Standardy ochrony prawnej zwierząt wykorzystywanych do badań naukowych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15584/iuseta.2022.4.3

Słowa kluczowe:

prawa zwierząt, zwierzęta laboratoryjne, badania naukowe, bioetyka

Abstrakt

Wyznaczenie i przyjęcie właściwych standardów postępowania pozwala określić minimalny zakres ochrony zwierząt. Jak wskazano w motywie 1 Dyrektywy 2010/63 w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych różnice w ustawodawstwie poszczególnych państw mogą stanowić przeszkodę w handlu wyrobami i substancjami, przy których wytwarzaniu przeprowadza się doświadczenia na zwierzętach. Sposób ochrony dobrostanu zwierząt zależy od poziomu wiedzy na temat ich zdolności do odczuwania i reagowania na ból, dzięki czemu standard postępowania ze zwierzętami podlega ciągłemu doskonaleniu. Wraz z rozwojem nauk biologicznych oraz medycznych znaczenie zwierząt stopniowo rosło i dalej utrzymuje się wysokim poziomie w związku z ciągłym wykorzystywaniem organizmów żywych do różnokierunkowych badań naukowych. Powołanie i rozwój bioetyki wymusiły opracowanie regulacji prawnych chroniących zwierzęta wykorzystywane do badań oraz gwarantujące im właściwe traktowanie. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę opisania obowiązujących obecnie standardów prawnych ochrony zwierząt wykorzystywanych do badań naukowych oraz zawarto uwagi dotyczące możliwych zmian.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Andrews P.L.R., Laboratory Invertebrates: Only spineless, or spineless and painless? “ILAR Journal” 2011, 52. Animal experiments in research (Deutsche Forschungsgemeinschaft). Senate Commission on Animal Protection and Experimentation, ed. U. Eysel, A. Haverich, G. Heldmaier, B. Hoffmann, W. Lower, S. Treue, H. Wagner, E. Wolf, F. Wollnik, C. Exner, H.J. Bode, K. Blumer, C. Giese, Deutsche Forschungsgemeinschaft – Bonn: Lemmens Medien GmbH, 2007.

Aristotle, Zoologia. Historia Animalium, Warszawa 1982.

Baumans V., Science-based assessment of animal welfare: laboratory animals, “Scientific and Technical Review of the Office International des Epizooties”, Paris 2005, 2.

Buratowska K., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 grudnia 2014 r., sygn. K 52/13, „Roczniki Administracji i Prawa” 2021, XXI, issue 1.

El-Jai J., Dobrostan zwierząt w naukach humanistycznych i przyrodniczych, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 2008, 6.

Elwood R.W., Pain and Suffering in Invertebrates?, “ILAR Journal” 2011, 52.

Gądzik Z., Etyczne aspekty wykorzystywania zwierząt w procedurach doświadczalnych. Studia Ecologiae et Bioethicae” 2021, 19. DOI: 10.21697/seb.2021.19.1.02.

Harvey-Clark Ch., IACUC challenges in invertebrate research, “ILAR Journal” 2011, 52.

Iwaniec M., Soft law – współczesny instrument regulacji życia gospodarczego, iKAR 2020, 5(9).

Jarosz M., Ochrona zwierząt w Polsce na przestrzeni dziejów, „Wiadomości Zootechniczne” 2016, R. LIV.

Jarosz-Żukowska S., Żukowski Ł., Wolność badań naukowych [in:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, ed. M. Jabłoński, Wrocław 2014.

Kalisz A., Pawlicka D., Od ochrony prawnej ku prawom zwierząt – między świadomością moralną a prawną. Ewolucja podejścia na przykładzie orzecznictwa sądowoadministracyjnego, Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2022/2.

Kalisz A., Wykładnia i stosowanie prawa wspólnotowego, Warszawa 2007.

Klimek B., Przemoc wobec zwierząt i prawna ochrona zwierząt w Polsce, „Życie Weterynaryjne” 2018, 93(9), https://www.vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW-09-2018-01.pdf.

