Zostaję raz na zawsze życzliwym przyjacielem. Korespondencja pomiędzy historykami Augustem Bielowskim i dominikaninem Sadokiem Barączem
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2017.3.14Słowa kluczowe:
August Bielowski, Sadok Barącz, dominikanie, Ormianie, korespondencja, historia, Ossolineum, Lwów, PodkamieńAbstrakt
Augusta Bielowskiego i dominikanina Sadoka Barącza łączyła nie tylko przyjaźń, ale także wspólna pasja, jaką była historia. Świadczy o tym ich wzajemna korespondencja z lat 1854–1872. Niniejszy tekst to krytyczna edycja listów obu uczonych, poprzedzona wstępem i opatrzona komentarzem. Korespondencja przybliża poglądy naukowe obu historyków, ukazuje ich relacje, realia życia oraz charakteryzuje środowisko naukowe ówczesnej Galicji. Odsłania również problemy, z którymi musieli się mierzyć dwaj zaprzyjaźnieni badacze.
Downloads
Bibliografia
Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie: Pk 3: Kronika klasztoru ww. oo. dominikanów w Podkamieniu od roku 1800 rozpoczęta przez księdza Sadoka Barącza. Świętochowski R., Odpisy źródeł i opracowań do historii dominikanów w Polsce, t. 2 – bez sygn.
Biblioteka Jagiellońska, Dział Rękopisów: Rkps 7881 IV: Fragment korespondencji Augusta Bielowskiego z lat 1855–1869 oraz listy różnych autorów do różnych adresatów z lat 1832–1869.
Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu: Rkps 2432/II: Korespondencja Augusta Bielowskiego. Listy od różnych osób z lat 1842–1876. Rkps 2756/II: Korespondencja ks. Sadoka Barącza. Listy od różnych osób z lat 1852–1879, t. 1–2 (mikrofilm 1637). Rkps 2757/II: Korespondencja ks. Sadoka Barącza. Listy od różnych osób z lat 1853–1879, t. 1 (mikrofilm 1639), t. 2 (mikrofilm 1640). Rkps 2758/II: Korespondencja ks. Sadoka Barącza. Listy od różnych osób z lat 1855–1879 i b. d., t. 1 (mikrofilm 1638), t. 2 (mikrofilm 1664).
Barącz S., Cerkiew w Ponikowicy, „Tygodnik Katolicki” (Grodzisk) 1865, nr 15, s. 136–139.
Barącz S., Pamiątki jazłowieckie, Lwów 1862.
Barącz S., Pamiątki miasta Stanisławowa, Lwów 1858.
Barącz S., Pamiętniki dziejów polskich. Z aktów urzędowych lwowskich i z rękopismów, Lwów 1855.
Barącz S., Pamiętniki miasta Żółkwi, Lwów 1852.
Barącz S., Pamiętniki zakonu bernardynów w Polsce, Lwów 1874.
Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869.
Barącz S., Rys dziejów Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce, t. 1–2, Lwów 1861.
Barącz S., Wiadomości o Ponikowicy Małej, Poznań 1886.
Barącz S., Wiadomość o klasztorze WW. OO. Dominikanów w Podkamieniu, Lwów 1858.
Barącz S., Wolne Miasto Brody, „Kółko Rodzinne” 1860, nr 35, s. 469–471, nr 36, s. 481–483, nr 37, s. 500–502.
Barącz S., Wolne miasto handlowe Brody, Lwów 1865.
Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856.
Bartoszewicz J., [Rec.:] Pamiętniki dziejów polskich, z aktów urzędowych lwowskich i rękopismów, zebrał ksiądz Sadok Barącz Dominikanin we Lwowie. W drukarni Zakładu narodowego imienia Ossolińskich. Nakładem Wojciecha Monieckiego, uprzywilejowanego dzierżawcy tejże drukarni. 1855. W 8ce. Str. 310, „Biblioteka Warszawska” 1857, t. 4, s. 737–747.
Bartoszewicz J., [Rec.:] Żywoty sławnych Ormian w Polsce. Napisał ks. Sadok Barącz Dominikanin. W 8ce. Str. VII i 415, Lwów 1856 r., „Biblioteka Warszawska” 1857, t. 4, s. 493–517.
Bielowski A., Pokucie, „Czas. Dodatek miesięczny” 1857, t. 6, z. 18, s. 653–734.
Bielowski A., Szymon Szymonowic, „Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie. Wydziały filologiczny i historyczno-filozoficzny” 1875, t. 2, s. 150–213.
