Wszechpolak austriackim ministrem kolei. Wokół kariery politycznej Stanisława Głąbińskiego
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2020.6.23Słowa kluczowe:
Stanisław Głąbiński, Galicja, Austro-Węgry, Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe,, Ministerstwo Kolei w WiedniuAbstrakt
Stanisław Głąbiński (1862–1941) to prawnik, ekonomista i polityk, który w pierwszym okresie swojej działalności naukowej i politycznej związał się z monarchią austro-węgierską. Wybrany do austriackiej Rady Państwa (1902 r.), a następnie do Sejmu Krajowego (1904 r.) robił szybką karierę polityczną. Szczególnie krytykowany był przez konserwatystów krakowskich, którzy obawiali się zmniejszenia swoich wpływów politycznych w Galicji. Konflikty polityczne i narodowościowe, reforma ordynacji wyborczej i tzw. sprawa kanałowa stworzyły przed konserwatystami krakowskimi szansę na odsunięcie Głąbińskiego od bezpośredniego wpływu na politykę i rezygnację z funkcji prezesa Koła Polskiego. W 1911 r. Głąbiński otrzymał w ponownie tworzonym przez Richarda Bienertha rządzie resort Ministerstwa Kolei. Stało się to początkiem upadku pozycji politycznej Głąbińskiego na galicyjskiej scenie politycznej.
Downloads
Bibliografia
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: C.K. Ministerstwo Kolei Żelaznych, sygn. 48.
Archiv des Abgeordnetenhauses des Reichsrats in Wien: Pismo c.k. Prezydenta Rady Ministrów do Jego Ekscelencji Prezydenta Izby Posłów Rady Państwa, dotyczące nominacji dr. Stanisława Głąbińskiego na c.k. Ministra kolei, Wiedeń 13 I 1911, XX Session 1911, nr 1825/AH.
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie: Korespondencja Bobrzyńskiego, t. XV, sygn. 8093/1.
Państwowe Archiwum Obwodu Lwowskiego (DALO): Teczka osobowa Stanisława Głąbińskiego, f. 26, op. 5, spr. 441.
Biliński L., Wspomnienia i dokumenty (1846–1914), t. I, Warszawa 1924.
Bobrzyński M., Z moich pamiętników, Wrocław–Kraków 1957.
Daszyński I., Pamiętniki, wstęp i oprac. K. Piskała, t. II, Warszawa 2017.
Głąbiński S., W cieniu ojca, Warszawa 2001.
Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, wstępem opatrzyli i oprac. T. Sikorski, A. Wątor, Kraków 2017.
Hoszowska M., Szymon Askenazy i jego korespondencja z Ludwikiem Finklem, Rzeszów 2013.
Jaworski W.L., Diariusz 1914–1918, wybór i oprac. M. Czajka, Warszawa 1997.
Kozicka z Gostkowskich H., Wspomnienia z lat 1867–1914, Kielce 2015.
Kozicki S., Pamiętnik 1876–1939, oprac., przedmowa i przypisy M. Mroczko, Słupsk 2009.
Sikorski T., Wątor A., Korespondencja i papiery polityczne Jana Gwalberta Pawlikowskiego z lat 1904–1914, Radzymin–Szczecin 2014.
Wspomnienia Edwarda Dubanowicza – przyczynek do biografii, oprac. Z. K. Wójcik, „Dzieje Najnowsze” 2008, t. 4.
„Dziennik Cieszyński” 1 III 1911, nr 50, s. 3.
„Dziennik Cieszyński” 2 III 1911, nr 51, s. 3.
„Kurier Lwowski” 22 II 1911, nr 133, s. 2.
„Nowa Reforma” (numer popołudniowy) 6 IV 1911, nr 158, s. 2.
Deputacje nauczycielstwa ludowego w Radzie państwa, „Szkolnictwo” 15 II 1911, nr 5, s. 1–2.
Głąbiński jako minister, „Kurjer” 28 VI 1911, nr 145, s. 2.
Junius [W. Feldman], Współcześni politycy polscy. Sztab narodowo-demokratyczny w Galicji. Dr Stan. Głąbiński, „Krytyka. Miesięcznik poświęcony sprawom społecznym, nauce i sztuce” 1909, t. 1, z. IV, s. 233.
Kandydaci, „Diabeł” 1 VI 1911, nr 11, s. 3.
Kronika tygodniowa, „Nowości Ilustrowane” 10 VI 1911, nr 23, s. 14.
Minister kolei w Krakowie, „Nowości Ilustrowane” 4 III 1911, nr 9, s. 7–8.
Nowi ministrowie, „Czas” 10 I 1911, nr 13, s. 1.
Organizacyja, „Nafta. Organ krajowego Towarzystwa Naftowego” 25 VII 1908, z. 14, s. 199–201.
PP. Ministrowie Polacy, „Gazeta Lwowska” 10 I 1911, nr 6, s. 2.
