Zjawisko owczego pędu a poziom zaufania społecznego podczas kryzysu finansowego, pandemii COVID-19 i wybranych działań militarnych w XXI wieku
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.3.3Słowa kluczowe:
kryzys finansowy, epidemia, owczy pęd, złoto, zaufanie społeczneAbstrakt
Kryzysy gospodarcze i pandemiczne wraz z działaniami militarnymi stanowią silne powiązanie przyczynowo-skutkowe występowania utraty zaufania społeczeństwa do otoczenia rynkowego w XXI wieku. Występowanie niekorzystnych sytuacji związane jest często ze zjawiskiem owczego pędu. Brak regulacji i efektywnych narzędzi do zapobiegania i przeciwdziałania zachodzącym zawirowaniom rynkowym wzmaga nastroje niepokoju. Duża część konsumentów i inwestorów w sytuacji niewiedzy i chaosu zaczyna naśladować tworzące się tendencje rynkowe. W sytuacji kryzysów duża część obywateli zaczyna nabywać złoto, które z dużym popytem zyskuje na wartości ukazując skalę niekorzystnej sytuacji. Z kolei działania militarne wiążą się z nagłą aprecjacją ceny nie tylko złota lecz i ropy naftowej. Wystąpienie na rynku kontraktów terminowych ropy naftowej ujemnej ceny w trakcie epidemii COVID-19 w maju 2020 roku czy przekroczenie maksymalnej historycznej granicy 2100 USD za uncję złota w grudniu 2023 roku pokazuje ekstrema zachowań stadnych, których fundamentem jest panika. Z kolei niewłaściwa polityka pieniężna Stanów Zjednoczonych oparta na niskiej stopie procentowej w 2006 roku wywołała światowy krach finansowy i stanowi ciągle silną presję inflacyjną na rynku nieruchomości na całym świecie, także w Polsce. Opis makroekonomicznych zdarzeń w XXI wieku dobrze ilustruje jak ważne jest zaufanie podmiotów rynkowych do siebie i rynku oraz rozsądkowe podejmowanie decyzji. W przeciwnym wypadku mamy do czynienia zazwyczaj z załamaniem rynku i efektem domino. Analizowany proces owczego pędu jest ważny z punktu widzenia nierówności społecznych i gospodarczych w kontekście wpływu takich zachowań na ceny badanych towarów i poziom zaufania między jednostkami.
Bibliografia
Abodunrin, O., Oloye, G., Adesola, B. (2020). Coronavirus pandemic and its implication on global economy. International Journal of Arts, Languages and Business Studies, 4, 13–23.
Adali, S., Escriva, R., Goldberg, M.K., Hayvanovych, M., Magdon-Ismail, M., Szymanski, B.K., Williams, G. (2010). Measuring behavioral trust in social networks. In: 2010 IEEE international conference on intelligence and security informatics (pp. 23–26). May 2010. DOI: 10.1109/ISI.2010.5484757.
Adamowicz, E., (2021). Gospodarka w czasie pandemii. Gazeta SGH. Retrieved from: https://gazeta.sgh.waw.pl/meritum/gospodarka-w-czasie-pandemii (2024.05.05).
Ahonen, E., Corbet, S., Goodell, J., Günay, S., Larkin, C. (2022). Are carbon futures prices stable? New evidence during negative oil. Finance Research Letters, 47, 1–3. DOI: 10.1016/j.frl.2022.102723.
Barret, E., Maloney, Ch. (2018). The mortgage market is back a decade after the credit crisis-with new risks. Bloomberg. Retrieved from: https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-09-13/mortgage-market-revival-creates-new-risks-a-decade-after-lehman (2023.12.04).
Baur, D., McDermott, T. (2016). Why is gold a safe haven? Journal of Behavioral and Experimental Finance, 10, 63–71. DOI: 10.1016/j.jbef.2016.03.002.
Beckmann, J., Berger, T., Czudaj, R. (2019). Gold price dynamics and the role of uncertainty. Quantitative Finance, 19(4), 663–681. DOI: 10.1080/14697688. 2018.1508879.
Bugdol, M. (2006). Wartości organizacyjne. Szkice z teorii organizacji i zarządzania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bunsch, K. (1971). Myśli. Kraków: Wydawnictwo Literackie Kraków.
Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS). (2023). Oceny działalności instytucji publicznych. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_039_23.PDF (2024.05.05).
Cole, A., Baker, J.S., Stivas, D. (2021). Trust, Transparency and Transnational Lessons from COVID-19. Journal of Risk and Financial Management, 14(12), 1–15. DOI: 10.3390/jrfm14120607.
Constitution of the Republic of Poland 2.04.1997 (Dz.U.1997.78.483 ze zm.), art. 17 ust. 1.
Cowen, T. (2012). Broken Trust Takes Time to Mend. New York Times. Retrieved from: https://www.nytimes.com/2012/06/17/business/broken-trust-takes-time-to-mend-economic-view.html (2023.11.18).
Dalton, R.J. (2005). The social transformation of trust in government. International Review of Sociology, 15(1), 133–154. DOI: 10.1080/03906700500038819.
Davis, G.F., Kim, S. (2015). Financialization of the economy. Annual Review of Sociology, 42, 203–221. DOI: 10.1146/annurev-soc-073014-112402.
Devine, D., Gaskell, J., Jennings, W., Stoker, G. (2021). Trust and the Coronavirus Pandemic: What are the Consequences of and for Trust? An Early Review of the Literature. Political Studies Review, 19(2), 274–285. DOI: 10.1177/1478929920948684.
Dunning, D., Fetchenhauer, D., Schlösser, T.M. (2012). Trust as a social and emotional act: Noneconomic considerations in trust behavior. Journal of Economic Psychology, 33(3), 686–694. DOI: 10.1016/j.joep.2011.09.005.
Ezrati, M. (2018). Lehman Brothers and the financial crisis: What went wrong? Forbes. Retrieved from: https://www.forbes.com/sites/miltonezrati/2018/09/17/lehman-and-the-financial-crisis-what-went-wrong/ (2023.12.04).
Financial Times. (2023). News updates from December 1: S&P 500 closes at 20-month high and gold hits record despite rate cut pushback from Powell, Israel resumes fighting against Hamas. Retrieved from: https://www.ft.com/content/bd0684bf-627f-4bfc-bfd9-6e4f91a2870e (2023.12.01).
Frączek, A. (2012). Komunikacja interpersonalna. Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość, 9, 119–121.
Frejtag-Mika, E. (2015). Kryzys finansowy jako źródło zagrożeń depozytów bankowych. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, 2, 38–42.
Garber, P.M. (1989). Tulipmania. Journal of Political Economy, 97(3), 535–560.
Internetowa Encyklopedia PWN. Kryzys ekonomiczny. Retrieved from: www.encyklopedia.pwn.pl/haslo/kryzys-ekonomiczny;3928086.html (2023.12.04).
Jodko, M. (2014). Racjonalność kryzysu. Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Studia Ekonomiczne, 180(1), 57–58.
Jóźwiakowski, P. (2015). Kryzys finansowy – przebieg i skutki dla gospodarki. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, 2, 6–13. DOI: 10.26366/PTE.ZG.2015.12.
Kaldor, N. (1939). Speculation and Economic Stability. The Review of Economic Studies, 7(1), 1–2. DOI: 10.2307/2967593.
Knack, S., Zak, P.J. (2003). Building trust: public policy, interpersonal trust, and economic development. Supreme Court Economic Review, 10, 91–107. DOI: 10.1086/scer.10.1147139.
Kopaliński, W. (1994). Słownik wyrazów obcych i obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Krajewska, H. (2020). Pandemie w historii świata. Wieś i Rolnictwo, 3(188), 17–30. DOI: 10.53098/wir032020/01.
Kudra, B., Olejniczak, E. (2014). Komunikowanie publiczne. Zagadnienia wybrane. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kye, B., Hwang, S. (2020). Social trust in the midst of pandemic crisis: Implications from COVID-19 of South Korea. Research in Social Stratification and Mobility, 68, 1–5. DOI: 10.1016/j.rssm.2020.100523.
Lambert, R.A., Leuz, C., Verrecchia, R.E. (2012). Information asymmetry, information precision, and the cost of capital. Review of Finance, 16(1), 1–29. DOI: 10.1093/rof/rfr014.