Bielowski A., Troga ułamki, „Biblioteka Warszawska” 1854, t. 1, s. 169–173.
Chłopocka H., Korespondencja Augusta Bielowskiego z Biblioteką Kórnicką w latach 1845 do 1876, cz. I: Wymiana listów z Tytusem Działyńskim w latach 1847 do 1860, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 1980, t. 16, s. 163–233.
Chłopocka H., Korespondencja Augusta Bielowskiego z Biblioteką Kórnicką w latach 1845 do 1876. cz. II: Wymiana listów z Kajetanem Wincentym Kielisińskim, Ludwikiem Koenigkiem, Wojciechem Kętrzyńskim, Janem Działyńskim, Celestyną Zamoyską-Działyńską i Zygmuntem Celichowskim, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 1981, t. 17, s. 149–192.
Kawalec A., Listy Augusta Bielowskiego do żon: Korduli i Justyny Bielowskich [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 4, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, Kielce 2014, s. 207–221.
Korespondencja Karola Szajnochy, zebrał, wstępem i przypisami opatrzył H. Barycz, t. 1–2, Wrocław 1959.
Listy Ignacego Józefa Kraszewskiego do Redakcyi Gazety Warszawskiej, „Gazeta Warszawska” 1857, nr 12, s. 1–2.
Stadnicki A., Materiały do historyi miast Galicyjskich, cz. 2: Pamiętniki miasta Żółkwi (przez Ks. Sadoka Barącza), „Dodatek Tygodniowy przy Gazecie Lwowskiej” 1856, nr 34, s. 139–140, nr 35, s. 143–144.
Zawadzki W., Pamiętnik życia literackiego w Galicji, wyd. Antoni Knot, Kraków 1961.
„Biblioteka Ossolińskich” 1861, t. 1–1869, t. 12.
„Biblioteka Warszawska” 1854, t. 1, t. 3, t. 4.
„Biblioteka Warszawska” 1856, t. 4, s. 432.
„Biblioteka Warszawska” 1857, t. 4.
„Czas. Dodatek miesięczny” 1856, t. 1.
„Czas. Dodatek miesięczny” 1857, t. 6.
„Czas” 1856, nr 52.
„Dodatek Tygodniowy przy Gazecie Lwowskiej” 1856, nr 34, nr 35.
„Dodatek Tygodniowy przy Gazecie Lwowskiej” 1859, nr 27, nr 28, nr 29, nr 32, nr 37.
„Gazeta Warszawska” 1857, nr 12.
„Kółko Rodzinne” 1860, nr 35, nr 36, nr 37.
„Rozmaitości. Pismo dodatkowe do Gazety Lwowskiej” 1858, nr 52.
„Tygodnik Katolicki” (Grodzisk), 1865, nr 15.
Banaszak M., Barącz Sadok Wincenty Fereriusz (1814–1892), dominikanin, historyk Kościoła [w:] Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 1, Warszawa 1981, s. 102–104.
Bruchnalski W., Epistulografia. Panegiryk [w:] Encyklopedia Polska, t. 22, Kraków 1918, s. 187–197.
Charewiczowa Ł., Historia i miłośnictwo Lwowa, Lwów 1938.
Cybulski M., Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź 2003.
Cybulski M., Pan i sługa. Niektóre społeczne uwarunkowania zmian w polskich obyczajach językowych [w:] Uwarunkowania i przyczyny zmian językowych. Zbiór studiów, red. E. Wróblewska, Warszawa 1994, s. 31–39.
Cysewski K., Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografią, „Pamiętnik Literacki” 1997, t. 88, nr 1, s. 95–110.
Cysewski K., Wokół teorii listu: bez paradoksów [w:] Genologia i konteksty, red. C P. Dutka, Zielona Góra 2000, s. 125–132.
Czarnik B., Mianowanie Augusta Bielowskiego skryptorem w Zakładzie Ossolińskich, „Pamiętnik Literacki” 1912, t. 11, s. 322–328.
Knutel D.G., Sadok Barącz (1814–1892) [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, t. 2, red. J. Maternicki, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2014, s. 33–40.
Dutkowska M.A., August Bielowski (1806–1876) – wydawca Monumenta Poloniae Historica i jego współpracownicy [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 3, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, Kielce 2013, s. 31–52.
Fastnacht A., Matwiejów M., Rękopisy Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich [w:] Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce, oprac. D. Kamolowa przy współudziale T. Sieniateckiej, Warszawa 2003, s. 485–513.
