Domniemane ślady ptolemejskiego hydronimu Τουροῦντος w nowożytnej toponimii basenu średniej Dźwiny

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.9

Słowa kluczowe:

Turuntus, Tarantowo, Dźwina Zachodnia, Klaudiusz Ptolemeusz

Abstrakt

Artykuł analizuje przesłanki toponomastyczne skłaniające niektórych, głównie rosyjskich historyków i entuzjastów do dopatrywania się śladów ptolemejskiego hydronimu Τουροῦντоς (łac. Turuntus), nazwy identyfikowanego niekiedy z Zachodnią Dźwiną wschodniego dopływu Bałtyku, w nowożytnym nazewnictwie geograficznym basenu średniej Dźwiny. W materiale tym niewątpliwymi faktami nazewniczymi są nazwy wsi i jezior Tarantovo, brus. Tarantova (z wariantami Turunt- i Turant-?), Tarantovka, występujące dziś lub w przeszłości (poświadczenia datują się od XVI w.) w co najmniej sześciu odległych od siebie miejscach dzisiejszych obwodów witebskiego i pskowskiego (ich lokalizację i identyfikację udało się obecnie doprecyzować). Na gruncie współczesnej toponomastyki, nieskłonnej abstrahować od korespondencji samogłoskowych, struktury nazwotwórczej, otoczenia etymologicznego, produktywności i kontekstu geograficznego, sama zbieżność szkieletu spółgłoskowego rdzenia dalece nie wystarcza do podtrzymania poglądu o związku genetycznym tych nazw z przekazem starożytnym. Postać toponimów wskazuje na ich pochodzenie od wschodniosłowiańskiego antroponimu Tarant(a), którego historia i geneza wymaga jeszcze dalszych badań. Samo Τουροῦντоς występuje w kontekście nasuwającym zasadnicze wątpliwości co do jego realności (niewiarygodnie określone ujście, sąsiedztwo makrohydronimów podobnie jak ono błędnie zlokalizowanych i niekontynuowanych w dobie w pełni historycznej).

Pobrania

Opublikowane

2022-12-15

Jak cytować

Zbigniew, B. (2022). Domniemane ślady ptolemejskiego hydronimu Τουροῦντος w nowożytnej toponimii basenu średniej Dźwiny. Słowo. Studia językoznawcze, (13), 125–143. https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.9

Numer

Dział

TOPONIMY