Ma, X. (2024). Social trust and risky financial market participation: Evidence from China. Post-Communist Economies, 36(2), 174–196. DOI: 10.1080/14631377.2023.2262672.
Madhika, Y., Kusrini, H., Hidayat, T. (2023). Gold Price Prediction Using the ARIMA and LSTM Models. Jurnal dan Penelitian Teknik Informatika, 8(3), 1255–1264. DOI: 10.33395/sinkron.v8i3.12461.
Maslow, A.H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50, 370– 396. DOI: 10.1037/h0054346.
Miłaszewicz, D. (2016). Zaufanie jako wartość społeczna. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 259, 80–88.
Mitręga-Niestrój, K., Puszer, B. (2008). Globalny kryzys finansowy a kraje BRIC. Warszawa: CeDeWu.
National Bank of Poland. Retrieved from: https://nbp.pl/ (2023.11.05).
Olbrys, J. (2021). The Global Financial Crisis 2007–2009: A Survey. Retrieved from: https://ssrn.com/abstract=3872477 (2024.05.05).
Onaran, Y. (2017). Too Big to Fail. Bloomberg. Retrieved from: https://www.bloomberg.com/quicktake/big-fail (2023.12.02).
Piret, J., Boivin, G. (2020). Pandemics throughout History. Frontiers in Microbiology, 11, 1–11. DOI: 10.3389/fmicb.2020.631736.
Refinitiv Eikon. Retrieved from: https://eikon.thomsonreuters.com/index.html (2023.11.18).
Roubini, N., Mihn, S. (2011). Ekonomia kryzysu. Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.
Serafin, K. (2013). Skuteczna komunikacja w podmiotach administracji publicznej. Studia Ekonomiczne, 141, 136–137.
Schilke, O., Reimann, M., Cook, K.S. (2021). Trust in social relations. Annual Review of Sociology, 47, 239–259. DOI: 10.1146/annurev-soc-082120-082850.
Schraff, D. (2020). Political trust during the Covid-19 pandemic: Rally around the flag or lockdown effects? European Journal of Political Research, 60(4), 1007–1017. DOI: 10.1111/1475-6765.12425.
Sakib, M.N., Hasan, F., Al-Emran, M., Felix, R. (2023). A cross-cultural analysis of ridesharing intentions and compliance with COVID-19 health guidelines: The roles of social trust, fear of COVID-19 and trust-in-God. Journal of Retailing and Consumer Services, 71, 103207. DOI: 10.1016/j.jretconser.2022.103207.
Siwiński, W. (2011). Globalny kryzys gospodarczy i jego implikacje dla polityki pieniężnej. Master of Business Administration, 2(112), 11–12.
Sztompka, P. (2007). Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Znak.
Taylor, B. (2006). Corporate Governance: The Crisis, Investors’ Losses and the Decline in Public Trust. In: D. Hahn, B. Taylor, Strategische Unternehmungsplanung – Strategische Unternehmungsführung (pp. 497–509). New York: Springer. DOI: 10.1007/3-540-30763-X_26.
UNSD. United Nations Statistics Division. How COVID-19 is changing the world: A statistical perspective. Retrieved from: https://unstats.un.org/unsd/ccsa/documents/covid19-report-ccsa_vol2.pdf (2023.11.18).
van der Veen, M. (2012). The Dutch Tulip Mania: The Social Foundations of a Financial Bubble, 4. Retrieved from: www.maurits.net/Research/TulipMania.pdf (2023.11.30).
WHO. Retrieved from: https://www.who.int/ (2023.11.26).
Wojtyna, A. (ed.). (2011). Kryzys finansowy i jego skutki dla krajów na średnim poziomie rozwoju. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Xu, H., Zhang, C., Huang, Y. (2023). Social trust, social capital, and subjective well-being of rural residents: micro-empirical evidence based on the Chinese General Social Survey (CGSS). Humanities and Social Sciences Communications, 10(49), 1–12. DOI: 10.1057/s41599-023-01532-1.
Zdyb, M. (2009). Kryzys gospodarczy czy kryzys zaufania do państwa i prawa. In: J. Supernat (ed.), Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego (pp. 800–804). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