Finkiel L., Karol Szajnocha bibliotekarzem. Zakładowi Narodowemu imienia Ossolińskich w stulecie pracy i zasług, Kraków 1928.
Fras Z., Demokraci w życiu politycznym Galicji w latach 1848–1873, Wrocław 1997.
Gacowa H., Bielowski August [w:] Dawni pisarze polscy. Od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, t. 1, Warszawa 2000, s. 62–64.
Gałyga M., August Bielowski [w:] Portrety ossolińskie. Antologia wspomnień, Wrocław 1992, s. 64–71.
Gałyga M., Z działalności Augusta Bielowskiego w Ossolineum 1851–1864 [w:] Z dziejów Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich. Studia i materiały, red. J. Albin, Wrocław 1978, s. 63–121.
Goriaczko-Borkowska A., Twórczość poetycka Augusta Bielowskiego, Wrocław 1965.
Informator o polonikach w zbiorach rękopiśmiennych Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. Wasyla Stefanyka, cz. 1: Zbiory Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich zinwentaryzowane przed 1945 r., oprac. M. Matwijów, E. Ostromęcka, Wrocław 2010.
Karolczak K., Maurycy Dzieduszycki (1813–1877), zastępca kuratora Zakładu Naukowego imienia Ossolińskich we Lwowie, pisarz, historyk [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 4, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, Kielce 2014, s. 11–27.
Kawalec A., Zakład Narodowy im. Ossolińskich a historiografia lwowska w dobie przedautonomicznej [w:] Historia – mentalność – tożsamość. Studia z historii, historii historiografii i metodologii historii, red. K. Polasik-Wrzosek, W. Wrzosek, L. Zaszkilniak, Poznań 2010, s. 95–117.
Kawalec A., Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie w XIX wieku – stan badań i postulaty [w:] Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, t. 2, red. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2011, s. 298–313.
Kętrzyński W., August Bielowski, „Ateneum” 1877, t. 4, s. 313–325.
Knot A., August Bielowski. Uwagi do korespondencji i przyczynki do działalności spiskowej, „Rocznik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1953, t. 4, s. 173–194.
Knot A., Dzieje Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Stan badań i postulaty, „Rocznik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1970, t. 6, s. 61–72.
Knot A., Karty z życia Augusta Bielowskiego, „Roczniki Bibliologiczne” 1961, t. 5, s. 187–209.
Kolasa J., Bibliografia czasopisma Zakładu Narodowego im. Ossolińskich 1828–1869, „Rocznik Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich” 1957, t. 5, s. 475–576.
Korzon K., Dyrektura Ossolineum w latach 1851–1918, „Rocznik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1973, t. 8, s. 115–145.
Korzon K., Wojciech Kętrzyński 1838–1918. Zarys biograficzny, Wrocław–Warszawa–Kraków 1993.
Korzon K., Zarys dziejów oficyny ossolińskiej [w:] Drugi z oficyny ossolińskiej 1828–1918, red. K. Korzon, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1983, s. 5–42.
Kosiński J.A., Turalska M., Ofiarodawcy Biblioteki Ossolineum 1817–1848, Wrocław–
Warszawa–Kraków 1968.
Kośka M., Kolekcjoner i wydawca. Problemy edytorstwa źródeł średniowiecznych w korespondencji Aleksandra Przezdzieckiego z Augustem Bielowskim, „Przegląd Humanistyczny” 1994, t. 38, nr 3, s. 99–109.
Krakowski S., List jako źródło historyczne. Uwagi w sprawie definicji i kategoryzacji, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” 1986, t. 40, nr 8, s. 1–8.
Księga darczyńców Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, red. M. Pękalska, Wrocław 2017.
Kupczyński T., Bielowski August (1806–1876) [w:] Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej. Życiorysy, streszczenie, wyjątki, t. 8: Wypisy nr 881–932, red. B. Chlebowski, I. Chrzanowski, H. Galli, G. Korybut, M. Kridl, Warszawa 1913, s. 481–499.
Lepszy K., Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, Warszawa 1953.
Leska-Dorenda A., Werbalne formuły grzecznościowe w epistolografii (od połowy XVIII do połowy XIX wieku), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2008, t. 10, s. 79–104.
Lewandowska-Jaraczewska I., Zakład Narodowy im. Ossolińskich za dyrektury Adama Kłodzińskiego 1839–1849, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
Loret-Heintsch J., Władysław Tadeusz Wisłocki i jego „Ruch Słowiański”, „Ze Skarbca Kultury” 1967, t. 19, s. 116–122.
