Determinanty postępu społecznego w krajach Unii Europejskiej – wnioski dla Polski
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2025.2.1Słowa kluczowe:
postęp społeczny, rozwój gospodarczy, wskaźnik postępu społecznegoAbstrakt
PKB jest miernikiem powszechnie wykorzystywanym do oceny poziomu gospodarczego kraju. Poza wieloma walorami wskaźnik ten ma pewne słabości, zwłaszcza dotyczące społecznych aspektów wzrostu gospodarczego. Wśród licznych miar uwzględniających aspekty socjalne na uwagę zasługuje wskaźnik postępu społecznego określany jako The Social Progres Index (SPI). W artykule została podjęta próba poszukiwania korelacji między poziomem tego wskaźnika a siedemnastoma zmiennymi opisującymi zróżnicowanie dochodów oraz polityką redystrybucyjną, podatkową i społeczną krajów UE-27 w 2021 r. Dane statystyczne ukazują istotną korelację między indeksem SPI a poziomem zróżnicowania odchodów i skalą redystrybucji. Jednocześnie mierniki dotyczące zróżnicowania dochodów wskazują na wysoki poziom zróżnicowania dochodowo-majątkowego w Polsce. Zidentyfikowane w artykule przyczyny tych nierówności (mankamenty rynku pracy, niewłaściwa polityka fiskalna, duża szara strefa) oznaczają, że działania zmierzające w kierunku ich zmniejszania są niezbędne, ale równocześnie wymagają poważnych zmian w polityce gospodarczej i społecznej.
Downloads
Bibliografia
Akay, A., Bargain, O., Dolls, M., Neumann, D., Peichl, A., Siegloch, S. (2012). Happy Taxpayers? Income Taxation and Well-Being. IZA Discussion Paper, 6999, 1–35.
Bukowski, P., Szymczak, J. (2024). Polskie nierówności w XXI wieku. Raport UCL School of Slavonic & East European Studies. London: University College London.
Chancel, L., Piketty, T., Saez, T., Zucman, Z. (2022). World Inequality Report, World Inequality Lab, 1–236.
European Commission. (2022). Taxation Trends in European Union. Luxemburg: Publications Office of the European Union.
Fehder, D., Porter, M.E., Stern, S. (2019). Economic Institutions and Social Progress. AEA Papers and Proceedings, 109, 350–356. DOI: 10.1257/pandp.20191081.
Fehder, D., Stern, S. (2013). The Social Progress Index Methodology. Pobrane z: https://web.archive. org/web2013043040120 (2025.02.01).
Filipowicz, K., Nowosad, A., Tokarski, T. (2017). Wpływ stopnia uzdolnienia na pracę w krajach OECD. W: E. Kwiatkowski (red.), Instytucje rynku pracy w krajach OECD. Istota, trendy i znaczenie ekonomiczne (s. 203–232). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Frey, B.S., Luechinger, S., Stutzer, A. (2009). The Life Satisfaction Approach to Valuing Public Goods: The Case of Terrorism. Public Choice, 138(3–4), 317–345. DOI: 10.5167/uzh-23410.
Fundowicz, J., Łapiński, K., Wyżnikiewicz, B. (2024). Szara strefa 2024. Warszawa: Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych.
Human Development Report. Pobrane z: http://hdr.undp.org/en/statistics (2025.02.01).
IMF. (2021). Europe’s Shadow Economies: Estimating Size and Outlining Policy Option The Global Informal Workforce, July. Pobrane z: elibary.inf.org/https:/dol.org (2025.02.01).
Jabłoński, Ł. (2012). Mierniki dobrobytu. Polska na tle wybranych krajów świata. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 897, 103–120.
Kiełczewska, A., Sawulski, J. (2021). Postawy Polaków wobec płacenia podatków i roli państwa w gospodarce. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
Kołodko, G.W. (2013). Dokąd zmierza świat. Ekonomia polityczna przyszłości. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Krajewska, A., Kaczorowski, P. (2007). Gospodarowanie zasobami pracy w przedsiębiorstwach przemysłowych. W: A. Krajewska (red.), Koszty i produktywność pracy w Polsce w kontekście integracji z Unią Europejską (s. 95–126). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Krajewska, A., Krajewski, P., Piłat, K. (2023). Redystrybucja dochodów w świecie nierówności. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Krajewski, S. (2022). Polska transformacja gospodarcza 1989–2022. Warszawa: CeDeWu.
Kubiak, P., Kwiatkowski, E. (2017). Zasiłki dla bezrobotnych i ich wpływ na rynek pracy. W: E. Kwiatkowski (red), Instytucje rynku pracy w krajach OECD. Istota, trendy i znaczenie ekonomiczne (s. 191–212). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kubiszewski, I., Mulder, K., Jarvis, D., Costanza, R. (2022). Toward better measurement of sustainable development and wellbeing: A small number of SDG indicators reliably predict life satisfaction. Sustainable Development, 30(1), 139–148. DOI: 10.1002/sd.2234.
Kutwa, K. (2021). Ekonomia dobrobytu i szczęścia. Czy państwo opiekuńcze może być katalizatorem zrównoważonego dobrobytu i szczęścia. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
Kwiatkowski, E., Włodarczyk, P. (2017). Rodzaje umów o pracę a elastyczność zatrudnienia w krajach OECD. W: E. Kwiatkowski (red.), Instytucje rynku pracy w krajach OECD (s. 119–140). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Measuring a progressive society. (2016). „The Economist”, 29. June. Pobrane z: https://www.economist.com/ graphic-detail/2016/06/29/measuring-a-progressi ve-society (2025.02.01).
Nordhaus, W., Tobin, J. (1972). Is Growth Obsolete? NBER, Fiftieth Anniversary Colloquium. Columbia: Columbia University Press.
Novokmet, F., Bukowski, P. (2020). Nierówności w Polsce na przestrzeni wieków. W: Dobrobyt na pokolenia, Concillium Almanach, Civitas. Pobrane z: https://napokolenia.pl/ (2025.02.01).
Oishi, S., Schimmade, V., Diener, E. (2011). Progressive taxation and subjective well-being of nation. Psychological Science, 23(1), 86–92. DOI: 10.1177/0956797611420882.
Sadura, P., Sierakowski, S. (2021). Koniec hegemoni 500 plus. Krytyka polityczna. Warszawa: Fredrich Ebert Stiftung.
Shiller, R.J. (2016). Finanse a dobrobyt społeczny. Warszawa: Wydawnictwo PTE.
Social Progress Imperative. (2022). Global Index: Results, August 7. Pobrane z: https://www.socialprogress.org (2025.02.01).
Social Progress Imperative (2023), Global Index: Results, April 18. Pobrane z: https://www.socialprogress.org (2025.02.01).
Stiglitz, J.S. (2010). Freefall. Jazda bez trzymanki. Warszawa: Wydawnictwo PTE.
Wojciechowska-Toruńska, I. (2014). Polityka podatkowa a indeks szczęścia. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 8, 153–164.
Wroński, M. (2021). Czy podatek majątkowy może uzdrowić finanse publiczne i zmniejszyć nierówności majątkowe w Polsce. IBS Policy Paper, 3, 1–14.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
