Szpital żydowski na krakowskim Kazimierzu do lat 60. XIX wieku (od „hekdeszu” do nowoczesnej placówki leczniczej)
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.10.5Słowa kluczowe:
szpital żydowski, szpital starozakonnych, Żydzi, Kraków, Kazimierz, ul. SkawińskaAbstrakt
W XIX w. znajdujący się na Kazimierzu i prowadzony przez żydowskie Bractwo Bikur Cholim hekdesz (przytulisko dla ubogich i chorych członków społeczności żydowskiej) podlegał przeobrażeniu w nowoczesną placówkę leczniczą. Proces ten, rozciągnięty na kilka dziesięcioleci, zakończył się stworzeniem największego żydowskiego zakładu leczniczego na terenie Galicji. Zmiany, trudności, z jakimi borykała się krakowska społeczność żydowska, zaangażowanie jednostek oraz władz żydowskich i nieżydowskich zaprezentowane w niniejszym artykule, uzupełniają istniejącą lukę badawczą i pozwalają na pełniejsze zrozumienie historii tej placówki medycznej oraz udziału Żydów w procesie tworzenia nowoczesnej struktury medycznej na ziemiach polskich pod zaborami.
Downloads
Bibliografia
Archiwum Narodowe w Krakowie; Archiwum Magistratu, sygn. 29/33/Kr 3980, Archiwum Wolnego Miasta Krakowa sygn. 29/200/13, 29/200/258, 29/200/4362, 29/200/4363, Komitet Starozakonnych obwodu kazimierskiego i chrzanowskiego, sygn. 29/82/54-29/82/72, 29/82/74, 29/82/139, 29/82/140, 29/82/146-150, 29/82/166, 29/82/190, 29/82/200-202, 29/82/205-206, 29/82/208, 29/82/213-214.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Gmina krakowska, sygn. Gm. Wyzn. Żyd. Kr 62, 65–66, 68, 70, 100.
Codex diplomaticus Studii Generalis Universitatis Cracoviensis, t. 2: Ab Anno 1441 usque ad Annum 1470, Cracoviae 1873.
Dziennik Praw Wolnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu, 1823 (nr 2854 Dz. Gł. Sen.), 1827 (nr 5414 Dz. Gł. Sen).
Dziennik Rządowy WMK 1843.
Sprawozdanie Szpitala Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie z okresu dziesięciolecia 1925–1935, Kraków MCMXXXV.
Spostrzeżenia lekarskie ze Szpitala Starozakonnych w Krakowie z r. 1858, skreślił Dr. Józef Oettinger, lekarz ordynujący, „Przegląd Lekarski: wydawany staraniem Oddziału Nauk Przyrodniczych i Lekarskich C. K. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego” 1862, nr 29–31.
Kronika miejscowa i zagraniczna, „Czas” 1861, nr 129, s. 3.
Oettinger J., Josephi Struthii medici Posnaniensis vita et duorum ejus operum [...]: bibliographico-critica disquisition, Cracovia 1843.
Rosenzweig H.S., Choleram ejus naturam medendique rationem, Cracoviae 1850.
Rosenzweig H.S., De apoplexia, Berolini 1823.
Klepsydra Antoni Kieres, Kraków 1868.
Polski słownik biograficzny, t. V, XXXV.
Bałaban M., Historja Żydów w Krakowie i na Kazimierzu (1304–1868), t. 2: 1656–1868, Kraków 1936.
Bęczkowska U., Karol Kremer i Krakowski Urząd Budownictwa w latach 1837–1860, Kraków 2010, s. 95.
Bieniarzówna J., Studenci – Żydzi na Wydziale Lekarskim UJ w pierwszej połowie XIX wieku, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 1988, t. 15, s. 33–39.
Brodowicz M. (oprac.), Ważniejsze dokumenta odnoszące się do swojego udziału w sprawach i losach Zakładów Naukowych b. W. M. Krakowa i jego Okręgu, Kraków 1874.
Duda E., Krakowskie judaica, Warszawa 1991.
