Archaeology in a scrapyard, or how a monument ceases to be a monument
DOI:
https://doi.org/10.15584/anarres.2020.15.10Słowa kluczowe:
Protection of archaeological cultural heritage, metal detectors, ancient materials, modern materials, Roman period, fibulaeAbstrakt
Amateur searches for archaeological artefacts, most frequently with the use of metal detectors, are generally aimed at building up private collections. They have also become a source of income in the illegal trade in artefacts. Collecting ancient artefacts as recyclable metal is a new phenomenon. At the scrapyard in Milczany, Sandomierz district, several kilograms of such scrap were found, among which two fibulae from the Roman period, Almgren 67 and 43, were recognised. They are valuable in the research into the history of the Przeworsk Culture. The authors also note the widespread practice of collecting striped flint, used by modern jewellers, which has resulted in the devastation of several sites which were relics of ancient mines of this material. The authors consider the scientific value of the recovered artefacts, which often cannot be localised precisely. They call for the unceasing promotion of the value of archaeological artefacts and indicate its effectiveness in the Hrubieszow Basin.
Bibliografia
Andrzejowski J. 2017. Ad vocem: Pierścieniowata zawieszka ażurowa z Podola. In J. Andrzejowski, C. von Carnap-Bornheim, A. Cieśliński and B. Kontny (eds.), Orbis Barbarorum. Studia ad archaeologiam Germanorum et Baltorum temporibus Imperii Romani pertinentia Adalberto Nowakowski dedicata (= Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina 6). Warszawa–Schleswig: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Zentrum fur Baltische und Skandinavische Archaologie, Fundacja Monumenta Archaeologica Barbarica, 421–430.
Barford P.M. 1999. Wykrywacz metali jako narzędzie archeologa.In W. Brzeziński and Z. Kobyliński (eds.), Wykrywacze metali a archeologia. Warszawa: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, 131–143.
Bartecki B. 2018. Srebrny naszyjnik z miejscowości Podhorce. In B. Niezabitowska-Wiśniewska, P. Łuczkiewicz, S. Sadowski, M. Stasiak-Cyran and M. Erdrich (eds.) Studia barbarica 2. Profesorowi Andrzejowi Kokowskiemu w 65. rocznicę urodzin / for profesor Andrzej Kokowski on his 65th Birthday. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 282–299.
Bland R. 2017. Ustawa Tresaure Act i program Portable Antiquities Scheme w Anglii i Walii. Wiadomości Archeologiczne 68, 3–11.
Brzeziński W. and Kobyliński Z. (eds.) 1999. Wykrywacze metali a archeologia. Warszawa: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich.
Bursche A. 2000. Złodzieje i paserzy, dogmatycy i moraliści. Światowit 2 (43), 43–52.
Carnap-Bornheim von C., Ickerodt U. and Siegloff E. 2017.Archeologia landu Szlezwik-Holsztyn a archeologia detektorystyczna. Wiadomości Archeologiczne 68, 13–18.
Demetz S. 1998. Almgren Gruppe IV, Fig. 65–67: Zum Beginn der kraftig profilierten Fibeln. In J. Kunow (ed.), 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 Kleinmachnow, Land Brandenburg (= Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5), Wunsdorf: Verlag Brandenburgisches Landesmuseum fur Ur- und Fruhgeschichte,
–148.
Florek M. 1998. Nowe materiały z odkryć przypadkowych i tzw. znaleziska luźne z terenu województwa tarnobrzeskiego. Materiały i Sprawozdania Rzeszówskiego Ośrodka Archeologicznego 19, 17–26.
Florek M. 2014. Problemy ochrony kopalń krzemienia na terenie działania Delegatury w Sandomierzu Wojewodzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach. In D. Piotrowska, W. Piotrowski, K. Kaptur and A. Jedynak (eds.), Silex et Ferrum 1. Górnictwo z epoki kamienia. Krzemionki. Polska. Europa. W 90. rocznicę odkrycia kopalni w Krzemionkach. Ostrowiec Świętokrzyski: Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim, 203–223.
Florek M. 2015. Między teorią a praktyką. Ochrona dziedzictwa archeologicznego z perspektywy praktyki konserwatorskiej (na przykładach Delegatury w Sandomierzu Wojewodzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach). Raport 10, 233–261.
Florek M. 2019. Kilka uwag o ustawowych definicjach zabytku archeologicznego i badań archeologicznych oraz ich konsekwencjach. Ochrona Zabytków 2/2019, 11–29.
Florek M. and Wiśniewski T. 2008. Funnel Beaker culture artifacts from the settlement in Mozgawa, Pińczow Commune, Świętokrzyskie Province. Analecta Archaeologica Ressoviensia 3, 145–184.
Florek M. and Wołoszyn M. (eds.) 2016. The early medieval settlement complex at Czermno in the light of results from past research (up to 2010). Material evidence / Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Czermnie w świetle wyników badań dawnych (do 2010). Podstawy źródłowe (= U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas 2). Kraków – Leipzig – Rzeszów– Warszawa: Geisteswissenschaftliches Zentrum Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas Leipzig,
Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszówskiego.
