The Castle Hill in Biecz and fortified stronghold in Kobylanka
The results of interdisciplinary research from 2019
DOI:
https://doi.org/10.15584/anarres.2020.15.8Słowa kluczowe:
castle, medieval archaeology, archaeological geophysics, ground-penetrating radar, magnetometry, strongholdAbstrakt
In 2019, new research was initiated at two archaeological sites located on the Ropa River, in Gorlice County, in the southeastern part of Małopolska Province. The first site was the Castle Hill in Biecz, and the second one was the fortified stronghold in Kobylanka. The research consisted of three stages. Firstly, extensive archival and library queries were conducted in order to gather basic information about both sites. Secondly, surface research was performed in order to collect any movable monuments. During the third stage, a reconnaissance by means of GPR, electrical resistivity imaging and geo-magnetic survey was carried out. These provided plenty of new valuable information on the spatial layout of both sites. In the case of the Castle Hill, the analysis of the discovered anomalies allowed for the interpretation of some of the finds as remnants of the brick elements of the castle, e.g. the tower, which corresponds with the plan from 1877. The results of the analyses of the anomalies from the fortified stronghold in Kobylanka, with its ramparts made of stone and earth as well as inner circular housing, were far more ambiguous. Its chronology may date back to the early Middle Ages.
Bibliografia
Aspinall A., Gaffney C., and Schmidt A. 2008. Magnetometry for Archaeologists. Lanham–New York–Toronto– Plymouth: Alta Mira Press.
Bakuła K., Zapłata R. and Ostrowski W. A new look at historic fortifications – medieval castles and airborne laser scanning. In Anthropology, Archaeology, History and Philosophy. Conference Proceedings, International Multidisciplinary Scientific GeoConference& EXPO SGEM. SGEM International Multidisciplinary Scientific Conferences on Social Sciences and Arts. Albena, 307–314.
Banasiewicz-Szykuła E. 2019. Jurow, gm. Jarczow, pow. tomaszowski. Grodzisko. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Grody Lubelszczyzny od XI do XIV wieku. Lublin: Lubelski Wojewodzki Konserwator Zabytków, 219–232.
Barnycz-Gupieniec R. 1983. Budownictwo drewniane na grodzie raciąskim z drugiej połowy XIII. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 3, 91–123.
Barut J. 1959. Biecz, woj. Rzeszówskie. Studium historyczno- urbanistyczne. Warszawa (unpublished typescript stored in Museum of Bieczan Lands).
Bewley R. H., Crutchley S. P. and Shell C. A. 2015. New light on an ancient landscape: lidar survey in the Stonehenge World Heritage Site. Antiquity 79 (305), 636–647.
Bienia M. 2019a. Strzyżew, gm. Łukow, pow. łukowski. Grodzisko. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Grody Lubelszczyzny od XI do XIV wieku. Lublin: Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków, 323–328.
Bienia M. 2019b. Turow, gm. Kąkolewnica, pow. radzyński. Grodzisko. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Grody Lubelszczyzny od XI do XIV wieku. Lublin: Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków, 329–332.
Bis W., Herbich T., Ryndziewicz R. and Zbieranowski M. 2018. Żelechowska siedziba rodu Ciołkow w świetle źrodeł historycznych i nieinwazyjnych badań archeologicznych. In T. Nowakiewicz, M. Trzeciecki and D. Błaszczyk (eds.), Animos labor nutrit. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Buko w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 351–359.
Bogacki M. 2017. Dokumentacja z powietrza przy pomocy bezzałogowego statku powietrznego w Dzwonowie – czerwiec 2014. In M. Krzepkowski, M. Moeglich and P. Wroniecki (eds.), Dzwonowo. Średniowieczne zaginione miasto, vol. 1. Wągrowiec: Muzeum Regionalne w Wągrowcu, 141–147.
Bogdanowski J. 1966. Obwarowania miasta Biecza. Sprawozdaniaz posiedzeń Komisji Naukowych PAN, oddział w Krakówie, lipiec–grudzień 1965. Kraków: PAN O/Kraków, 602–606.
Bujak F. (ed.) 1914. Materiały do historyi miasta Biecza (1361–1632). Kraków: Akademia Umiejętności.
Bukowski W., Dybaś B., and Noga Z. 2005.Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783, vol. 3. Kraków: Polska Akademia Nauk, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakówie.