Miławicki M., „Dlaczegożbym tedy nie miał pisać o bazylianach?”. O. Sadoka Barącza OP zainteresowania historią zakonu Św. Bazylego [w:] Pro Bibliothecarum et Bibliothecariorum bono. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin profesor Marii Pidłypczak-Majerowicz, red. J. Czyrek, B. Górna, Wrocław 2016 („Z problemów bibliotek naukowych Wrocławia”, t. 12), s. 195–213.
Miławicki M., „Świat ode mnie zawsze rzeczy nadzwyczajnych wymagał a ponadto niesłusznie”. O. Sadok Wincenty Barącz OP (1814–1892) w świetle źródeł, „Lahahayer” 2013, t. 2, s. 153–198.
Nicińska M., Teoria listu z perspektywy dziewiętnastowiecznych badaczy i wydawców epistolografii [w:] Epistolografia dawnej Rzeczpospolitej, t. 2: (stulecia XVIII–XIX), red. P. Borek, M. Olma, Kraków 2011, s. 91–102.
Pawłowska A., Formuły werbalne polskiej etykiety językowej od połowy XVIII do lat sześćdziesiątych XIX wieku. Analiza socjolingwistyczna, Łódź 2014.
Piechota M., List [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2009, s. 483–485.
Róziewicz J., Listy Augusta Bielowskiego do Afanasija Byczkowa, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1984, t. 29, nr 2, s. 435–444.
Semkowicz W., Bielowski August [w:] Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 58–59.
Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1927 (nowe wydanie: oprac. E. Feliksiak, M. Leś, Białystok 2006)
Skwarczyńska S., Wokół teorii listu (Paradoksy), „Pamiętnikarstwo Polskie” 1972, nr 4, s. 37–45.
Skwarczyńska S., Pomiędzy historią a teorią literatury, Warszawa 1975.
Smirnow J., Postać księdza Sadoka Barącza w świetle mało znanych materiałów archiwalnych, „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego” 2004, nr 38/39, s. 13–14.
Sochocka J., Duża litera a człowiek w polskiej epistolografii, „Społeczeństwo. Edukacja. Język” 2015, t. 3, s. 149–157.
Stopka K., Tożsamość Ormian w Galicji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2017, t. 144, z. 2, s. 335–355.
Stulecie Gazety Lwowskiej 1811–1911, t. 1–4, Lwów 1911–1914.
Sudolski Z., Korespondencja [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 20094, s. 431–435.
Sudolski Z., Polski list romantyczny, Kraków 1997.
Toczek A., Lwowskie środowisko historyczne i jego wkład w kulturę książki i prasy (1860–1918), Kraków 2013.
Trzynadlowski J., List i pamiętnik. Dwie formy wypowiedzi osobistej, „Pamiętnikarstwo Polskie” 1975, 5, nr 1–4, s. 79–87.
Trzynadlowski J., List i pamiętnik. Dwie formy wypowiedzi osobistej, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie” 1977, t. 19, s. 3–13.
Trzynadlowski J., Małe formy literackie, Wrocław 1977, s. 82–97.
Trzynadlowski J., Ossolineum w dziejach nauki polskiej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1967, t. 12, nr 4, s. 715–721.
Trzynadlowski J., Zakład Narodowy imienia Ossolińskich 1817–1867. Zarys dziejów, Wrocław 1967, s. 81–87.
Tyrowicz M., Godebski Franciszek Ksawery (1801–1869) [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław 1990, s. 166–168.
Tyrowicz M., Ossolineum a życie polityczne Galicji w dobie przedautonomicznej [w:] Ossolineum. Księga pamiątkowa w 150-lecie Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, red. B. Olszewicz, Wrocław 1967, s 143–168.
Umińska-Tytoń E., Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów, Łódź 2011.
Wasyl F., Dziwna etniczność. Kształty tożsamości Ormian galicyjskich, „Krakowskie Pismo Kresowe” 2012, t. 4, s. 69–90.
Wierzbicki A., August Bielowski (1806–1876) [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, t. 1, red. J. Maternicki, współpraca L. Zaszkilniak, Rzeszów 2007, s. 49–62.
Wierzbicki A., Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 73–81.
Żukiewicz K.M., Dzieje cudownego obrazu Maryi w kościele oo. Dominikanów w Podkamieniu, Kraków 1907.
Дашкевич Я., Постаті. Нариси про діячів історії, політики, культури, Львів 2016.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
