Kilka uwag na temat inicjatywy „biblioteki syberyjskiej” w lwowskim Ossolineum
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2017.3.9Słowa kluczowe:
biblioteka syberyjska, dzieje Polaków na Syberii, dzieje Lwowa, historia Ossolineum, Zygmunt Librowicz, Michał JanikAbstrakt
Problematyka artykułu koncentruje się wokół inicjatywy zorganizowania w lwowskim Ossolineum odrębnego działu gromadzącego pamiętniki i wspomnienia dotyczące dziejów Polaków na Syberii w XIX w. Z postulatem tym wystąpił jeszcze w okresie I wojny światowej Zygmunt Librowicz (1855–1921), badacz dziejów polskiej zsyłki na Syberii, autor klasycznej już dziś monografii pt. „Polacy w Syberii” (Kraków 1884). O wyborze Ossolineum na miejsce „biblioteki syberyjskiej” zadecydowało wiele czynników: rola samego Lwowa – „opiekuna Sybiraków” w upamiętnianiu polskiej zsyłki i funkcja miasta jako znaczącego ośrodka wydawniczego pamiętników z zesłania oraz centrum badań historycznych nad dziejami polskiej zsyłki w XIX w, przede wszystkim jednak pozycja lwowskiej książnicy w dokumentowaniu polskiego dziedzictwa narodowego i polskiej kultury w dobie niewoli narodowej. Inicjatywa ta przypadła na trudny okres w dziejach lwowskiego Ossolineum. Z uwagi na brak dostatecznego potwierdzenia źródłowego trudno jest jednoznacznie stwierdzić, w jakim stopniu do pomysłu Librowicza powrócono w latach międzywojennych.
Downloads
Bibliografia
Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. W. Stefanyka. Oddział Rękopisów: zespół 5: Rękopisy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2957/II: „Buriaci stepu tunkińskiego. Wieś Jucka i pobyt w niej kapłanów rz. kat. wyznania od r. 1866–1875 przez ks. Mikołaja Kulaszyńskiego”. zespół 54: Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, inw. V: Akta Dyrekcji ZniO, sygn. 43: Akta Dyrekcji za rok 1925.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu: Rkps sygn. 4399/II: Zygmunt Aleksander Węgłowski, „Wspomnienia o podróży Aleksandra Czekanowskiego na rzekę Olenek [na Syberii] w 1875”. Rkps sygn. 14070/II: Pisma dotyczące gromadzenia przez Ossolineum materiałów związanych z Galicją. Sprawozdania, protokoły, korespondencja.
Giller A., Spis Polaków będących w Usolu 1866–1868, Poznań 1872.
Lista wygnańców polskich do roku 1860 spisana przez Agatona Gillera [w:] Album Muzeum Narodowego w Raperswilu, Poznań 1872.
Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Raperswilu za rok 1907, Raperswil 1908.
Czaplicki H., Na drogach tułaczki [w:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903, Lwów 1903.
Dubiecki M., Osadczy w ziemi Mandżu, „Tygodnik Ilustrowany” 1874.
Dybowski B., Pamiętnik dra Benedykta Dybowskiego od roku 1862 zacząwszy do roku 1873, Lwów 1930.
Dybowski B., Wspomnienia z przeszłości półwiekowej, Lwów 1913.
Giller A., Groby polskie w Irkucku, Kraków 1864.
Giller A., Opisanie Zabajkalskiej krainy, Lipsk 1867.
Giller A., Z wygnania, Lwów 1870.
Kulaszyński M., Trzy pisma z wygnania, Lwów 1890 (wyd. II 1892).
Lasocki W., Wspomnienia mojego życia, t. 1, oprac. M. Janik, F. Kopera, Kraków 1934.
Nartowski F., Powrót z Sybiru. Urywek z opowiadania pod tytułem „Z ław szkolnych na Sybir”, oprac. przez J. Białynię Chołodeckiego [w:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903, Lwów 1903.
Szwarce B., Wspomnienia z Syberii, „Kurier Lwowski” 1902, nr 331–332.
Tatomir L., Pamiętniki o Sybirze, „Dziennik Literacki” 1865, nr 79–84.
Zielonka Jastrzębiec L., Posielenie. Wspomnienia z Syberii, cz. 2, „Ognisko Domowe” 1886, nr 95.
Zielonka K., Wspomnienia z powstania 1863 roku i z życia na wygnaniu w Syberii, Lwów 1913.
Zielonka K., Wspomnienia z Syberii od roku 1863 do 1869, Lwów 1886, (odbitka z „Ogniska Domowego”).
„Kurier Lwowski” 1911, nr 369 z 14 sierpnia; 1912, nr 363 z 9 sierpnia; nr 367 z 12 sierpnia.
„Słowo Polskie” 1911, nr 384 z 18 sierpnia; 1912, nr 41 z 25 stycznia; nr 76 z 15 lutego; nr 78 z 16 lutego; nr 100 z 29 lutego; nr 341 z 24 lipca; 369 z 9 sierpnia.
