Zróżnicowanie rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2022.2.5Słowa kluczowe:
miejskie obszary funkcjonalne, poziom rozwoju społeczno-gospodarczegoAbstrakt
W miastach żyje ponad połowa ludzkości. Również w Polsce procesy urbanizacyjne wciąż postępują. Ponadto samo oddziaływanie strefy miejskiej nie kończy się wraz z granicami administracyjnymi. Występuje szereg powiązań funkcjonalnych między danym ośrodkiem miejskim a jego otoczeniem. Zatem miejskie obszary funkcjonalne zaczynają odgrywać bardziej istotną rolę w polityce rozwoju. W szczególności aspekt ten nabrał znaczenia w obliczu wprowadzenia od 2014 roku nowych instrumentów terytorialnych polityki spójności UE, jak zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT). Z wprowadzeniem ZIT wiązały się sformalizowanie działania miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce, głównie w zakresie ośrodków wojewódzkich. Po kilku latach ich funkcjonowania można przyjrzeć się poziomowi zróżnicowania ich rozwoju. Celem badania jest zatem określenie zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich Polski oraz ich klasyfikacja. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem metody TOPSIS na podstawie dostępnych, wybranych danych GUS. W wyniku badań przyporządkowano MOF OW do różnych klas poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego oraz dokonano ich uszeregowania pod względem wartości syntetycznego wskaźnika rozwoju społeczno-gospodarczego. W wyniku badania stwierdzono, że ogólnie badane jednostki charakteryzują się raczej małym zróżnicowaniem poziomu rozwoju, występują jednak duże rozbieżności w poziomie syntetycznego miernika rozwoju społeczno-gospodarczego pomiędzy MOF OW o najwyższej i najniższej jego wartości.
Bibliografia
Barca, F. (2009). An Agenda for a Reformed Cohesion Policy. A place-based approach to meeting European Union challenges and expectations. Independent report prepared at the request of Danuta Hübner Commissioner for Regional Policy. Pobrane z: https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/regi/dv/barca_report_/barca_report_en.pdf (2020.09.12).
Bąk, A. (2015). Zagadnienie wyboru optymalnej procedury porządkowania liniowego w pakiecie Pllord. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 384, 33–41. DOI: 10.15611/pn.2015.384.03.
Bąk, A. (2017). Statystyczne metody doboru zmiennych w porządkowaniu liniowym. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 468, 29–37. DOI: 10.15611/pn.2017.468.03.
Bierzyńska-Sudoł, M. (2018). Zintegrowane inwestycje terytorialne jako czynnik rozwoju regionu kujawsko-pomorskiego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie, 129, 41–53. DOI: 10.29119/1641-3466.2018.129.3.
Bożek, J., Szewczyk, J., Jaworska, M. (2021). Zmiany w poziomie rozwoju społecznego województw w latach 2010 i 2019 z zastosowaniem dynamicznego miernika syntetycznego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 65, 109–123. DOI: 10.15584/nsawg.2021.1.6.
Budner, W.W. (2019). Gospodarka przestrzenna miast i aglomeracji. Poznań: Wydawnic Two UEP.
Castells-Quintana, D., Royuela, V., Veneri, P. (2019). Inequality and city size: an analysis for OECD functional urban areas. Papers in Regional Science, 99(4), 1045–1065. DOI: 10.1111/pirs.12520.
Chrzanowska, M., Drejerska, N. (2016). Ocena rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem metod analizy wielowymiarowej. Wiadomości Statystyczne, 61(6), 56–69.
Dijkstra, L., Poelman, H., Veneri, P. (2019). The EU-OECD definition of a functional urban area. OECD Regional Development Working Papers, 11, OECD. Pobrane z: https://www.oecd-ilibrary.org/urban-rural-and-regional-development/the-eu-oecd--definition-of-a-functional-urban-area_d58cb34d-en (2021.08.25).
Ertman, A. (2020). Wybrane aspekty elastyczności płac i ich rola w lokalizacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Gaczek, W.M. (2015). Szanse i zagrożenia rozwoju wielkomiejskich obszarów funkcjonalnych na przykładzie aglomeracji poznańskiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 39, 11–22. DOI: 10.15611/PN.2015.391.01.
Gu, C., Wang, Y., Shao, Y., Gu, J. (2015). Research on administrative divisions based on functional areas analysis: A case of shaoxing metropolitan area. Acta Geographica Sinica. 70(8), 1187–1201. DOI: 10.11821/dlxb201508001.
GUS. Statystyczne Vademecum Samorządowca. Pobrane z: https://stat.gov.pl/statystyka--regionalna/statystyczne-vademecum-samorzadowca/ (2021.08.25).