Krajewska-Kułak E., Łukaszuk C., Guzowski A., Fiłon J., Relacje człowiek – zwierzęta dawniej i dziś [in:] Eksperymenty i badania na zwierzętach. Egoizm, koszt postępu czy przejaw okrucieństwa, ed. E. Krajewska-Kułak, A. Guzowski, J. Breczko, M. Wiśniewska, S. Surendra, Poznań 202.

Kruk E., Współdziałanie organizacji społecznych z właściwymi instytucjami państwowymi i samorządowymi w ujawnianiu oraz ściganiu przestępstw i wykroczeń określonych w ostawie o ochronie zwierząt, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, 43.

Kuszlewicz K., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Wprowadzenie. Zasadnicze problemy ochrony zwierząt w Polsce, Warszawa 2021, LEX.pl.

Li M.L., Review of Consumers’ Green Consumption Behavior, “American Journal of Industrial and Business Management” 2020, Vol. 10, No. 3.

Mathre J.A., Philosophical background of attitudes toward and treatment of invertebrates, “ILAR Journal” 2011, 52.

Mepham B., Bioetyka – Wprowadzenie dla studentów nauk biologicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Nałęcz A., Ochrona zwierząt a postęp cywilizacyjny [in:] P.J. Suwaj, J. Zimmermann, Wpływ przemian cywilizacyjnych na prawo administracyjne i administrację publiczną, Warszawa 2013, LEX.pl.

Ożegalska-Trybalska J., Protection and ownership of research results, “Nowotwory J Oncol” 2020, 70.

Piernik-Wierzbowska K., Systematyka i zagadnienie własności zwierząt oraz ich statusu prawnego w kontekście problematyki odpowiedzialności za szkody przez nie wyrządzane, „Studia Iuridica Toruniensia” 2015, Vol. XVI.

Pietrzykowski T., Moralność publiczna a konstytucyjne podstawy ochrony zwierząt, Instytut Nauk Prawnych PAN, „Studia Prawnicze” 2019, No. 1.

Pietrzykowski T., Prawo ochrony zwierząt – między praktyką a teorią nowej gałęzi prawa. Artykuł recenzyjny, “Krytyka Prawa” 2020, 2, Vol. 12.

Sadowski B., Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, Warszawa 2012.

Sadowski P., Filozofia prawa w życiu i nauczaniu Ulpiana, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2008, 8.1.

Schollenberger A., Zasada 3R w ochronie zwierząt wykorzystywanych do badań naukowych, „Życie Weterynaryjne” 2017, 92(6).

Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1991.

Strządała A. Znaczenie zasad 3R w trosce o dobrostan zwierząt wykorzystywanych do doświadczeń naukowych. Podstawy prawne, ich aksjologiczne przesłanki oraz praktyczne wskazówki, „Kultura i Wartości” 2021, 32.

Walkowicz K., Problematyka rozszerzania prawnej podmiotowości zwierząt, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 2021, 35.

Wilson-Sanders S.E., Invertebrate models for biomedical research, testing, and education, “ILAR Journal” 2011, 52.

Witek L., Zachowania konsumentów na rynku produktów ekologicznych w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, „Handel Wewnętrzny” 2014, 1.

Zawojska T., Arystotelesowska koncepcja człowieka podstawą racjonalnej działalności gospodarczej, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 2017, No. 117.

Anima Lab website, Zwierzęta laboratoryjne, https://animalab.pl/zwierzeta-laboratoryjne.

Białek A., Smartfony, social media, drukarki 3D. Które wynalazki XXI wieku zmieniły nasze życie na lepsze? National Geographic Poland, https://www.national-geographic.pl/artykul/wynalazki-xxi-wieku-20-wspanialych-odkryc-ostatnich-lat.

Droit Romain, https://droitromain.univ-grenoble-alpes.fr/Corpus/d-01.htm.

Encyklopedia PWN, entry: Doświadczalne zwierzęta, source: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/doswiadczalne-zwierzeta;3893951.html.