Biegański S., Polacy na Syberii. Szkic historyczny, Warszawa 1928.
Bielak F., Janik Michał [w:] Polski słownik biograficzny, t. 10, Wrocław 1962–1964.
Caban W., Michalska-Bracha L., Agaton Giller (1831–1887). Członek Rządu Narodowego pierwszym historykiem powstania styczniowego [w:] „Znak i karabin do ręki bierzem”. Powstanie styczniowe i Rząd Narodowy 1863–1864, Wrocław 2014.
Caban W., Michalska-Bracha L., Lwów i lwowianie w służbie badań nad zsyłką Polaków na Syberię w XIX wieku (w druku).
Fiećko J.,, Rosja, Polska i misja zesłańców. Syberyjska twórczość Agatona Gillera, Poznań 1997.
Fischer A., Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Zarys dziejów, Lwów 1927.
Gałyga E., Polemika wokół Muzeum Narodowego Polskiego w Raperswilu i jego biblioteki w latach 1910–1911. Geneza, przebieg, następstwa, „Roczniki Biblioteczne” 1986, z. 1–2.
Gębarowicz M., Tyszkowski K., Zakład Narodowy imienia Ossolińskich we Lwowie, Lwów 1926.
Hahn W., Michał Janik, „Pamiętnik Literacki” 1950.
Historia w Uniwersytecie Lwowskim. Badania i nauczanie (do 1939 roku), red. J. Maternicki, J. Pisulińska, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2016.
Janik M., Dzieje Polaków na Syberii, Kraków 1928.
Janik M., Literatura polska syberyjska, Lwów–Złoczów 1907.
Kraushar A., Konfederaci barscy na Syberii, Kraków 1895.
Kuczyński A., Wójcik Z., O pisarstwie Zygmunta Librowicza [w:] Z. Librowicz, Polacy w Syberii, Kraków 1884 (reprint Wrocław 1993).
Kukiel M. [rec.:] M. Janik, Dzieje Polaków na Syberii, „Kwartalnik Historyczny” 1929, R. 43.
Librowicz Z., Polacy w Syberii, Kraków 1884 (reprint Wrocław 1993).
Masiarz W., Lwów – opiekunem zesłańców syberyjskich i więźniów caratu [w:] Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. 4, red. K. Karolczak, Kraków 2002.
Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. 4, red. K. Karolczak, Kraków 2002.
Maternicki J., Historiografia polska XX wieku, cz. 1: lata 1900–1918, Wrocław–Warszawa–Kraków 1982.
Medyński A., Lwów opiekunem Sybiraków, Lwów 1936.
Michalska-Bracha L., Historia XIX wieku [w:] Historia w Uniwersytecie Lwowskim. Badania i nauczanie (do 1939 roku), red. J. Maternicki, J. Pisulińska, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2016.
Michalska-Bracha L., Między pamięcią a historiografią. Lwowskie debaty o powstaniu styczniowym (1864–1939), Kielce 2011.
Michalska-Bracha L., Syberyjskie losy Polaków w XIX wieku w historiografii polskiej (do 1939 roku), „Almanach Historyczny” 2015, t. 17.
Micińska M., Z obowiązku narodowej wspólnoty. Organizowanie pomocy dla zesłańców postyczniowych z terenu Monarchii Habsburskiej [w:] Zesłańcy postyczniowi w Imperium Rosyjskim. Studia dedykowane Profesor Wiktorii Śliwowskiej, red. E. Niebelski, Lublin–Warszawa 2008.
Pisulińska J., Lwowskie środowisko historyczne w okresie międzywojennym (1918–1939), Rzeszów 2012.
Sierżęga P., Kazimierz Tyszkowski (1804–1940). Z dziejów nauki polskiej w międzywojennym Lwowie, Rzeszów 2011.
Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, red. A. Kuczyński, Wrocław 1998.
Śliwowska W., Dawne i nowe badania nad polskimi zesłańcami na Syberii – ich miejsce w historii i kulturze [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, red. A. Kuczyński, Wrocław 1998.
Śliwowska W., Z badań nad losami Sybiraków i ich puścizną, „Kwartalnik Historyczny” 1990, R. 47, nr 1.
Śnieżko A., Librowicz Zygmunt [w:] Polski słownik biograficzny, t. 17, Wrocław 1972.
Śnieżko A., Librowicz Zygmunt [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972.
Trzynadlowski J., Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1817–1976. Zarys dziejów, Wrocław 1967.
Wereszycki H., Okres 1865–1914 w powojennej literaturze historycznej, „Przegląd Historyczny” 1937/1938, t. 34.
Wiercieński H., Literatura Syberii, „Tygodnik Ilustrowany” 1898, t. II, nr 46–47.
„Znak i karabin do ręki bierzem”. Powstanie styczniowe i Rząd Narodowy 1863–1864, Wrocław 2014.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