Przegląd polityczny, „Przegląd Polski” 1914, t. 192, nr 576, s. 590.
Przemysł i handel, „Naprzód” 11 I 1911, nr 8, s. 1
C.K. Uniwersytet im. Cesarza Franciszka I we Lwowie. Skład Uniwersytetu i program wykładów w letnim półroczu 1889/1890.
Dziennik Ustaw Państwa dla Królestw i Krajów w Radzie Państwa Reprezentowanych, Wiedeń 1911.
Kundmachung des Handelsministers und des Eisenbahnministers vom 19. Jänner 1896, betreffend die Errichtung eines Eisenbahmministeriums und die Erlaffung eines neuen Organisationsstatues für die statliche Eisenbahnverwaltung in den im Reichrathe vertretenen Königreichen und Länder, Reichsgesetzblatt für die im Reichsrathe vertretenen Königreiche und Länder, 21 Jänner 1896, nr 16.
Obwieszczenie Ministra kolei żelaznych z dnia 5 maja 1911 r., którem wydaje się dalsze zarządzenia celem uproszczenia toku czynności u władz państwowego zarządu kolei żelaznych, Dziennik Ustaw Państwa dla Królestw i Krajów w Radzie Państwa Reprezentowanych, Wiedeń 1911.
Brodacka-Adamowicz E., Działalność polityczna, społeczna i oświatowa Stanisława Głąbińskiego, „Rozprawy Społeczne” 2010, t. IV, nr 1.
Bugajski J., Galicyjskie” akta c.k. Ministerstwa Kolei i ich opracowanie, „Archeion” 1974, t. 60.
Bund J., Rozwój kolejnictwa małopolskiego w okresie 80-lecia (1850–1930) działalności krakowskiej Izby Handlowo-Przemysłowej oraz przebieg starań o wykonanie ustawy koerberowskiej o budowie dróg wodnych, Kraków 1930.
Buszko S., Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Warszawa 1996.
Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, oprac. A. Krochmal, Warszawa 2005.
Faryś J., Wątor A., Edward Dubanowicz 1881–1943. Biografia polityczna, Szczecin 1994.
Gaul J., Polonika w Archiwum Parlamentu w Wiedniu. Archiwum Izby Posłów Rady Państwa 1861–1918, Warszawa 2014.
Gaul J., Polonika w Austriackim Archiwum Państwowym. Polonica im Österreichischen staatsarchiv: 1772–1918, Warszawa 2003.
Kola J., Verba docent, exempla trahunt. Rzecz o Stanisławie Głąbińskim [w:] Magistri Nostri skarbowości i prawa skarbowego w Polsce do 1939 roku, red. T. Nieborak, Poznań 2016.
Kornaś J., Myśl polityczna i społeczno-gospodarcza Stanisława Głąbińskiego, Kraków 2014.
Kornaś J., Stanisław Głąbiński o ustroju państwa polskiego i parlamentaryzmie, Warszawa 1999.
Kornaś J., Teoria gospodarstwa narodowego w myśli ekonomicznej Stanisława Głąbińskiego „Studia Ekonomiczne” 2018, nr 1.
Litwin-Lewandowska D., O polską rację stanu w Austrii. Polacy w życiu politycznym Austrii w okresie monarchii dualistycznej, Lublin 2008.
Łazuga W., Kalkulować… Polacy na szczytach C.K. Monarchii, Poznań 2013.
Nakielska I., Idea konstytucyjnej ochrony praw obywatelskich w poglądach Stanisława Głąbińskiego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2008, 20.
Nicieja S., Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych, t. II, Opole 2013.
Opaliński D., Polskie badania nad historią kolejnictwa galicyjskiego 1847–1914. Stan i potrzeby [w:] Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, red. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2011.
Piskor A., Siedem Ekscelencji i jedna dama, Łomianki 2013.
Szuro S., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Koleje żelazne w Galicji w latach 1847–1914, red. H. Madurowicz-Urbańska, Kraków 1997.
Szymański Z., Ekonomia narodowa a etyka w ujęciu Stanisława Głąbińskiego, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2014, vol. 17, no. 1.
Szymański Z., Hierarchia czynników produkcji a model rolnictwa polskiego w „Ekonomice narodowej” Stanisława Głąbińskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2010, Sectio H.
Szymański Z., Intelektualne inspiracje koncepcji ekonomii narodowej Stanisława Głąbińskiego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie” 2005, s. 105–115.
Szymański Z., Poglądy agrarne Stanisława Głąbińskiego [w:] Z dziejów gospodarki i myśli ekonomicznej Drugiej Rzeczypospolitej, red. R. Orłowski, Lublin 2000.
Szymczak D., Nad modrym Dunajem. Refleksje o życiu codziennym polskich polityków w Wiedniu w okresie konstytucyjnym 1861–1914, „Galicja. Studia i materiały” 2018, nr 4.
Wątor A., Działalność Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w zaborze austriackim do roku 1914, Szczecin 1993.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
