Instytucjonalne podstawy zróżnicowania dochodów ludności Polski i Francji. Analiza retrospektywna

Abstrakt

Zróżnicowanie dochodów ludności Polski systematycznie wzrasta. Indeks GINI od końca lat 70. XX w. wzrósł z 0,252 (1975) do 0,313 (2016). W tym samym czasie we Francji indeks ten zmniejszył się z 0,34 (koniec lat 70. XX w.) do 0,293 (2016). Wzrost zróżnicowania dochodów obserwowany jest też w przekrojach grup zawodów i płci. Towarzyszy temu zwiększenie relacji płacy minimalnej do przeciętnego wynagrodzenia z 33,7% (1975) do 45,45% (2019). Okres przyjęty do badań obejmował w Polsce gospodarkę centralnie planowaną, w którym to okresie spłaszczenie dochodów było efektem polityki państwa oraz gospodarkę rynkową, która silnie zdywersyfikowała dochody ludności. Problemem badawczym było rosnące zróżnicowanie dochodów ludności Polski. Celem podjętych badań było wskazanie instytucjonalnych źródeł wzrostu zróżnicowania dochodów ludności. Dokonano analizy porównawczej zróżnicowania dochodów w Polsce oraz we Francji za lata 1975–2017 na tle zmian instytucjonalnych, szczególnie od roku 1990. Wykorzystano metodę hipotetyczno-dedukcyjną. Postawiono hipotezę o wpływie zmian instytucjonalnych na ten problem oraz wskazano grupy czynników instytucjonalnych oddziałujących na nierówności dochodowe ludności. Przeprowadzone badania wskazały, że nierówności w Polsce rosły głównie w wyniku wysokiej dynamiki dochodów najwyżej zarabiających (10% i 1%). Działania rządu polskiego z zakresu polityki socjalnej w niewielkim stopniu mogły wpłynąć na ten czynnik. Ponadto efekty dystrybucyjne podatków i transferów w stosunku do nierówności dochodowych były w Polsce nieco słabsze niż we Francji. Zwraca uwagę wzrost skali akceptacji nierówności w Polsce w ostatnich kilkunastu latach. Natomiast we Francji rósł sprzeciw społeczeństwa wobec nierówności, mimo że ich skala jest niższa niż w wielu krajach europejskich.