Supposed vestiges of the Ptolemaic hydronym Τουροῦντоς in the modern toponymy of the middle Western Dvina drainage basin
DOI:
https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.9Keywords:
Turuntus, Tarantovo, Western Dvina, Claudius PtolemyAbstract
The present paper discusses toponymic premises which prompt some, primarily Russian historians and enthusiasts, to recognize vestiges of a river name Τουροῦντоς (Lat. Turuntus), the Ptolemaic denomination of an eastern tributary of the Baltic Sea, sometimes identified with the Western Dvina, in the contemporary toponymy of the middle drainage basin of the latter river. Among these, incontestable onomastic facts are the oikonyms and hydronyms Tarantovo, Byelorussian Tarantova (including variants in Turunt- and Turant-?), Tarantovka, occurring at present or in the past (their attestations known to us date from the mid-16th century) in at least six mutually distant areas of the neighboring Vitebsk (Byelorussia) and Pskov (Russia) Regions (their localization and identification have now been successfully pinned down). On the basis of modern toponomastics, which is increasingly unwilling to disregard vocalic correspondences, naming structure, etymological environment, structure productivity or geographical context, an identity of the consonantal skeleton alone is largely insufficient to postulate a genetic link between these East Slavic place names and the antique form. Their structure suggests that they may have derived from a person’s name Tarant(a), whose origin and history in that area must become a subject of further research. As far as Τουροῦντоς itself is concerned, it occurs in a context which raises fundamental doubts about its real character (the coordinates of the estuary were determined incorrectly, the context consists solely of other macrohydronyms which similarly were localized wrongly and did not continue into the fully historical period).
Downloads
References
Baranoŭski, A.V. (2018). Farmiravanne administracyjnaj mjažy pamiž BSSR i RFSSR na vicebskapskoŭskim pamežžy ŭ 1920-yja hady. W: Lazьko R.R. i in. (red.). Belarusь i susedzi: histaryčny vopyt stasunkaŭ narodaŭ i dzjaržaŭ Cèntralьna-Uschodnjaj Europy. Matèryjaly mižnarodnaj naŭkovaj kanferèncyi (Homelь, 29–30 maja 2018 hoda) (s. 60–64). Homelь: HDU.
Biolik, M. (1989). Zuflüsse zur Ostsee zwischen unterer Weichsel und Pregel (Nazwy wodne dopływów Bałtyku między dolną Wisłą a Pregołą). Hydronymia Europaea, nr 5. Z pol. przeł.
J. Udolph. Stuttgart: Steiner.
Biolik, M. (1996). Die Namen der fließenden Gewässer im Flußgebiet des Pregel (Nazwy wód płynących dorzecza Pregoły). Hydronymia Europaea, nr 11. Z pol. przeł. J. Udolph. Stuttgart: Steiner.
Biryla, M.V. (1969). Belaruskaja antrapanimija (t. 2). Prozvyščy utvoranyja ad apeljatyŭnaj leksiki. Minsk: Navuka i tèchnika.
Borch, M. (1843). Dwa słowa o Dźwinie. Wilno: drukiem Józefa Zawadzkiego.
Bulkin, V.A. (1983). Nekotorye dannye ob istoričeskoj geografii central’noj Belorussii. W: Drevnerusskoe gosudarstvo i slavjane. Materialy simpoziuma, posvjaščennogo 1500-letiju Kieva (s. 5–8). Minsk: Nauka i technika.
Bulkin, V.A., Sedych, V.N., Kargapol’cev, S.Ju. (2005). Reki vostočnoj časti baltijskogo bassejna i Severo-Zapad Rossii v pozdneantičnoe vremja (pis’mennye i archeologičeskie istočniki). Vestnik Sankt-Peterburgskogo universiteta (serija 2), 3, 142–152.
Buš, O. (1990). Nekotorye problemy izučenija kuršskoj gidronimii (v svete balto-slavjanskich jazykovych otnošenij). Acta Baltico-Slavica, 19, 49–62.
Džakson, T.N. (2001). Austr í görđum. Drevnerusskie toponimy v drevneskandinavskich istočnikach. Moskva: Jazyki slavjanskoj kul’tury.
Herrmann, A. (1948). Τουροῦντος. W: Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (seria 2 [R–Z], t. 7A, z. 14: M. Tullius Cicero–Valerius) (szpalta 1453). Stuttgart und Waldsee: Alfred Drückenmüller Verlag.
Hrabec, S. (1968). Polskie apelatywa toponomastyczne. Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, 14, 284–332.
Jasienica, P. (1983). Polska Jagiellonów (wyd. 6). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jażdżewski, K. (1947). Gdzie była prakolebka Słowian. Prasłowiańszczyzna i Polska pierwotna II. Warszawa: Czytelnik.
Kolendo, J. (1977). Turuntos. W: SSS (t. VI), 222.
Kozierowski, S. (1922). Badania nazw topograficznych na obszarze zachodniej i środkowej Wielkopolski (t. 2: M–Z). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Kuraszkiewicz, W. (1949). Nazwy maści końskich dziś i w 1539 r. Ćwiczenie słownikowe. Język Polski, 29, z. 4, 145–155.
Lehr-Spławiński, T., Plezia, M. (1961). Chronos. W: SSS (t. I), 261–262.
Łowmiański, H. (1963). Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e. (t. I). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Łowmiański, H. (1975). Sarmacja. W: SSS (t. V), 62–71.
Łowmiański, H. (1986). Studia nad dziejami Słowiańszczyzny, Polski i Rusi w wiekach średnich. Seria Historia, nr 113. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Neumann, G. (1984). Chronos. W: RgA (t. V), 1.
Ochmański, J. (1982). Historia Litwy (wyd. 2). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum.
Ogloblinъ, N.N. (1880). Obъjasnitel’naja zapiska kъ kartě Polockago pověta vo 2-j polovině XVI-go věka (okončanie). Sbornik Archeologičeskago instituta, 4, otdělenie II, 3–75.
Plezia, M. (1952). Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian. Część I (do VIII wieku). Poznań–Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Powierski, J. (1965). Najdawniejsze nazwy etniczne z terenu Prus i niektórych obszarów sąsiednich. Komunikaty Warmińsko-Mazurskie, 2, 161–183.
Rozwadowski, J. (1948). Studia nad nazwami wód słowiańskich (z mapą). Kraków: PAU.
Rudnicki, M. (1959). Prasłowiańszczyzna – Lechia – Polska (t. I). Wyłonienie się Słowian spośród ludów indoeuropejskich i ich pierwotne siedziby. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Sadowski, J.N. (1876). Drogi handlowe greckie i rzymskie przez porzécza Odry, Wisły, Dniepra i Niemna do wybrzeży morza bałtyckiego. Kraków: Akademia Umiejętności.
Schmid, W.P. (1986). Düna. W: RgA (t. VI), 241–244.
Schütte, G. (1916). Die Quellen der Ptolemaischen Karten von Nordeuropa. Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur, 41, 1–46.
Stieber, Z. (1989). Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich (wyd. 3). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tymieniecki, K. (1951). Ziemie polskie w starożytności. Ludy i kultury najdawniejsze. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Tyszkiewicz, L. (1992). Słowianie w historiografii antycznej do połowy VI wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Vanagas, A. (1970). Lietuvos TSR hidronimų daryba. Vilnius: Mintis.
Vanagas, A. (1972). Nemuno vardo kilmė. Mokslas ir gyvenimas, 5, 58.
Vanagas, A. (1981). Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius: Mokslas.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Słowo. Studia językoznawcze

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.