Some lith(h)olinguistic remarks on the characteristics of minerals, rocks and stones verbalized in Michał Arct’s Little Dictionary of Foreign Words of 1911

Authors

DOI:

https://doi.org/10.15584/slowo.2023.14.19

Keywords:

lit(h)olinguistics, verbalization, features, minerals, rocks, stones

Abstract

This article is part of a series of studies in the field of lith(h)olinguistics and a series of publications devoted to the specifics of M. Arct’s Little Dictionary of Foreign Words. Its subject, this time, is the characteristics of minerals, rocks and stones verbalized in the lexicographic compendium, which is more than a century old today. Based on these, the author of the sketch formed five categories which makes it easier to understand that mineralogical, petrographic and gemological specimens, according to the publisher of the excerpted dictionary, are characterized by the following: 1) one specific distinguishing feature, such as: diamond, chlorite; 2) two distinctive features, such as: granite, malachite; 3) three distinctive features, such as: amethyst, amber; 4) multiple distinctive features, such as: agate, opal; 5) multiple distinctive features and nomenclatural synonyms such as: nephrite = kidney, serpentine = serpentine. What is more, in the above considerations the etymological provenance of the various denotatives described herein, as well as some archaic linguistic forms, such as karnijol, obacz have been focused on more in depth in the article. All the „linguistic data” interpreted in this lit(h)olinguistic proposal give insight into not only the various ways of enriching the Polish language, but also its development.

Downloads

References

Andrejczyk, M. (2020). Etymologia i konotacje nazw drogich kamieni w twórczości Adama Mickiewicza oraz Juliusza Słowackiego. Studium leksykalno-stylistyczne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Anusiewicz, J. (1995). Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Arct, M. (1911). Mały słownik wyrazów obcych. 16.000 wyrazów. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta w Warszawie.

Bańko, M. (2005). Przedmowa. W: M. Bańko (red.), Wielki słownik wyrazów obcych PWN (s. V–VI). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Bańko, M. (red.). (2000). Inny słownik języka polskiego (t. 1–2), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bańko, M. (red.). (2005). Wielki słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Długosz-Kurczabowa, K. (2008). Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Dubisz, S. (red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego (t. 1–4). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dunaj, B. (red.). (2000). Słownik współczesnego języka polskiego (t. 1–2). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Gajda, S. (2005). Język – językoznawstwo – polonistyka. W: M. Czermińska (red.), Polonistyka w przebudowie, t. 1: Literatura – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja (s. 28–39). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Heflik, W., Natkaniec-Nowak, L. (2011). Gemmologia, Kraków: Wydawnictwo Antykwa.

Karwatowska, M. (2010). Uczeń w świecie wartości, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Masłowska, D., Masłowski, W. (2005). Księga aforyzmów. Warszawa: Świat Książki.

Maślankiewicz, K. (1983). Kamienie szlachetne. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne.

Mosiołek-Kłosińska, K. (2003). Wstęp. W: D. Masłowska, W. Masłowski, Przysłowia polskie i obce od A do Z (s. 5–23). Warszawa: Świat Książki.

Nowa encyklopedia powszechna PWN, 1995, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Pabisowa, I. (2019). Zamiast wstępu. W: Węgorowska, K. (2019), Od Gorgony do Kolberga. Świat korali/koralowców w polszczyźnie. Rzecz lit(h)olingwistyczno-kulturologiczna (s. 15–20). Zielona Góra: Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Rzetelska-Feleszko, E. (2006). W świecie nazw własnych. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN.

Sobol, E. (red.). (2004). Ilustrowany słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Sobol, E. (red.). (1996). Słownik wyrazów obcych. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Szymczak, M. (red.). (1988–1989). Słownik języka polskiego (t. 1–3). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Tokarski, R. (2001). Słownictwo jako interpretacja świata. W: J. Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski (s. 335–362). Lublin: Wiedza o Kulturze.

Tomaszewski, T. (1982). Pojęcie świadomości. W: T. Tomaszewski (red.), Psychologia (s. 167–177). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Węgorowska, K. (2012a). Kamienie i klejnoty w języku, kulturze, sztuce. Warszawa–Zielona Góra: Księgarnia Akademicka.

Węgorowska, K. (2012b). Rutenizmy, białorutenizmy i lituanizmy w „Małym słowniku wyrazów obcych” Michała Arcta, z 1911 roku. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 58, 353– 362.

Węgorowska, K. (2013). Terminologia językoznawcza w „Małym słowniku wyrazów obcych” Michała Arcta z 1911 roku. Filologia Polska, 5, 393–403.

Węgorowska, K. (2019). Od Gorgony do Kolberga. Świat korali/koralowców w polszczyźnie. Rzecz lit(h)olingwistyczno-kulturologiczna, Zielona Góra: Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Węgorowska, K. (2023a), Kilka językowo-kulturologicznych uwag o perłach współtworzących sztuczną biżuterię. Białostockie Archiwum Językowe, 23, 255–282.

Węgorowska, K. (2023b). Kilka językowo-kulturologicznych uwag o wybranych szlachetnych i ozdobnych kamieniach barwnych oraz zabarwionych w świetle symboliki ich kolorów, a także etymologii ich nazw. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, vol. 30 (50), nr 2 (w druku).

Żaba J., Żaba I.V. (2016). Atlas naturalnych kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo SBM.

Żaba J., Żaba I.V. (2023). Naturalne kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Wydawnictwo SBM.

Published

2023-12-29

How to Cite

Węgorowska, K. (2023). Some lith(h)olinguistic remarks on the characteristics of minerals, rocks and stones verbalized in Michał Arct’s Little Dictionary of Foreign Words of 1911. Słowo. Studia językoznawcze, (14), 270–281. https://doi.org/10.15584/slowo.2023.14.19

Issue

Section

ROZPRAWY I ARTYKUŁY