Hu,Y., Han, Y. (2019). Identification of Urban Functional Areas Based on POI Data: A Case Study of the Guangzhou Economic and Technological Development Zone. Sustainability, 11(5), 2–15. DOI:10.3390/su11051385.]
https://obliczeniastatystyczne.pl/wspolczynnik-zmiennosci/ (2021.08.26).
Kacprzak, D. (2018). Przedziałowa metoda TOPSIS dla grupowego podejmowania decyzji. Optimum. Economic Studies, 4(94), 256–273. DOI: 10.15290/oes.2018.04.94.19.
Kaczmarek, T. (2017). Miejskie obszary funkcjonalne – problemy integracji zarządzania. Studia KPZK PAN, 174, 157–167. DOI: 10.24425/118528.
Kaczmarek, T., Kociuba, D. (2017). Models of governance in the urban functional areas: policy lessons from the implementation of integrated territorial investments (ITIs) in Poland. Quaestiones Geographicae, 36(4), 47–64. DOI: 10.1515/quageo-2017-0035.
Karlsson, C., Olsson, M. (2006). The Identification of functional regions: theory, methods, and applications. The Annals of Regional Science, 40(1), 1–18. DOI: 10.1007/s00168-005-0019-5.
Kociuba, D. (2015). Miejskie obszary funkcjonalne – wyzwania planistyczne. Studia miejskie, 18, 39–53. DOI: 10.25167/sm.2424.
Kociuba, D. (2018). Teoria i praktyka wsparcia zrównoważonego rozwoju miejskich ob. Szarów funkcjonalnych w Polsce. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 272, 316–327.
Krukowska, J., Lackowska, M. (2016). Metropolitalne kolory europeizacji. Instytucjonalizacja współpracy w funkcjonalnych obszarach miejskich w Polsce w świetle nowych instrumentów polityki spójności UE. Studia Regionalne i Lokalne, 1(63),82–107. DOI: 10.7366/1509499516304.
Kukuła, K. (2000). Metoda unitaryzacji zerowej. Warszawa: PWN.
Kuźnik, F. (2015). Miejskie obszary funkcjonalne a polityka miejska. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 250, 7–24.
Łuczak, A., Wysocki, F. (2012). Zastosowanie uogólnionej miary odległości GDM oraz metody TOPSIS do oceny poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa wielkopolskiego, Przegląd Statystyczny, 2(59), 298–311.
Nowak, A. (2018). Miejsce miejskich obszarów funkcjonalnych w procesie rozwoju regionalnego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 41, 51–69. DOI: 10.14746/rrpr.2018.41.05.
Nowakowska, A. (2016). Zintegrowane plany rozwoju – w stronę terytorialno-funkcjonalnego podejścia do rozwoju jednostki terytorialnej. W: A. Nowakowska (red.), Nowoczesne metody i narzędzia zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym (s. 11–37). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: 10.18778/7969-530-0.02.
Potkański, T., Wanat, L. (2017). Dylematy rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych z perspektywy partnerstw międzysamorządowych. Studia KPZK PAN, 174, 235–245. DOI: 10.24425/118535.
Roszkowska, E., Filipowicz-Chomko, M. (2020). Measuring sustainable development in the education area using multi-criteria methods: a case study. Central European Journal of Operations Research, 28, 1219–1241. DOI: 10.1007/s10100-019-00641-0.
Roszkowska, E., Filipowicz-Chomko, M., Wachowicz, T. (2017). Wykorzystanie metody TOPSIS do oceny zróżnicowania rozwoju województw Polski w latach 2010–2014 w kontekście kształtowania się ładu instytucjonalnego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 469, 149–158. DOI: 10.15611/pn.2017.469.15.
Sýkora, L., Mulicek, O. (2009). The micro-regional nature of functional urban areas (fuas): Lessons from the analysis of the Czech urban and regional system. Urban Research & Practice, 2, 287–307. DOI: 10.1080/17535060903319228.
Szafranek, E. (2017). Miejskie obszary funkcjonalne a kształtowanie spójności terytorialnej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 467, 113–129. DOI: 10.15611/pn.2017.467.10.
Szafranek, E. (2018). Variability of the level of development of functional urban areas. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 502, 113–124. DOI: 10.15611/pn.2018.502.11.
Szafranek, E., Kociuba, D. (2018). Development of urban areas in the conditions of territorial-oriented policy – theoretical assumptions and experience in functional areas of polish cities. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 15(361), 53–75.
Śleszyński, P. (2013). Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych stolic województw. Przegląd Geograficzny, 85(2), 173–197. DOI: 10.7163/PrzG.2013.2.2.
Uchwała nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (M.P. z 2012 r., poz. 252).
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2006 r., nr 227, poz. 1658 ze zm.).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
