Sukces wyborczy i polityka rządu Prawa i Sprawiedliwości w opiniach wybranych kategorii mieszkańców Podkarpacia
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2023.2.7Słowa kluczowe:
polityka partii, populizm, demokracja, wybory parlamentarneAbstrakt
W polityce państw europejskich na przełomie XX i XXI w. do głosu dochodzą społecznie popierane partie populistyczno-prawicowe, wykorzystujące niezadowolenie z polityki prowadzonej przez elity polityczne. Celem artykułu była analiza przyczyn zwycięstwa partii Prawo i Sprawiedliwość w wyborach prezydenckich oraz parlamentarnych w 2015 r., zbadanie argumentów popierających politykę rządu utworzonego przez tę partię oraz dokonanie charakterystyki efektów działań rządów PiS sprawowanych w pierwszej kadencji, według opinii wybranych kategorii mieszkańców województwa podkarpackiego. Interpretacja opinii społecznej dotyczącej polityki realizowanej przez PiS została dokonana w kategoriach populizmu.
W artykule postawiono tezę, że populistyczna strategia partii PiS znajduje ugruntowanie w opiniach wybranych środowisk społecznych Podkarpacia, uzasadniających wygraną kampanię wyborczą, poparcie społeczne rządu oraz pozytywną ocenę efektów decyzji rządu w pierwszej kadencji. Dla zweryfikowania postawionej tezy przeprowadzono terenowe badania empiryczne w województwie podkarpackim za pomocą techniki wywiadu ze scenariuszem. Kwestionariusz wywiadu zawierał pytania otwarte. Dobór próby do badań jakościowych był celowy. Jako respondentów wytypowano przedstawicieli studentów, samorządowców, pracujących i emerytów.
Zaprezentowane wyniki autorskich badań zrealizowanych na Podkarpaciu, ukazały determinanty wyborczego sukcesu partii Prawa i Sprawiedliwości oraz aktualną ocenę sprawowanej przez nią władzy w kraju. Dostarczyły one argumentów pozytywnych przez zwolenników polityki PiS, a negatywnych przez jej przeciwników. Zwolennicy ze wszystkich badanych kategorii doceniali prospołeczną politykę i pozytywne zmiany w gospodarce. Natomiast kontrargumenty oponentów ze wszystkich badanych kategorii, dyskredytujących sposób działań polityków prawicowych i efekty pracy władzy ustawodawczej i wykonawczej, dotyczyły dyktatorskich rządów i niszczenia praworządności. Przedstawiciele badanych kategorii, w typologii odnoszącej się do ocen działań rządu PiS w pierwszej kadencji, wysunęli więcej negatywnych argumentów, aniżeli pozytywnych.
Bibliografia
Bartkowski, J. (2003). Tradycja i polityka: wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, „Żak”.
Borejza, T. (2009). POPiS. Pozorna opozycja. Warszawa: Książka i Prasa.
Darendorf, R. (2003). Acht Ammerkungen zum Populismus. Transit: Europaische Revue, 25, 156–163.
Diagnoza społeczna. (2015). J. Czapiński, T. Panek (red). Pobrane z: http://www.nowi-ny24.pl/wiadomosci/podkarpacie/art/9120204,diagnoza-spoleczna-2015-podkarpacie-jest-najbardziej-religijnym-wojewodztwem,id,t.html (2015.11.04).
Dzwończyk, J. (2006). Populizm jako czynnik blokujący rozwój społeczeństwa obywatel¬skiego w Polsce. W: M. Marczewska-Rytko (red.), Populizm na przełomie XX i XXI wieku. Panaceum czy pułapka dla współczesnych społeczeństw? (s. 119–140). Toruń: Adam Marszałek.
Eco, U. (2007). Rakiem. Gorąca wojna i populizm mediów. Warszawa: W.A.B.
Filar, M. (2009). Rola mediów w kreowaniu zagrożeń i sprzyjaniu populizmowi. W: Z. Sienkiewicz, R. Kokot (red.), Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24–27 września 2008 r. (s. 51–56). Wrocław: Kolonia Limited.
Giddens, A. (2001). Poza lewicą i prawicą. Zysk i S-ka: Poznań.
Górka, M. (2017). PO-PiS-owa demokracja. Rywalizacja między PO i PiS w latach 2005–2015. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej.
Habuda, L. (2010). Prawa i Sprawiedliwości Rzeczpospolita Polska. Aksjologia, ustrój, uprawianie polityki, obywatelskie społeczeństwo. Opole: Uniwersytet Opolski.
Hawkins, K.A., Kaltwasser, C.R. (2019). Introduction: The Ideational Approach. W: E.Ryan, C.L. Littvay, C.R. Kaltwasser, The Ideational Approach to Populism: Concept, Theory, and Analysis (s. 2–3). London, New York: Routledge.
Jakubowska, U. (2004). Zainteresowanie polityką i postrzeganie własnej sytuacji ży¬ciowej a postawy populistyczne. W: R. Markowski (red.), Populizm a demokracja (s. 173–201). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Jasiecki, K. (2011). Wprowadzenie: o badaniach społecznych aktorów stanowienia reguł i roli rzecznictwa interesów. W: K. Jasiecki (red.), Grupy interesu i lobbing. Polskie doświadczenia w unijnym kontekście (s. 9–21). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Jasiecki, K. (2017). Wprowadzenie. Systemowa deinstytucjonalizacja i problemy reprezentacji interesów. W: U. Kurczewska i K. Jasiecki (red.), Reprezentacja interesów gospodarczych i społecznych w Unii Europejskiej (s. 7–24). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kurzyńska, E. Raport: Podkarpacie to ostoja katolicyzmu w Polsce. Pobrane z: http://www.nowiny24.pl/wiadomosci/podkarpacie/art/6185113,raport-podkarpacie-to-ostoja-katolicyzmu-w-polsce,id,t.html (2013.03.19).
