Pamiątkowe nazwy ulic Częstochowy

Yana Tsapuk

doi:10.15584/slowo.2023.14.17

Autor

Yana Tsapuk Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie https://orcid.org/0000-0002-4140-3629

DOI:

https://doi.org/10.15584/slowo.2023.14.17

Słowa kluczowe:

onomastyka, nazewnictwo miejskie, nazwy pamiątkowe, kultura, społeczeństwo

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza pamiątkowych nazw ulic występujących we współczesnym nazewnictwie Częstochowy oraz motywacji ich nadania z uwzględnieniem tła historycznego i kulturowego miasta. Nazwy pamiątkowe częstochowskich ulic wynikają z chęci utrwalenia w świadomości społecznej najważniejszych wydarzeń lokalnych i państwowych, postaci historycznych, znanych osobistości życia publicznego Polski i świata oraz osób z kręgu religijnego. Nazwy te wyrażają m.in. uznawane wartości, postawy, poglądy i wskazują na dziedzictwo kulturowe regionu lub kraju. Nie zawsze jednak odzwierciedlają sposób postrzegania przez mieszkańców Częstochowy otaczającego ich świata w wymiarze społecznym i mentalnym, o czym świadczą uchwały podjęte przez Radę Miasta, dotyczące nadawania nazw ulic lub ich zmian, bardzo często narzucanych przez miejscowych pracowników instytucji samorządowych z powodu przemian politycznych w kraju.

Downloads

Bibliografia

Abramowicz, Z., Dacewicz, L. (2012). Polityczne aspekty przemian w nazewnictwie miejskim Polski północno-wschodniej w przekroju historycznym. Studia Wschodniosłowiańskie, 12, 187–198.

Bieńkowska, D., Umińska-Tytoń E. (2012). Nazewnictwo miejskie Łodzi. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Biolik, M. (2010). Nazwy własne w użyciu pragmatycznym. W: R. Łobodzińska (red.), Nazwy własne a społeczeństwo (t. 1), s. 49−59. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.

Buczyński, M. (1972). Pamiątkowe nazwy miejscowe w języku bułgarskim. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 27, 4, 71–80.

Górnowicz, H. (1964). Toponimia Gdyni. Gdańskie Zeszyty Humanistyczne, 6, 135–169.

Hałas, E. (2004). Polityka symboliczna i pamięć zbiorowa. Zmiany nazwy ulic po komunizmie. W: M. Marody (red.), Zmiana czy stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji (s. 128–152). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Handke, K. (1989). Nazewnictwo miejskie. Szkic teoretyczno-metodologiczny. W: S. Urbańczyk (red.), Nazewnictwo miejskie (s. 7–34). Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Handke, K. (1992). Polskie nazewnictwo miejskie. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Handke, K. (2010). Konstrukcja i destrukcja systemu nazewnictwa miejskiego w polskich miastach. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.), Miasto w perspektywie onomastyki i historii (s. 357–372). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Handke, K. (2011). Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m. st. Warszawy.

Jaros, V. (2010). Krajobraz sakralny w przestrzeni onimiczno-społecznej Częstochowy. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.), Miasto w perspektywie onomastyki i historii (s. 473–489). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Jaros, V. (2015). „Częstochowa do kryminału”, czyli toponimia miasta i jej funkcje we współczesnych kryminałach z Częstochową w tle. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Balowski, M. Graf (red.), Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji (s. 221–234). Poznań: Instytut Naukowo-Wydawniczy Maiuscula.

Kijak-Sawska, A. (2018). Lokalne dziedzictwo. Miejsce pamięci bitwy pod Wąsoszem (23.04.1863). Turystyka Kulturowa, 1, 61–79.

Meyer, S. (2006). Dwie drogi do alei Stalina. Zmiany nazw ulic w Warszawie i Berlinie Wschodnim (1945–1950). W: J. Kochanowski (red.), W połowie drogi. Warszawa między Paryżem a Kijowem (s. 105–174). Warszawa: Wydawnictwo TRIO.

Myszka, A. (2016). Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Myszka, A. (2018). Pamiątkowe nazwy ulic – rozważania terminologiczne. Onomastica, 62, 113–128.

