The Mesolithic settlement and economy in the Lake Gościąż area
DOI:
https://doi.org/10.15584/anarres.2020.15.4Słowa kluczowe:
annually laminated lake sediments, palynology, Mesolithic, Gościąż lake, environmental changesAbstrakt
Lake Gościąż is located in a Gostinińskie Lake District (Central Poland). It contains long and good preserved continuous sequence of the annually laminated lake sediments spanning from the end of the last glaciation to contemporary times. They offer unique opportunities for investigating changes in the environment and human activity in the vicinity of the lakes. This paper is focused on correlation of palynological indicators of activity of the Mesolithic people with the picture of settlement in the region. Another problem discussed there question of reliability of palynological data, and therefore their usefulness for studies on settlement and economy.
Bibliografia
Czerniak L. 1994. Wczesny i środkowy okres neolitu na Kujawach 5400–3650 p.n.e. Poznań : Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Gowin K. and Rybicka M. 2003. Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych przeprowadzonych w Lucieniu, stan. 12, pow. Gostynin, woj. mazowieckie. Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne 8, 23–36.
Hicks S. P. 1972. The impact of man on the East Moor of Derbyshire from Mesolithic Times. Archaeological Journal 129, 1–21.
Innes J. B. and Simmons I. G. 1988. Disturbance and diversity: floristic change associated with pre-elm declione woodland recession in north east Yorkshire. In M. Jones (ed.), Archaeology and the flora of the British Isles. Human influence on the evolution of plant communities (= Oxford University Committee for Archaeology Monographs 14). Oxford : Oxford University Committee for Archaeology, 7–20.
Iversen I. 1941. Landnam i Danmarks Stenalder. en pollenanalytisk undersogelse over det forste landbrugs indvirkning paa vegetationsudviklingen (= Danmarks geologiske undesogelse II, 66). Kobenhavn: I kommission hos C.A 1–68. : I kommission hos C.A. Reitzel.
Jochimsen M. 1986. Zum Problem des Pollenfluges in den Hochalpen (= Disseratationes Botaniceae 90). Berlin-Stuttgart: Lubrecht & Cramer Ltd.
Kloss K. 1987. Pollenanalysen zur Vegetationsgeschichte. Moorenentwicklung and mesolithisch-neolithischen Besiedlung im Unteren Rhinluch bei Friesack, Bezirk Potsdam. Veröffentlichungen des Museums für Ur- und Frühgeschichte Potsdam 21, 101–120.
Kloss K. 1990. Anthropogenic indicators in early Mesolithic vegetation in north-east Germany. Abstracts of lectures and posters: Symposium 15–17.09.1990 in Wilhelmshaven. INQUA-Commission for the Study of the Holocene. Working group: Impact of Prehistoric and medieval Man on Vegetation.
Kozłowski S. K. and Nowak M. 2019. I przyszli ludzie zza gór wysokich. Ziemie polskie od VI do IV tysiąclecia BC (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 39). Rzeszow– Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.
Kruk J. 1980. Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V–III tysiącleciu p.n.e. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Kruk J. 1994. Botanika w badaniach nad dawnymi społecznościami ludzkimi. In K. Wasylikowa (ed.), Warsztaty Archeobotaniczne. Igołomia 1990–1991– 1992–1993 (= Polish Botanical Studies. Guidebook Series 11). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 9–16.
Latałowa M. 1992a. Forest changes at the Mesolithic/Early Neolithic transition and in the Migration Period on Wolin Island (NW Poland). In B. Frenzel (ed.), Palaeoclimate Research 8, 139–156.
Latałowa M. 1992b. Man and vegetation in the pollen diagrams from Wolin (NW Poland). Acta Palaeobotanica 32/1, 123–249.
Latałowa M. 1994. Gospodarka mezolityczna i początki rolnictwa na obszarze polskiego pobrzeża Bałtyku w świetle danych palinologicznych. In K. Wasylikowa (ed.), Warsztaty Archeobotaniczne. Igołomia 1990– 1991–1992–1993 (= Polish Botanical Sudies. Guidebook Series 11). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 135–153.