Godłowski K. 1982. Połnocni Barbarzyńcy i wojny markomańskie w świetle archeologii. In J. Wielowiejski (ed.), Znaczenie wojen markomańskich dla państwa rzymskiego i północnego Barbaricum (= Scripta Archaeologica 2), Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne
i Numizmatyczne, 48–80.
Gurba J. (ed.) 2003. Dwadzieścia pięć lat archeologii w Masłomęczu 1977–2002: materiały do bibliografii prasowej archeologii w Masłomęczu. Lublin: Wydawnictwo
UMCS.
Jedynak A. 2015. Zagrożenia i ochrona pradziejowych kopalń krzemienia pasiastego w „Krzemionkach” w perspektywie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Raport 10, 263–282.
Kokowski A. 2000a. Powtorka z Radawy, historii przeworskich wojownikow ciąg dalszy. Archeologia Żywa 15: 2000, 18–19.
Kokowski A. 2000b. Polsko-niemiecki przyczynek do ratowania zabytków z Radawy w woj. Podkarpackim. Materiały i Sprawozdania Rzeszówskiego Ośrodka Archeologicznego 21, 303–307.
Kokowski A. 2004a. Utracone – odzyskane – zaskakujące. Z otchłani wieków 58(1-4), 12–18.
Kokowski A. 2004b. Rzecz o przyjaźni, czyli ćwierć wieku z archeologią w Masłomęczu (właściwie dla dorosłych). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kokowski A. 2006. Starożytna Polska. Od trzeciego wieku przed Chrystusem do schyłku starożytności. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Kokowski A. 2009. Die polnischen Gebiete in der Zeit des Konigs Marbod. In V. Salač and J. Bemmann (eds.), Mitteleuropa zur Zeit Marbods, Tagung Roztoky u Křivoklátu 4.–8.12.2006. Anlässlich des 2000 jährigen Jubiläums des römischen Feldzuges gegen Marbod.19. Internationales Symposium Grundprobleme des frühgeschichtlichen Entwicklung im mittleren Donauraum. Praha – Bonn: Archeologicky ustav Akademie věd Česke republiky, Vor- und Fruhgeschichtliche Institut fur Archaologie der Rheinischen Friedrich- Wilhelms-Universitat, 331–340.
Kokowski A. and Łuczkiewicz P. 2002. Pikule – ein Opferplatz (?) aus der jungeren vorromischen Eisenzeit. In C. von Carnap-Bornheim, J. Ilkjar, A. Kokowski and P. Łuczkiewicz (eds.), Die Bewaffnung der Germanen und ihrer Nachbarn in den letzten Jahrhunderten vor Christi Geburt. Tagungsmaterialien aus Nałęczów (23– 25.09.1999), Lublin: Wydawnictwo UMCS, 147–162.
Kokowski A. and Maleev Ju. 1999. Nowe materiały do katalogu zapinek typu Almgren II-43. In A. Kokowski (ed.), Kultura Przeworska 4. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 175–180.
Niezabitowska-Wiśniewska B. 2017. Zapinki typu Husynne z Lubelszczyzny. In J. Andrzejowski, C. von Carnap-Bornheim, A. Cieśliński and B. Kontny (eds.) Orbis Barbarorum. Studia ad archaeologiam germanorum et baltorum temporibus Imperii Romani pertinentia Adalberto Nowakowski dedicata (= Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina 6). Warszawa– Schleswig: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Zentrum fur Baltische und Skandinavische Archaologie, Fundacja Monumenta Archaeologica Barbarica, 475–493.
Rajtar J. 2018. Die Fibeln vom Typ Almgren 43. In B. Niezabitowska-Wiśniewska, P. Łuczkiewicz, S. Sadowski, M. Stasiak-Cyran and M. Erdrich (eds.), Studia barbarica 2. Profesorowi Andrzejowi Kokowskiemu w 65. Rocznicę urodzin / for profesor Andrzej Kokowski on his 65th Birthday. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 52–72.
Schuster J. 2016. Masse – Klasse – Seltenheiten. Kaiserzeitliche und völkerwanderungszeitliche Detektorfunde der Jahre 2006 –2014 aus Schleswig-Holstein (= Sonderheft zu den Archäologischen Nachrichten aus Schleswig-Holstein), Schleswig: Archaologisches Landesamt Schleswig-Holstein.
Schuster J. 2017. Sypiając z wrogiem? Potencjał badawczy amatorskiej „archeologii detektorystycznej“ na przykładzie zabytków z okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludózaw z lat 2006–2014, odkrytych w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn. Wiadomości Archeologiczne 68, 19–31.
Trzciński M. 2017. Raz jeszcze o poszukiwaniu zabytków w Polsce. Miedzy teorią i praktyką. Wiadomości Archeologiczne 68, 33–43.