Myszka, A., Wisz, P. (2012). Nazwy ulic Rzeszowa. Historia i współczesność. Rzeszów: Fraza.

Oronowicz-Kida, E. (1989). Nazewnictwo miejskie Opola dawniej i dziś. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Oronowicz-Kida, E. (2014). Oficjalne nazwy wiejskich ulic w województwie podkarpackim. Studium językowo-kulturowe. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Rokicki, C. (1925). Nazwy ulic w miastach polskich. Ziemia, 10/4, 64–68.

Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2012). Symbioza nazw, czyli o intertekstualności nazewniczej. Slavia Occidentalis, 69, 199−211.

Rymut, K. (red.). (1997). Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany (t. 2). Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.

Siudut, A. (1961). Słowiańskie nazwy ulic. Problematyka. W: W. Taszycki (red.), I Międzynarodowa Slawistyczna Konferencja Onomastyczna. Księga referatów (s. 199). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Siwiec, A. (2012). Nazwy własne obiektów handlowo-usługowych w przestrzeni miasta. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Snoch, B. (1995). Mały leksykon miasta. Almanach Częstochowy. Częstochowa: Wydawnictwo Towarzystwo Przyjaciół Częstochowy.

Snoch, B. (2002). Mała encyklopedia Częstochowy. Częstochowa: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Częstochowy.

Snoch, B., Podobiński, S. (2001). Słownik encyklopedyczny regionu częstochowskiego (t. II). Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie.

Sobalski, F. (1992). Dzieje Częstochowy i województwa częstochowskiego. Informator o materiałach w archiwach państwowych. Częstochowa: Częstochowskie Towarzystwo Naukowe.

Sobalski, F. (2009). Przemysł częstochowski (1882–1914), Częstochowa: Muzeum Częstochowskie.

Supranowicz, E. (1995). Nazwy ulic Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.

Szczepański, M.S. (2006). Od identyfikacji do tożsamości. Dynamika śląskiej tożsamości – prolegomena. W: J. Janeczek, M.S. Szczepański (red.), Dynamika śląskiej tożsamości (s. 19–27). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Szwed, R., Paulus, W. (red.). (1999). Życie codzienne w Częstochowie w XIX i XX wieku. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Wyrobisz, A. (1999). Nazwy ulic, placów i dzielnic w miastach polskich: nośniki informacji – źródła historyczne – zabytki kultury. Przegląd Historyczny, 90/4, 511−523.

Zagórski, Z. (2010). Problematyka i metody badań nazewnictwa wspólnoty miejskiej. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.), Miasto w perspektywie onomastyki i historii (s. 51−59). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Zakrzewski, A. (1998). Słownik biograficzny Ziemi Częstochowskiej (t. I). Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Zwoliński, M. (2021). W Dawnej Częstochowie: kamienice, mieszkańcy, firmy, zdarzenia. Częstochowa: Wydawnictwo Poligram.

Zwoliński, P. (1950). Nazwy miejscowe pamiątkowe w Bułgarii. Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie, 60, 673–676.

http://wczestochowie.pl/artykul/29398,wojewoda-slaski-zmienil-nazwy-trzech-ulic-w-czestochowie) [dostęp: 2.02.2022]

https://www.radiojura.pl/zmiana-nazwy-ul-oskara-lange-nie-cieszy-lokatorow.html) [dostęp: 28.01.2022]

https://mapa.livecity.pl/ulice/Cz%C4%99stochowa,0930868,1 [dostęp: 28.01.2022]

https://www.czestochowa.pl/informacje-o-miescie [dostęp: 2.02.2022]

https://bip.czestochowa.pl/artykuly/71725/wykaz-ulic-w-podziale-na-dzielnice [dostęp: 4.02.2022]

https://journals.umcs.pl/ff/article/view/8828 [dostęp: 4.02.2022]

https://encyklopedia.czestochowa.pl [dostęp: 18.12.2022]

https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/makosza-edward [dostęp: 19.12.2022]

https://culture.pl/pl/tworca/jerzy-liebert [dostęp: 19.12.2022]