Wynagrodzenia a logika podziału dochodu narodowego w gospodarce rynkowej – opisanej przy pomocy prostego modelu

Abstrakt

Poziom dobrobytu jest określony przez wartość tego, co w danej gospodarce jest wytwarzane. Ale to na poziomie ogólnym, natomiast poziom dobrobytu członków społeczności jest konsekwencją wielkości wartości dodanej oraz zasad i mechanizmów podziału dochodu narodowego. Celem artykułu jest pokazanie makroekonomicznych zasad podziału wytworzonej wartości PKB na przykładzie prostego modelu gospodarki w stylu klasycznym: gospodarka przedstawiona jest jako Wielka Piekarnia, która wytwarza bochny chleba dzielone między pracowników a jej właściciela Piekarza. Autor wykorzystuje ten model dla pokazania konsekwencji podziału wytworzonej nadwyżki, która stanowi zysk Piekarza, między trzy kierunki: prorozwojowe inwestycje, z którymi powiązane jest oszczędzanie, sektor publiczny oraz eksport. Autor pokazuje strukturalne konsekwencje redukcji wynagrodzeń i przesuwania obciążeń podatkowych na pracowników. Dowodzi, że redukcji kosztów pracy powinno towarzyszyć zwiększenie obciążeń podatkowych nakładanych na firmy. Te zasady podziału mają konsekwencje makroekonomiczne i autor pokazuje, jakie są skutki dla miejsca Polski w grupie krajów przedstawianych w porównaniach międzynarodowych (głównie krajów OECD). Autor pokazuje, że jednym z kluczowych czynników decydujących o dobrobycie jest miejsce przemysłu w cyklach rozwoju produktów wytwarzanych w globalnym podziale pracy. Wielkość wartości dodanej uzyskiwanej na różnych etapach tych cykli wytwarzania ilustruje tzw. krzywa uśmiechu. Autor pokazuje, że międzynarodowy podział pracy doprowadził do ulokowania przemysłu krajów pokomunistycznych, w tym Polski, w okolicy minimum tej krzywej. To powoduje, że przeciętny poziom wynagrodzeń, a w konsekwencji dobrobytu, jest niski. Analiza prowadzi do wniosku, że niezbędna jest polityka zmian strukturalnych, które ukształtują ten podział tak, aby kraj odzyskiwał pełne cykle wytwarzania i w ten sposób umacniał swą gospodarkę. Autor dyskutuje uproszczoną tezę sformułowaną przez Jeffrey Sachsa, że dla dobrobytu najważniejszy jest zrównoważony rozwój. Uzasadnia, że nie tyle rozwój, co wielkość wartości dodanej wytwarzanej przez przemysł i mechanizmy jej podziału, wskazują na potrzebę zmian strukturalnych (co dostrzega Justin Yifu Lin), które doprowadzą do zwiększenia wartości dodanej i modyfikacji w zasadach jej podziału tak, aby zwiększyć dobrobyt społeczny.