Drobner B., Bezustanna walka, t. I, Warszawa 1962.
Enderle I., Plan miasta Krakowa Ignacego Enderle z lat (1802–1805) 1807–1808, tak zwany senacki wraz z wykazem realności miasta z początku XIX wieku, Kraków 1959.
Follprecht K., Jan Drachny, Artysta sztuki budowniczej, Inspektor Budownictwa (1802–1816) i Budowniczy Miejski Wolnego Miasta Krakowa (1816–1822), „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2022, t. 28, s. 135–159. DOI: https://doi.org/10.4467/12332135KRA.22.008.16848
Franaszek P., O początkach szpitalnictwa krakowskiego i historii krakowskiego zespołu szpitalnego w dzielnicy Wesoła [w:] Kliniki i zakłady teoretyczne: Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w krakowskiej dzielnicy Wesoła: gmachy i ludzie, Kraków 2016, s. 15–40.
Gaertner H., Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego a dawne szpitale krakowskie, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2001, nr 5, s. 97–108. DOI: https://doi.org/10.15804/ksm200106
Głębocki J. T., Zakłady ku ulżeniu cierpieniom obecnie w Krakowie istniejące, z krótką wzmianką o dawniejszych a dziś nie istniejących instytucyach tego rodzaju, Kraków 1852.
Jakimyszyn A., Statut krakowskiej gminy żydowskiej z 1595 roku i jego uzupełnienia, Kraków 2005.
Jakimyszyn A., Żydzi krakowscy w dobie Rzeczypospolitej Krakowskiej, Kraków–Budapeszt 2008.
Jakimyszyn-Gadocha A., Statut Stowarzyszenia Religijno-Cywilizacyjnego z 1843 roku [w:] Galicja: studia z dziejów społeczno-gospodarczych, red. M. Baczkowski, T. Kargol, Kraków 2017, s. 137–149.
Jakimyszyn-Gadocha A., W trosce o zdrowie żydowskich mieszkańców Lwowa (1918–1939), Kraków–Budapeszt–Syrakuzy 2021.
Kośmiński S., Słownik lekarzów polskich obejmujący oprócz krótkich życiorysów lekarzy Polaków oraz cudzoziemców w Polsce osiadłych, dokładną bibliografią lekarską polską od czasów najdawniejszych aż do chwili obecnej, Warszawa 1883.
Krakowianie. Wybitni Żydzi krakowscy XIV–XX w., red. A. Kutylak, Kraków 2006.
Krasnowolski B., Krakowski Kazimierz. Historia i kultura, Kraków 2022. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381387774
Krasnowolski B., Ulice i place krakowskiego Kazimierza, Kraków 1992.
Kukulski Z., Józef Jakubowski. Protomedyk i profesor uniwersytetu z czasów Wolnego m. Krakowa, Kraków 1936.
Łoza S., Słownik architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce pracujących, Warszawa 1930.
Mataniak M., Protomedyk, fizyk miejski, fizyk okręgowy Wolnego Miasta Krakowa (1815–1846), Z dziejów organizacji służby zdrowia na ziemiach polskich w XIX w., „Z Dziejów Prawa” 2019, t. 12 (20), s. 257–269. DOI: https://doi.org/10.31261/ZDP.2019.20.16
Purchla J., O architekturze krakowskiej połowy XIX wieku, „Rocznik Krakowski” 1987, R. 53, s. 97–117.
Rostafiński J., Zbiory i zakłady przyrodnicze i lekarskie Krakowa: rzecz na tle historycznem, Kraków 1881.
Skotnicki A.B., Szpital Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie: 1866–1941, Kraków 2013.
Sikorski R., Kraków roku 1900 oraz jego podział administracyjny w ciągu XIX stulecia, „Kalendarz Krakowski Józefa Czecha na rok 1904”, Kraków 1904.
Wachholz L., Szpitale krakowskie (1220–1920), t. 1, Kraków 1921.
Zbroja B., Miasto umarłych. Architektura publiczna żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Krakowie w latach 1868–1939, Kraków 2005.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
