Górnośląskie nazwy obiektów gastronomicznych motywowane nazewnictwem regionalnym – między glokalizacją a komercjalizacją

Izabela Łuc

doi:10.15584/slowo.2022.13.21

Authors

Izabela Łuc Uniwersytet Śląski, Katowice https://orcid.org/0000-0002-0899-5802

DOI:

https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.21

Keywords:

names of gastronomical facilities, Silesian dialect, Upper Silecia, glocalization, commercialization

Abstract

The article is a form of introduction into a complex issue of creating artificial dependencies between local culture and the culture of consumption, exploiting, for the sake of commercial aims, the cultural heritage of the region. This synthesis describes the naming tendencies peculiar to the creation of Upper Silesian gastronomical facilities by onomastic lexicon of the region. The selected chrematonyms, consist of 56 examples were noted between 2018 and 2022 from the urban sphere of Upper Silesia. The names were described from a pragmalinguistic and cultural-linguistic perspective, considering the regional and commercial determinants of their creations. On the basis of the analysis the appropriate conclusions were drawn. They refer to the interfusion of two opposing naming tendencies – traditional and innovative – presenting themselves in Upper Silesian names created by the use of various methods and techniques. The varied onymic material showed many traits of consumptionist culture which display in their structure and semantics the Upper Silesian names of gastronomical facilities.

Downloads

References

Cieślikowa, A. (1999). Nazwy własne w procesie rekonstrukcji obrazu dawnego świata. W: A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski (red.), Przeszłość w językowym obrazie świata (s. 269–276). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Czerny, A. (2011). Teoria nazw geograficznych, Prace Geograficzne nr 226, Warszawa: Wydawca IGiPZ PAN.

Gałkowski, A. (2011). Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Wyd. 2. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Gałkowski, A. (2014). Motywacja w procesie tworzenia chrematonimii marketingowej. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 27: Przestrzenie językoznawstwa. Prace dedykowane Profesor Irenie-Sarnowskiej-Giefing, 63–72.

Górny, H. (2016). Ludowy obraz egzystencji człowieka utrwalony w nazwiskach. Onomastica, 60, 137–150.

Grzelakowa, E. (2010). Nazwa własna jako element językowego obrazu świata. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.), Miasto w perspektywie onomastyki i historii (s. 461–472). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Jankowski, G. (2019). Przestrzeń geograficzna. Wybrane aspekty teoretyczne. Zeszyty Naukowe, T. 15, R. 8, nr 1, 60–67.

Kuciński, K. (2011). Glokalizacja jako indygenizacja globalizacji. Rocznik Żyrardowski 9, 38–39.

Lech-Kirstein, D. (2019). Językowy obraz świata w dolnośląskich oronimach pochodzących od nazw roślin i zwierząt. W: A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski (red.), Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Zofii Abramowicz (s. 351–365). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Lech‐Kirstein, D. (2015). Zwrot kulturowy w badaniach onomastycznych. W: M. Rybka, P. Wiatrowski (red.), Pogranicza językoznawstwa polonistycznego. Prace dedykowane Profesorowi Zygmuntowi Zagórskiemu i Karolowi Zierhofferowi dla uczczenia odnowienia doktoratów po pięćdziesięciu latach (s. 85–95). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

Łuc, I. (2019). Chrematonimy marketingowe o podstawach gwarowych jako nośniki wartościowania przestrzeni Górnego Śląska. W: A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski (red.), Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Zofii Abramowicz (s. 387–417). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Łuc, I. (2020a). Język i wartości Górnego Śląska jako narzędzia komunikacji marketingowej. W: E. Horyń, B. Skowronek, A. Walecka-Rynduch (red.), Język a media. Perspektywy i zagrożenia języka we współczesnych mediach (s. 147–159). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Łuc, I. (2020b). Język i wartości Górnego Śląska jako komercyjne nośniki kultury konsumpcyjnej. W: J. Mampe, M. Trendowicz, F. Marzouka, L. Ovchinnikova (red.), Socjolingwistyczne w teorii i praktyce. Ujęcie interdyscyplinarne. T. 8 (s. 37–46). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Łuc, I. (2021a). Gwara górnośląska w nowych odsłonach konsumpcyjnych. W: A. Myszka, E. Oronowicz-Kida, R. Słabczyński (red.), Silva rerum. Rzecz o współczesnej i dawnej polszczyźnie, t. 2: Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Ożogowi (s. 160–169). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Łuc, I. (2021b). Nazwy górnośląskich obiektów gastronomicznych motywowane apelatywami z pola znaczeniowego ‘gastronomia’ jako narzędzie perswazji. W: Ż. Sładkiewicz (red.), Perswazja językowa w różnych dyskursach (s. 338–346). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Matusiak, I., Zawilska, K. (2007). Tendencje nazewnicze na przykładzie olsztyńskich chrematonimów. W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek (red.), Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze (s. 541–546). Kraków: Wydawnictwo Pandit.

Mrózek, R. (2002). Dorobek i perspektywy onomastyki polskiej. Onomastica, 47, 23–35.

Mrózek, R. (2004). Nazwy własne jako przedmiot badawczy onomastyki. W: R. Mrózek (red.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej (s. 9–19). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Mrózek, R. (2007). Innowacyjność onimiczna a innowacje badawcze. W: A. Cieślikowa, B. Czopek‐Kopciuch, K. Skowronek (red.), Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze (s. 21–28). Kraków: Wydawnictwo Pandit.

Mrózek, R. (2016). Sfera onimiczna języka i jej właściwości kategorialno‐funkcjonalne. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.

Oronowicz-Kida, E. (2019). Globalizacja w języku mieszkańców południowo-wschodniej Rzeszowszczyzny (na przykładzie nazw własnych). W: A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski (red.), Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Zofii Abramowicz (s. 489–501). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Ostaszewska, D., Sławkowa, E. (1999). Procesy nazwotwórcze a językowy obraz świata: na materiale średniowiecznej terminologii botanicznej w słowniku Jana Stanki. W: A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski (red.), Przeszłość w językowym obrazie świata (s. 149–162). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Rudnicka-Fira, E. (2005). Imiona Ślązaków w komunikacji potocznej. W: I. Ignatowicz-Skowrońska (red.), Nazewnictwo na pograniczach (s. 155–167). „Rozprawy i Studia” (DLCX) 586. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Rudnicka-Fira, E. (2011). Imiona mieszkańców miast Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w perspektywie socjolingwistycznej. Onomastica Slovogermanica, 30, 197–207.

Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2006). Nazwa własna jako test. Polonica, 26/27, 309–315.

Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2013). Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Rzetelska-Feleszko, E. (2006). Procesy globalizacji a utrzymanie lokalnej tożsamości onimii słowiańskiej. Onomastica, 51, 27–35.

Sarnowska-Giefing, I. (2007). Onomastyka literacka dziś – przełomy czy kontynuacje? W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek (red.), Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze (s. 559–572). Kraków: Wydawnictwo Pandit.

Wójcik, U. (2015). O sposobach badania nazw własnych (przeszłość, teraźniejszość, przyszłość). Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 11, 153–162.

https://www.cyrulikslaski.com/ [dostęp: 25.05. 2021].