Gabriel-Węglowski M., Przestępstwa przeciwko humanitarnej ochronie zwierząt, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/monografie/przestepstwa-przeciwko-humanitarnej-ochronie-zwierzat-369197535.

Gdula A., Tajne eksperymenty na zwierzętach poza społeczną kontrolą, https://siecobywatelska.pl/tajne-eksperymenty-na-zwierzetach-poza-spoleczna-kontrola/.

Goettel M., Sytuacja zwierzęcia w prawie cywilnym, LEX.pl 2013, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/monografie/sytuacja-zwierzecia-w-prawie-cywilnym-369273602.

Józkowicz A., Nauka bez wykorzystywania zwierząt w badaniach, https://nauka.uj.edu.pl/aktualnosci/-/journal_content/56_INSTANCE_Sz8leL0jYQen/74541952/148743541.

Krześniak D., Zwierzęta gospodarskie, https://mwmskansen.pl/zwierzeta-gospodarskie/.

Michalski B., „Piątka dla zwierząt”. Ustawa dobra, ale…, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1491087,piatka-dla-zwierzat-ochrona-zwierzat-uboj-rytualny-cyrki.html.

Ministry of Education and Science. Krajowa Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach, https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/krajowa-komisja-etyczna-do-spraw-doswiadczen-na-zwierzetach.

Ministry of Justice, Pojęcia i definicje. Gałąź prawa, https://isws.ms.gov.pl/pl/pojecia-i-definicje/letter,G,1.html.

Nauka w Polsce, Od 2016 r. większa jawność w badaniach klinicznych leków, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C407730%2Cod-2016-r-wieksza-jawnosc-w-badaniach-klinicznych-lekow.html. Unfortunately, research results not only have a scientific character but also utilitarian and commercial aspects.

Nawrotek E., Zwierzę jako istota żyjąca – komentarz ekspercki, https://www.umcs.pl/pl/komentarze-eksperckie,22097,zwierze-jako-istota-zyjaca-komentarz-ekspercki,132861.chtm.

Nutton V., Galen. Greek physician, https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9780429341380/galen-vivian-nutton.

Paleń P., Wybrane aspekty prawne ochrony zwierząt gospodarskich w Polsce, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2017, No. 2, https://wpia.uwm.edu.pl/czasopisma/sites/default/files/uploads/KPP/2017/2/5-10.pdf.

Partyk A., Dr Dębska: Język prawa ma ukryte znaczenia, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/jezyk-prawa-wplywa-na-nasze-zycie,342940.html.

Rzecznik do Senatu ws. „piątki dla zwierząt”. Trzeba dać przedsiębiorcom czas na przebranżowienie. A ustawę trzeba było notyfikować przed jej przyjęciem, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/opinia-rpo-dla-senatu-ws-piatki-dla-zwierzat.

„Rzeczpospolita”, Konsumenci, choć oszczędzają, są bardziej świadomi ekologicznie, https://klimat.rp.pl/walka-o-klimat/art37512611-konsumenci-choc-oszczedzaja-sa-bardziej-swiadomi-ekologicznie.

Sucharska A., Prawo do informacji pomaga ratować zwierzęta, https://siecobywatelska.pl/prawo-do-informacji-pomaga-mi-ratowac-zwierzeta/.

Website of the Ludwik Rydygier Collegium Medicum in Bydgoszcz, Akty prawne regulującedoświadczenia na zwierzętach, https://www.cm.umk.pl/37-wydzialy/jednostki-miedzywydzialowe/173-akty-prawne-regulujace-doswiadczenia-na-zwierzetach.html.

Wykorzystanie zwierząt w badaniach naukowych, https://www.nik.gov.pl/plik/id,13608,vp,16043.pdf.

Opublikowane

2022-12-15

Jak cytować

Bróż, O., & Podolak, A. (2022). Standardy ochrony prawnej zwierząt wykorzystywanych do badań naukowych. Ius et Administratio, 49(4), 30–45. https://doi.org/10.15584/iuseta.2022.4.3

Numer

Dział

Artykuły