Pelisiak A. and Rybicka M. 1993. Wstępne wyniki badań archeologicznych w otoczeniu jeziora Gościąż. In M. Ralska-Jasiewiczowa (ed.), Jezioro Gościąż – stan badań nad osadami dennymi i środowiskiem współczesnym. Materiały spotkania roboczego w Gliwicach 30.03–02.04.1992 (= Polish Botanical Studie. Guidebook Series 8). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, 63–74.
Pelisiak A. and Rybicka M. 1998a. Ceramika neolityczna z wielokulturowej osady w Gościążu, st. 12, woj. włocławskie. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria archeologiczna 39, 1993–1996, 207–220.
Pelisiak A. and Rybicka M. 1998b. Archaeological evidence of prehistoric settlement in the area near Lake Gościąż. In M. Ralska-Jasiewiczowa, T. Goslar, T. Madeyska and L. Starkel (eds.), Lake Gościąż, central Poland. A monographic study. Part 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 259–265
Pelisiak A. and Rybicka M. 1998c. Settlement and the economy in the Lake Gościąż area shown in printed documents (from 1300 to 1700). In M. Ralska-Jasiewiczowa, T. Goslar, T. Madeyska and L. Starkel (eds.), Lake Gościąż, Central Poland. A monographic study. Part 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 265–267.
Pelisiak A. and Rybicka M. 2005. Badania palinologiczne osadow laminowanych Jeziora Gościąż inspiracją badań nad osadnictwem i gospodarką społeczności z okresu neolitu na Pojezierzu Gostynińskim. Prace i Materiały Muzeum w Łęczycy 1, 2–29.
Pelisiak A. and Rybicka M. 2006a. The annually laminated bottom sediments of Lake Gościąż and Neolithic settlements in the western part of Gostynin Lake District (central Poland). An outline. Analecta Archaeologica Ressoviensia 1, 63–72.
Pelisiak A. and Rybicka M. 2006b. Osadnictwo i gospodarka społeczności neolitycznych z Pojezierza Gostynińskiego i ich zapis w osadach laminowanych jeziora Gościąż. In A. Wacnik and E. Madeyska (eds.), Polska północno- -wschodnia w holocenie. Przyroda – klimat – człowiek. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 23–25.
Pelisiak A. and Rybicka M. 2008a. Społeczności neolityczne i środowisko naturalne w rejonie jeziora Gościąż (Polska środkowa). In A. Wacnik and E. Madeyska (eds.), Polska północno-wschodnia w holocenie. Człowiek i jego środowisko = Holocene of north- east Poland. Man and his environment (= Botanical Guidebook 30). Kraków : W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 115–131.
Pelisiak A. and Rybicka M. 2008b. Impact of Mesolithic man upon environment – examples from the territory of Gostynin Lake District. Sprawozdania Archeologiczne 60, 9–30.
Pelisiak A., Rybicka M. and Ralska-Jasiewiczowa M. 1994. Wskaźniki antropogeniczne w osadach laminowanych Jeziora Gościąż a osadnictwa prahistoryczne – przykład palinologicznej inspiracji badań archeologicznych. In K. Wasylikowa (ed.), Warsztaty Archeobotaniczne. Igołomia 1990–1991–1992–1993 (= Polish Botanical Sudies. Guidebook Series 11). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 121–133.
Pelisiak A., Rybicka M. and Ralska–Jasiewiczowa M. 2006. From the Mesolithic to Modern Times. Settlement organization and economy recorded in annually laminated sediments of Lake Gościąż, Central Poland (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 2). Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Pelisiak A., Rybicka M. and Ralska-Jasiewiczowa M. 2007. Archaeology and Palynology – Archaeological Perspective Casus of the Lake Gościąż. Archaeologia Polona 44, 279–294.
Pelisiak A., Rybicka M. and Ralska-Jasiewiczowa M. 2009. Mesolithic and Neolithic settlements and late huntergatheres and early agro-pastoralists activity recorded in annually laminated sediments from Lake Gosciąż. In F. Nicolis (ed.), 15th Annual Meeting of the European
Association of Archaeologists, 5–20 September 2009, Riva del Garda, Trento, Italy : abstracts book, 210–220.
