Bezpieczeństwo ekonomiczne w dobie hiperglobalizacji

Abstrakt

W artykule podjęto rozważania nad miejscem bezpieczeństwa ekonomicznego w warunkach postępującej globalizacji, która przeobraża się w hiperglobalizację. Wskazano na bankructwo neoliberalnego paradygmatu rozwojowego, który absolutyzowany przyczynił się nie tylko do kryzysu finansowego i gospodarczego, ale także poważnie ograniczył możliwości oddziaływania państwa na przebieg i kierunek procesów gospodarczych i politycznych. Rozmiary przepływów kapitału osiągnęły wielkość, wobec której obroty handlowe przestały odgrywać istotną rolę. Główną formą działalności ekonomicznej stała się gra giełdowa wielkimi i wciąż rosnącymi kapi-tałami pieniężnymi. Nową formą działalności stało się szerokie doradztwo finansowe, rozwinęły się firmy ratingowe, które często mimowolnie bądź świadomie uczestniczą w procesie kreowania zachowań podmiotów i instytucji. Sfera realna związana z produkcją i usługami nie zniknęła, ale jej rola stała się podrzędna i uzależniona od systemu zasilania finansowego sterowanego przez gry spekulacyjne. Skoro bezpieczeństwo ekonomiczne to niezakłócone funkcjonowanie gospodarek, to znaczy utrzymanie podstawowych wskaźników rozwojowych oraz zapewnienie komparatywnej równowagi z gospodarkami innych państw, to niezbędne do tego są określone instytucje. Słabość istniejących instytucji, w tym skutecznych mechanizmów prognostycznych i kontrolnych, co uwypuklił ostatni kryzys finansowy i gospodarczy skłania do refleksji nad skuteczną polityką gospodarczą oraz określeniem na nowo relacji państwo – rynek. Tworząc określone instytucje odpowiedzialne za kształtowanie bezpieczeństwa ekonomicznego należy przydzielić im funkcje. Zaliczyć do nich można w szczególności: regulację zachowań ludzi w sposób niepowodujący wzajemnych szkód albo przynajmniej kompensujące szkody; obniżania kosztów zawierania transakcji przez ułatwianie zawierania kontraktów i dostępu do rynków towarów, organizowanie proce-su przekazywania informacji i ułatwianie procesu uczenia się.