Laclau, E. (2009). Rozum populistyczny, przekł. z ang. pod kier. T. Szkudlarka i in. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Leśniak-Moczuk, K. (2008). Przemiany wiejskich społeczności lokalnych w odniesieniu do miasta. Studium zmiany systemowej. Rzeszów. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Liczby.pl. Pobrane z: https://www.liczby.pl/baza-wiedzy/ludnosc/pytania/porownanie-procentowe-ludnosci-miast-i-wsi-w-polsce (2023.02.29).
Ludność w województwie podkarpackim. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 (2013). Rzeszów: Urząd Statystyczny w Rzeszowie.
Markowski, R. (2016). Wstęp. Studia Socjologiczne, 4 (223), 13–15.
Markowski, R. (2004a). Populizm a demokracja: ujęcia, dylematy, kontrowersje. W: R. Markowski (red.), Populizm a demokracja (s. 11–32). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Markowski, R. (2004b). Wstęp. W: R. Markowski (red.), Populizm a demokracja (s. 7–9). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Merkley, E. (2020). Anti-Intellectualism, Populism, and Motivated Resistance to Expert Consensus. Public Opinion Quarterly, 84 (1), 24–48. DOI:10.1093/poq/nfz053.
Moffitt, B., Tormey, S. (2014). Rethinking Populism: Politics, Mediatisation and Political Style. Political Studies 62 (2), 381–397. DOI: 10.1111/1467-9248.12032.
Moroska, A. (2010). Prawicowy populizm a eurosceptycyzm: (na przykładzie Listy Pima Fortuyna w Holandii i Ligi Polskich Rodzin w Polsce). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Mudde, C., Kaltwasser, C.R. (2013). Exclusionary vs. Inclusionary Populism: Comparing Contemporary Europe and Latin America. Government and Opposition, 48 (2), 147–174. DOI: 10.1017/gov.2012.11.
Mudde, C. (2004). The Populist Zeitgeist. Government and Opposition, 39 (4), 541–563. DOI: 10.1111/j.1477-7053.2004.00135.x.
Müller, J.W. (2017). Co to jest populizm? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Nalewajko, E. (2004). Populizm w demokracji. W: R. Markowski (red.), Populizm a demokracja (s. 33–67). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Narodowy Spis Powszechny ludności i mieszkań powszechny spis rolny. Ludność stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna. Województwo podkarpackie (2003). Rzeszów: Urząd Statystyczny.
Pacześniak, A., De Waele, J.-Mi. (2010). Wstęp. Europa z rysą populizmu. W: J.-M. De Waele, W. Pacześniak (red.), Populizm w Europie. Defekt i przejaw demokracji? (s. 7–13). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Pelinka, A. (2010). Populizm w Europie – w poszukiwaniu znaczenia mglistego pojęcia. W: J.-M. De Waele, W. Pacześniak (red.), Populizm w Europie. Defekt i przejaw demokracji? (s. 17–34). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Przyłęcki, P. (2012). Populizm w polskiej polityce. Analiza dyskursu polityki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe. Kancelaria Sejm.
Przynależność Polaków do ruchów i wspólnot religijnych (2017). Komunikat z badań, nr 84. Warszawa: Centrum Badania Opinii Publicznej.
Riedel, R. (2010). Populizm jako wyzwanie dla współczesnego rozumienia demokracji w wariancie przedstawicielskim. O pułapkach demokracji w Polsce. W: J.-M. De Waele, W. Pacześniak (red.), Populizm w Europie. Defekt i przejaw demokracji? (s. 123–132). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Sanecka-Tyczyńska, J. (2011). Państwo obywatelskie i wspólnota polityczna. Studium o myśli politycznej Prawa i Sprawiedliwości. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Stępień, S. (2006). Populizm w programach wyborczych do parlamentu 2001 roku. W: M. Marczewska-Rytko (red.), Populizm na przełomie XX i XXI wieku. Panaceum czy pułapka dla współczesnych społeczeństw? (s. 150–176). Toruń: Adam Marszałek.
Szacki, J. (2006). Populizm a demokracja. W: M. Marczewska-Rytko (red.), Populizm na przełomie XX i XXI wieku. Panaceum czy pułapka dla współczesnych społeczeństw? (s. 13–18). Toruń: Adam Marszałek.
Szafrańska, M. (2015). Penalny populizm a media. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tokarczyk, R. (2006). Cechy konstytutywne myśli populizmu. W: M. Marczewska-Rytko (red.), Populizm na przełomie XX i XXI wieku. Panaceum czy pułapka dla współczesnych społeczeństw? (s. 19–32). Toruń: Adam Marszałek.
Tomasiewicz, J. (2019). Reakcja. Prawicowy populizm jako odpowiedź na wyzwanie migracji i wielokulturowości. W: A. Adamczyk, A. Sakson, C. Trosiak (red.), Migranci i mniejszości jako swoi i obcy w przestrzeni polityczno-społecznej. (s. 71–86). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa.
Zalewski, W. (2009). Populizm penalny – próba zdefiniowania zjawiska. W: Z. Sienkiewicz, R. Kokot (red.), Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24–27 września 2008 r. (s. 13–32). Wrocław: Kolonia Limited.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