Ralska-Jasiewiczowa M. 1998a. Human impact on the vegetation of the Lake Gościąż surroundings in prehistoric and early-historic times. In M. Ralska-Jasiewiczowa, T. Goslar, T. Madeyska and L. Starkel (eds.), Lake Gościąż, central Poland. A monographic study. Part 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 267–294.
Ralska-Jasiewiczowa M. 1998b. Pollen record of anthropogenic changes of vegetation in the Lake Gościąż region from ad 1660 until recent times. In M. Ralska-Jasiewiczowa, T. Goslar, T. Madeyska and L. Starkel (eds.). Lake Gościąż, central Poland. A monographic study. Part 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 318–326.
Ralska-Jasiewiczowa M. 2012. Introduction-research objectives. In M. Rybicka, and A. Wacnik (eds.), The impact of prehistoric and medieval societies on the natural environment of the Gostynin Lake District. Central Poland/ Wpływ społeczności pradziejowych i okresu średniowiecza na środowisko przyrodnicze Pojezierza Gostynińskiego (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 19). Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 9–12.
Ralska-Jasiewiczowa M. and van Geel B. 1992. Early Human Disturbance of the natural Environment Recorded in Annually Laminated Sediments of Lake Gościąż, Central Poland. Vegetation History and Archaeobotany 1, 33–42.
Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madeyska T. and Starkel L. (eds.) 1998. Lake Gościąż, Central Poland. A monographic study. Part 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences.
Rybicka M. 2004. Kultura pucharów lejkowatych w rejonie Pojezierza Gostynińskiego. Chronologia, osadnictwo, gospodarka. Łęczyca : Muzeum w Łęczycy.
Rybicka M. 2012. Prehistoric settlement in the vicinity of the Gąsak, Lake Białe and Lake Lucieńskie palynological sites in the southwestern part of the Gostynin Lake District. In M. Rybicka and A. Wacnik (eds.), The impact of prehistoric and medieval societies on the natural environment of the Gostynin Lake District. Central Poland/ Wpływ społeczności pradziejowych i okresu średniowiecza na środowisko przyrodnicze Pojezierza Gostynińskiego (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 19). Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytet Rzeszowski, 42–72.
Rybicka M. and Wacnik A. (eds.). 2012. The impact of prehistoric and medieval societies on the natural environment of the Gostynin Lake District. Central Poland/ Wpływ społeczności pradziejowych i okresu średniowiecza na środowisko przyrodnicze Pojezierza Gostynińskiego (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 19). Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Schild R., Marczak M. and Krolik H. 1975. Późny mezolit. Próba wieloaspektowej analizy otwartych stanowisk piaskowych. Wrocław : Polska Akademia Nauk Instytut Historii Kultury Materialnej.
Straka H. 1975. Pollen- und Sporenkunde. Eine Einführung in die Palynologie (= Grundbegriffe der modernen Biologie 13). Stuttgart: Gustav Fischer Verlag.
Tauber H. 1965. Differential pollen dispersion and the interpretation of pollen diagrams. With contribution to the interpretation of elm (= Denmarks Geologiske Undersögelse 2/89). Kobenhavn : I kommission hos C.A. Reitzel,1–69.
Valde-Nowak P. 1995. Osadnictwo wczesnorolnicze średniogórza niemieckiego. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Wacnik A. 2005. Wpływ działalności człowieka mezolitu i neolitu na szatę roślinną w rejonie Jeziora Miłkowskiego (Kraina Wielkich Jezior Mazurskich). In K. Wasylikowa, M. Lityńska-Zając and A. Bieniek (eds.), Roślinne ślady człowieka / Using plants to trace the activities of prehistoric people (= Polish Botanical Studies. Guidebook Series 28). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 9–27.
Wacnik A. and Rybicka M. 2012. Anthropogenic distrubances of vegetation in the Gostynin region. In M. Rybicka and A. Wacnik (eds.), The impact of prehistoric and medieval societies on the natural environment of the Gostynin Lake District. Central Poland/ Wpływ społeczności pradziejowych i okresu średniowiecza na środowisko przyrodnicze Pojezierza Gostynińskiego (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 19). Rzeszow: Rzeszow: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 149–190.
Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Rożański W., Szeląg Z., Wołek J. and Korzeniak U.2002 Ecological indicator values of vascular plants of Poland, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences
