Niemieccy duchowni ewangeliccy w Stanisławowie w latach 1889–1916. Od działalności misjonarskiej wśród Żydów do pracy na rzecz diaspory ewangelickiej w Galicji
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.22Słowa kluczowe:
Galicja, Stanisławów, Kościół ewangelicki, misjonarzy, ŻydziAbstrakt
Na początku lat 90. XIX w. grupa niemieckich pastorów ewangelickich otrzymała od Duńskiej Misji Żydowskiej zadanie chrystianizacji Żydów w Galicji. Na miejsce prowadzenia owej „misji żydowskiej” wybrano Stanisławów, dokąd wyruszyła grupa ewangelickich duchownych. Gdy w 1894 r. przybył tam z Greifswaldu młody pastor Theodor Zöckler (1867‒1949), zorientował się, że na miejscu żyje grupa ewangelików niemieckich, która pozbawiona jest wszelkiej opieki duszpasterskiej. W tej sytuacji Zöckler zrezygnował z prowadzenia „misji żydowskiej” i postanowił poświęcić się pracy wśród miejscowych ewangelików. Wielką rolę przy tej decyzji odegrał judeochrześcijanin Chajim Jedidjah Pollak (1854‒1916), zwany też Christian Theophilus Lucky, który został bliskim przyjacielem i doradcą ewangelickich pastorów w Stanisławowie.
Downloads
Bibliografia
Brenner M., Nichtjüdische Historiker und jüdische Geschichte. Der Wandel in der Wahrnehmung von außen [w:] Interesse am Judentum. Die Franz-Delitzsch-Vorlesungen 1989‒2008, wyd. J. Cornelis de Vos und Folker Siegert, Berlin 2008, s. 324‒346.
Broński K., Rozwój społeczno-gospodarczy Stanisławowa w latach 1867‒1939, Kraków 1999.
Dalman G.H., Kurzgefaßtes Handbuch der Mission unter Israel (Schriften des Institutum Judaicum in Berlin, t. 18), Berlin 1893.
Kjær-Hansen K., Lucky – Controversial and Challenging, „Mishkan”, s. 3–16.
Kjær-Hansen K., Mrs. Petra Volf’s “Reminiscences about Lucky” (1917), „Mishkan”, s. 28‒38.
Lillevik R., Lucky in America, „Mishkan”, s. 4‒16.
Küttler Th., Umstrittene Judenmission. Der Leipziger Zentralverein für Mission unter Israel von Franz Delitzsch bis Otto von Harling, Leipzig 2009.
„Mishkan. A Forum on the Gospel and the Jewish People” 2009, nr 60: Chaim Yedidiah Pollak – Called Lucky. A Controversial and Challenging Jewish Believer in Jesus, https://www.caspari.com/wp-content/uploads/2016/05/mishkan60.pdf
Röskau-Rydel I., Die evangelischen Bildungseinrichtungen der Zöcklerschen Anstalten im ostgalizischen Stanislau (Stanisławów) [w:] Hans-Werner Retterath (Hg.): Auslandsdeutsches Schulwesen des 20. Jahrhunderts zwischen ‚Volkstumsarbeit‘ und Auswärtiger Kulturpolitik (Schriftenreihe des Instituts für Volkskunde der Deutschen des östlichen Europa, t. 24). Münster–New York 2021, s. 99‒121.
Röskau-Rydel I., Pfarrer Theodor Zöckler (1867–1949) und die Evangelische Kirche Augsburgischen und Helvetischen Bekenntnisses in der Zweiten Polnischen Republik 1918–1939 [w:] Neuer Staat, neue Identität? Deutsch-polnisch-jüdische Biografien in Polen nach 1918, wyd. M. Barelkowski, Ch. Schutte, Osnabrück 2021 (Polono-Germanica. Schriften der Kommission für die Geschichte der Deutschen in Polen e.V., t. 12), s. 189–222.
Zöckler E.C., Ein Leben für die Kinder. Theodor Zöckler und Lillie Zöckler. Das Bethel des Ostens, Stuttgart 2005.
Zöckler E., Geschichte der evangelischen Diaspora und der deutschen Minderheit in Galizien aus der Sicht Theodor Zöcklers. t. 1: Stanislau, Stuttgart 2010.
Zöckler E., Geschichte der evangelischen Diaspora und der deutschen Minderheit in Galizien aus der Sicht Theodor Zöcklers, t. 3: Ein Christ und der Krieg. Der Krieg in Galizien 1914‒1919, Stuttgart 2010.
Zöckler Th., Christian Theophilus Lucky, „Evangelisches Gemeindeblatt für Galizien und die Bukowina“, R. 13, nr 24, 15.12.1916, s. 435‒437.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
