Poznań w kryminale: przestrzeń zindywidualizowana czy anonimowa?
DOI:
https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.23Keywords:
literary onomastics, crime fiction, Polish and foreign proper names, urban spaceAbstract
The aim of the article is to present the image of Poznań presented in contemporary Poznań crime novels. The vision of criminal Poznań is primarily an effect of the characters’ behavior, their ancestry, disposition and contemporary trends in urban naming. From the perspective of the genre, urbanonyms allow us to present the capital of Wielkopolska as a peaceful city, and on the basis of an contrast – an unknown and dangerous space, famous for its crime. It is worth noting, however, that the spaces usually differ depending on a specific district. The stereotype of a clear division into good and bad districts is broken here, and the metropolis – in contrast to a strongly individualized space – on the other extreme presents itself as an almost anonymous space, similar to
any other, larger Polish or European city. On the one hand, it results from contemporary civilization changes and the intermingling tendencies of glocalisation and globalization, but on the other, it can be an expression of the transformation of a culture in which we value evil and want to be at its center (provided that we are sure that in the end we will witness the victory of good).
Downloads
References
Augé, M. (2010). Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. R. Chymkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Barańczak, S. (1975). Polska powieść milicyjna. Dominacja funkcji perswazyjnej a problemy gatunkowe. W: M. Stępień (red.). W kręgu literatury Polski Ludowej. Praca zbiorowa (s. 270–316). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Baudrillard, J. (2005). Symulakry i symulacja. S. Królak (tłum.). Warszawa: Sic!
Bojarski, P. (2015). Ściema. Poznań: Media Rodzina.
Burszta, W.J., Czubaj, M. (2017). Kryminalna odyseja oraz inne szkice o czytaniu i pisaniu. Gdańsk: Oficynka.
Caillois, R. (1967). Powieść kryminalna, czyli jak intelekt opuszcza świat, aby oddać się li tylko grze... W: tegoż, Odpowiedzialność i styl. Eseje (s. 167–209). J. Błoński (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Cenker, E.M. (2000). Public relations. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
Chłosta-Zielonka, J. (2013). Zamiast powieści obyczajowej. Cechy współczesnej polskiej powieści sensacyjnej. Media – Kultura – Komunikacja społeczna, 9, 87–98.
Chojnacki, J. (2008). Nazwy ciągów i obiektów komunikacyjnych. W: Z. Zagórski (red.). Nazewnictwo geograficzne Poznania. Zbiór studiów (s. 425–537). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Cyzman, M. (2010). Miasto w dziele literackim. O sposobie istnienia i funkcjonowania nazw miasta w tekście literackim. Szkic metodologiczny. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.). Miasto w perspektywie onomastyki i historii (s. 437–445). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Czubaj, M. (2010). Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne. Gdańsk: Oficynka.
Darska, B. (2013). Śledztwo i płeć. O bohaterkach powieści kryminalnych. Gdańsk: Oficynka.
Domaciuk-Czarny, I. (2015). Nazwy własne w przestrzeni literackiej i wirtualnej typu fantasy. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Eco, U. (2010). Apokaliptycy i dostosowani. Komunikacja masowa a teorie kultury masowej. P. Salwa (tłum.). Warszawa: W.A.B.
Folga, R. (2011). Kreowanie wizerunku miast-pomników szczególnie naznaczonych przez historię. W: A. Grzegorczyk, A. Kochaniec (red.). Kreowanie wizerunku miast (s. 181–205). Warszawa: Wyższa Szkoła Promocji.
Frysztacki, K. (2012). Socjologia problemów społecznych – raz jeszcze. Studia Humanistyczne AGH, 11/4, 13–18.
Górny, H. (2013). Nazwy własne w piśmiennictwie pamiętnikarskim XIX wieku. Perspektywa funkcjonalno-tekstologiczna. Kraków: Lexis.
Graf, M. (2010). Poznań: miasto rzeczywiste – miasto literackie. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.). Miasto w perspektywie onomastyki i historii (s. 447–459). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Graf, M. (2015). Literackie nie-nazywanie. Onomastykon polskiej prozy współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Heissenbüttel, H. (1973). Reguły gry powieści kryminalnej. W. Bialik (tłum.). Teksty, 6, 44–62.
Jodełka, J. (2009). Polichromia. Poznań: TimeMachine.
Jodełka, J. (2011). Grzechotka. Warszawa: W.A.B.
Kiszka-Pytel, B. (2018). Nazwy własne a problemy tożsamościowe – na podstawie opowiadań Szczepana Twardocha. W: M. Graf, W. Hofmański, P. Graf (red.). Z nazwą w świat. Filologiczna podróż z Profesor Ireną Sarnowską-Giefing (s. 231–244). Poznań: Instytut Naukowo-Wydawniczy Maiuscula.
Kiszka-Pytel, B. (2019). Nazwy własne w najnowszej prozie polskiej – między idiolektem a problematyką współczesnej kultury. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kita, M. (2004/2005). Literatura popularna z punktu widzenia językoznawstwa. Postscriptum, 2–1 (48–49), 172–194.
Kwiatek, W.P. (2007). Zagadki bez niewiadomych czyli Kto i dlaczego zamordował polską powieść kryminalną. Brwinów: Piekarska 221B.
Lasić, S. (1976). Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej. M. Petryńska (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Libura, H. (red.). (1990). Percepcja przestrzeni miejskiej. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Macdonald, D. (2002). Teoria kultury masowej. W: C. Miłosz (tłum. i red.). Kultura masowa. Wybór (s. 14–36). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Majewski, P. (2013). Pismo, tekst, literatura. Praktyki piśmienne starożytnych Greków i matryca pamięci kulturowej Europejczyków. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Martini, N., Nóżka, M. (2015). Metody mobilne i wizualne w praktyce badawczej. Zastosowanie fotospaceru w socjologicznych badaniach map mentalnych i zachowań terytorialnych ludzi. Przegląd Socjologii Jakościowej, XI/4, 34–50.
Mięsowska, L., Stempczyńska, B. (red.). (2011). Literatura środka. Kontekst słowiański. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Nóżka, M. (2016). Społeczne zamykanie (się) przestrzeni. O wykluczeniu, waloryzacji miejsca zamieszkania i jego mentalnej reprezentacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Opiat-Bojarska, J. (2016). Gra pozorów. Poznań: Czwarta Strona.
Pasewicz, E. (2007). Śmierć w darkroomie. Kraków: EMG.
Piotrowicz, A., Walczak, B., Witaszek-Samborska, M. (2011). Pejzaż miasta w świetle „Słownika gwary miejskiej Poznania” i „Słownika dwudziestowiecznej Łodzi” W: M. Święcicka (red.). Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 3 (s. 347–359). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Priestman, M. (red.). (2003). The Cambridge Companion to Crime Fiction. Cambridge: Cambridge University Press.
Rejter, A. (2016). Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejter, A. (2017). Nazwy własne w literaturze a pamięć kulturowa. Język Polski, XCVII/3, 48–55.
Rejter, A. (2018). Onomastyka literacka w kręgu współczesnej myśli humanistycznej. W: M. Graf, W. Hofmański, P. Graf (red.). Z nazwą w świat. Filologiczna podróż z Profesor Ireną Sarnowską-Giefing (s. 259–269). Poznań: Instytut Naukowo-Wydawniczy Maiuscula.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2002). Proper Names in the Polish Global Reality. Names, 58/3, 159–168.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2014). Nazwa własna w globalizującym się świecie – sprzeczność tendencji. Wykład wygłoszony 17.01.2014 roku na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu.
Rzetelska-Feleszko, E. (2007). Onomastyka kulturowa. W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek (red.). Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze (s. 57–62). Kraków: Wydawnictwo Pandit.
Sarnowska-Giefing, I. (2003). Od onimu do gatunku tekstu. Nazewnictwo w satyrze polskiej do 1820 roku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Sarnowska-Giefing, I. (2004). Onomastyka literacka wobec współczesnej stylistyki. W: M. Pająkowska-Kensik, M. Czachrowska (red.). Nazwy mówią (s. 23–31). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Sarnowska-Giefing, I. (2007). Onomastyka literacka dziś – przełomy czy kontynuacje? W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek (red.). Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze (s. 559–572). Kraków: Wydawnictwo Pandit.
Sawicka, G. (2012). Miasto jako tekst. W: M. Święcicka (red.). Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 4 (s. 29–40). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Scaggs, J. (2005). Crime Fiction. London, New York: Psychology Press.
Siewierski, J. (1979). Powieść kryminalna. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Symons, J. (1994). Bloody Murder. From the Detective Story to the Crime Novel: A History. London: Penguin Books Ltd.
Śliwiński, P. (2017) Miasto nieopisane, czyli Poznań literacki znany i nieznany. Wykład wygłoszony 10.05.2017 w Bibliotece Uniwersyteckiej UAM w ramach obchodów Tygodnia Bibliotek. https://www.youtube.com/watch?v=MGDlDbzHWbs
Uniłowski, K. (2003). „Proza środka” lat dziewięćdziesiątych, czyli stereotyp literatury nowoczesnej. W: W. Bolecki, G. Gazda (red.). Stereotypy w literaturze (i tuż obok) (s. 259–283). Warszawa: Instytut Badań literackich PAN.
Ziółkowski, R. (2013). Wściekły pies. Poznań: Zysk i S-ka.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Słowo. Studia językoznawcze
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
