodzik I. 2009. Konserwacja i rekonstrukcja zabytków skórzanych. In A. B. Kowalska and B. Wywrot-Wyszkowska (eds.), In gremio – in praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Oddział w Szczecinie, 147–155.
Jędrzejczak-Skutnik A. 2016. Zabytki skórzane pozyskane podczas badań archeologicznych w Zespole Przedbramia w Gdańsku. In A. Pudło (ed.), Zespół Przedbramia ul. Długiej w Gdańsku. Studium archeologiczne (= Res Gedanenses. Studia i Materiały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska 13). Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 161–182.
Jędrzejczak-Skutnik A. 2021. Wyroby skórzane ze stanowiska nr 24 przy ul. Reduta Wyskok 4–5 w Gdańsku (= Archeologia Gdańska 8). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 307–318.
Kowalska A. B. 2010. Wytwórczość skórzana we wczesnośredniowiecznym Szczecinie. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Kowalska A. B. 2013. Wytwórczość skórzana w późnośredniowiecznej Dzielnicy Chyżyńskiej w Szczecinie. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Kowalska A. B. 2015. Przyczynek do znajomości dziecięcego obuwia skórzanego wolinian w okresie nowożytnym. Materiały Zachodniopomorskie 10, 307–315.
Kowalska A. B. 2018. Paradne czy codzienne. Rozwój konstrukcyjny i stylistyczny obuwia skórzanego we wczesnym średniowieczu. Materiały Zachodniopomorskie 14, 167–191.
Kowalska A. B. 2021. Step by Step: How to Investigate Medieval Footwear. Archaeologies 17(1), 217–284. DOI: 10.1007/s11759-021-09427-w
Kowalska A. B. 2023. Some reflections on the development of early medieval footwear on Polish Pomerania. In M. Rijkelijkhuizen and E. de Campenhout (eds.), Archeologisch en historisch leer. Bundel van het tweede Leercongres van de Lage Landen – 25 oktober Delft 2019 / Archeological and Historical Leather. Proceedings of the second Leather Conference in the Low Countries – October 25th Delft 2019 (= Delftse Archeologische Rapporten 552). Leiden: Sidestone Press, 7–23.
Kowalska A. B. (ed.) 2019. Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Kulesz A. 2019. Women’s shoes from the crypt of the church of the Name of the Holy Virgin Mary in Szczuczyn, Podlaskie Voivodship. Analecta Archaeologica Ressoviensia 14, 155–168. DOI: 10.15584/anarres.2019.14.11
Kulesz A. and Grupa M. 2020. Open-back shoes from the southern Crypt in Piaseczno, Pomerania Province. Folia Archaeologica 35, 137–149.
Majewski M. 2015. Renesansowe kafle zachodniopomorskie. Studium z historii ogrzewania wnętrz mieszkalnych. Stargard: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Stargardzie.
Marcinkowski M. 2019. Ceramika nowożytna. In A. B. Kowalska (ed.), Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, 91–104.
Milewska M. 1977. Dokumentacja archeologiczna znalezisk obuwia późnośredniowiecznego. Propozycja metody. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 35(4), 529–542.
Możdżyńska-Nawotka 2005. O modach i strojach. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Możdżyńska-Nawotka M. and Jędrysek-Skotnicka D. 2015. Od dworskiego splendoru do inspiracji antykiem. Obuwie dziecięce z XVIII i początku XIX wieku w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu. In A. B. Kowalska (ed.), In gremio – in praxi. Przedmioty skórzane na co dzień i od święta. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Muzeum Narodowe w Szczecinie, 97–130.
Olszewski A. 1984. Atlas historycznych i współczesnych form obuwia. Radom: Szkoła Wyższa Inżynierska w Radomiu.
Osipov D. O. and Sobol W. E. 2013. Leather footwear from excavations in Smolensk. Materiały Zachodniopomorskie 9, 375–405.
Radek T. 2019. Oznaczenia zoologiczne przedmiotów skórzanych z latryny nr 1. In A. B. Kowalska (ed.), Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, 147–150.
Rodzik I. and Jakimowicz B. 2008. Zabytki skórzane. In W. Ossowski (ed.), Wrak statku General Carleton, 1785 (= Badania Archeologiczne Centralnego Muzeum Morskiego 1). Gdańsk: Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku, 213–222.
Sieradzka A. 2009. Ikonografia jako źródło do badań nad odzieżą i akcesoriami ze skóry w średniowiecznej Polsce. In A. B. Kowalska and B. Wywrot-Wyszkowska (eds.), In gremio – in praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Oddział w Szczecinie, 21–38.
Sieradzka A. 2013. Kostiumologia polska jako nauka pomocnicza historii. Warszawa: DIG.
Turnau I. 1975. Skórnictwo odzieżowe w Polsce XVI–XVIII w. Wrocław, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Turnau I. 1983. Polskie skórnictwo. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Turnau I. 1991. Ubiór narodowy w dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Turnau I. 1999. Słownik nazw ubiorów używanych w Polsce od średniowiecza do początku XIX wieku – źródła i koncepcja. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 45(1), 67–73.
Turska K. 1987. Ubiór dworski w Polsce w dobie pierwszych Jagiellonów. Wrocław: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Uciechowska-Gawron A. 2019. Stratygrafia nawarstwień kulturowych. In A. B. Kowalska (ed.), Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, 23–66.
Wilgocka A. 2019. Przedmioty szklane. In A. B. Kowalska (ed.), Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, 155–178.
Żurawska-Chaszczewska J. 2010. Słownictwo rzemiosł skórzanych w polszczyźnie historycznej, unpublished manuscript of PhD thesis in the archive of the Adam Mickiewicz University Poznań (https://repozytorium.amu.edu.pl/items/30659c4a-cabf-48a5-bd2f--7f342cad40d2, acces: 20.11.2024).
https://www.europapostmed.eu/en, acces: 28.10.2024
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Analecta Archaeologica Ressoviensia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
