Adolf Nowaczyński jako rewelator conditio Polonica. Retrospektywa postkolonialna
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.10.14Słowa kluczowe:
Adolf Nowaczyński, sarmatyzm, Galicja, literatura, studia postkolonialneAbstrakt
Artykuł dotyczy Adolfa Nowaczyńskiego, pochodzącego z Galicji pisarza, dramaturga, publicysty i myśliciela politycznego okresu Młodej Polski i Dwudziestolecia, w kontekście wybranych wątków polskich studiów postkolonialnych. Doświadczenie galicyjskie Nowaczyńskiego ukształtowało jego stosunek do polskiej prowincjonalności przeciwstawianej przezeń zachodnim centrom cywilizacyjnym. Ów biograficzno-ideowy punkt wyjścia stał się zaczynem szerszej wizji polskiej historii i polskiego charakteru narodowego. Myślenie Nowaczyńskiego, wpisujące się we współczesne matryce (post)kolonialne (vide rola podziałów centro-peryferyjnych), wyróżnia zarazem pragmatyczny, antyesencjalistyczny stosunek do narodowej przeszłości oraz poszukiwanie sposobów przezwyciężenia odziedziczonych po niej zależności poprzez działania ukierunkowane na realizację konkretnych celów społecznych i politycznych (vide postulat aktywnej polityki morskiej).
Downloads
Bibliografia
Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, wybór i oprac. E. Grabska i H. Morawska, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1969.
„Chamuły”, „gnidy”, „przemilczacze”. Antologia dwudziestowiecznego pamfletu polskiego, red. D. Kozicka, Wyd. Universitas, Kraków 2010.
Czanerle M., O „Wielkim Fryderyku” i teatrze Nowaczyńskiego [w:] A. Nowaczyński, Wielki Fryderyk, Teatr Ateneum im. S. Jaracza w Warszawie, https://encyklopediateatru.pl/repository/performance_file/2017_12/99030_wielki_fryderyk__teatr_ateneum__warszawa__1977.pdf, s. 11 [dostęp 11.12.2023].
Gosk H., Młoda Polska i jej życie po życiu. Zaborowość/postzaborowość – elementy fundacyjne paradygmatu zmiany w polskiej wersji wielkiego modernizmu, „Pamiętnik Literacki” 2021 z. 4.
Hutnikiewicz A., Młoda Polska, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Kieżuń A., Spór z tradycją romantyczną. O działalności pisarskiej Adolfa Nowaczyńskiego, Białystok 1993.
Kieżuń A., Śladami tradycji. Szkice o twórcach Młodej Polski i Dwudziestolecia, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2004.
Krzyżanowski J., O Adolfie Nowaczyńskim, „Pamiętnik Literacki” 1946, nr 3–4.
Loomba A., Kolonializm/postkolonializm, przeł. N. Bloch, Wyd. Poznańskie, Poznań 2011.
Malik J.A., Adolf Nowaczyński: między modernizmem a pozytywizmem, Wyd. KUL, Lublin 2002.
Nowaczyński A., Bóg wojny. Epizod napoleoński z zimy roku 1812, Gebethner i Spółka, Kraków 1908.
Nowaczyński A., Car Samozwaniec, czyli polskie na Moskwie gody, Gebethner i Wolff, Warszawa 1909.
Nowaczyński A., Figliki sowizdrzalskie, Wyd. Biernacki i Sp., Gebethner i Sp., Warszawa–Kraków 1909.
Nowaczyński A., Małpie zwierciadło. Wybór pism satyrycznych, t. I–II, Wyd. Literackie, Kraków 1974.
Nowaczyński A., Pamflety, Warszawa 1930.
Nowaczyński A., Poznaj Poznań, Drukarnia Polska Sp. Akcyjna, Poznań 1939.
Nowaczyński A., Warta nad Wartą, Drukarnia Polska S.A., Poznań 1937.
Nowaczyński A., Wielki Fryderyk, Gebethner i Wolff, Warszawa–Kraków 1910.
Nowaczyński A., Wielki Fryderyk. Powieść dramatyczna, Wyd. Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982.
Pieniądz A., Historycy a teoria postkolonialna – między niewiedzą, odrzuceniem i krytyką [w:] „Debaty Artes Liberales”, t. X, red. J. Kieniewicz, Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016.
Pomian K., Historia – dziś [w:] Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. E. Domańska, R. Stobecki, T. Wiślicz, Wyd. Universitas, Kraków 2014.
Romaniszyn K., Dyskurs postkolonialny a dzieje Polski, „Studia Polonijne”, t. 34, Lublin 2013.
Skórczewski D., Retoryka pominięcia i przemilczenia a prawda literatury. O postkolonialnych implikacjach pewnych praktyk dyskursywnych [w:] (Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku, red. H. Gosk, B. Karwowska, Warszawa 2008.
Thompson E., A jednak kolonializm, „Teksty Drugie” 2011, z. 6.
Tobera M., „Z balkonu na bruk” (Adolf Nowaczyński), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1992, nr 3–4.
Z bojów Adolfa Nowaczyńskiego. Wybór źródeł, red. A. Meller, S. Kosiorowski, t. I–III, Wyd. von Borowiecky, Warszawa 2012.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