Cymbalak T. 2006. Wybrane znaleziska podkowek do butow z terenu Czech na tle analogii środkowoeuropejskich. Archeologica Pragensia 18, 264–282.
Domogalla W. and Mościcki W. 2006. Zastosowanie geofizycznych badań elektrooporowych w rozpoznaniu morfologii antropogenicznej na przykładzie zamku Błogosławionej Salomei w Grodzisku pod Skałą (Małopolska). Geologia 32(4), 405–418.
Dworaczyński E. 2014.Zamek Rytro w świetle najnowszych badań archeologicznych. In J. Gancarski (ed.), Zamki w Karpatach. Krosno: Muzeum Podkarpackie w Krośnie,143–157.
Fassbinder J. W. E. 2015. Seeing beneath the farmland, steppe and desert soil: magnetic prospecting and soil magnetism. Journal of Archaeological Science, 56, 85–95.
Filipowicz M. 2018. Beskidzkie konfederackie fortyfikacje polowe a sudeckie szańce z okresu wojen śląskich. In Beskidzkie konfederackie fortyfikacje polowe a sudeckie szańce z okresu wojen śląskich. Dukla, in print.
Gaffney C. and Gater J. 2003. Revealing The Buried Past: Geophysics for Archaeologists. Stroud: Tempus Publishing Ltd.
Głowacka-Grądalska M. 2014. 670 lat Kobylanki. Dzieje i kultura pogórzańskiej wsi. Kobylanka: Stowarzyszenie Przyjacioł Kultury „PERSINA”.
Guerquin B. 1974. Zamki w Polsce. Warszawa: Arkady.
Hislop M. 2013. How to read castles. A crash course in understanding fortifications. Londyn: Bloomsbury Publishing.
Jaworski K. 2005. Grody w Sudetach: VIII–X w. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kajzer L. 1993a. Zamki i społeczeństwo. Przemiany architektury i budownictwa obronnego w Polsce w X–XVIII wieku. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kajzer L. 1993b. Grodziska średniowieczne i nowożytne. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 35 (1989–1990), 33–43.
Kajzer L., Kołodziejski S. and Salm J. 2010. Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady.
Kaleta R. 1963a (ed.), Biecz. Studia historyczne. Wrocław– Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich.
Kaleta R. 1963b. Zamek w Bieczu. In R. Kaleta (ed.), Biecz.Studia historyczne. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 82–115.
Kiryk F. 1968. Z dziejow miast zachodniej części ziemi bieckiej do r. 1520. In Z. Żarnecka (ed.), Nad rzeką Ropą. Szkice historyczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 93–154.
Kiryk F. 1985. Rozwój urbanizacji Małopolski XIII–XVI w. Województwo Krakówskie (powiaty południowe). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakówie.
Kobyliński Z. (red.) 2017. Katalog grodzisk Warmii i Mazur. Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie & Fundacja Res Publica Multiethnicas.
Kocańda P. 2017. Bohemi Cracoviam muraverunt. Stavv yzkumu fortifikačni architektury iniciovane českym kralem Vaclavem II. v Polsku – uvod do problematiky. Acta Fakulty filozofické Západočeské Univerzity v Plzni. 9(3), 93–109.
Kocańda P. 2018a. Historia i stan badań archeologicznych i archeologiczno-architektonicznych na terenie miasta Biecza. Młoda Humanistyka 1(11), 1–22.
Kocańda, P. 2018b. Z problematyki badawczej zamkow biskupa Jana Muskaty w ziemi Krakówskiej. Archaeologia Historica Polona 26, 319–336.
Kocańda P., Ocadryga-Tokarczyk E. and T. Tokarczyk. 2018. Wyniki badań archeologicznych prowadzonych w 2017 roku na ulicy 3 Maja w Rzeszówie, stanowisko 17. Materiały i Sprawozdania Rzeszówskiego Ośrodka Archeologicznego 39, 149–162.
Kołodziejski S. 1994. Średniowieczne rezydencje obronne możnowładztwa na terenie wojewodztwa Krakówskiego. Kraków: Regionalny Ośrodek Studiow i Ochrony Środowiska Kulturowego w Krakówie.
Kołodziejski S. 2017. Początki zamkow w ziemi Krakówskiej. In A. Bocheńska and P. Mrozowski (eds.), Początki murowanych zamków w Polsce do połowy XIV w.. Warszawa: Arx Regia – Ośrodek Wydawniczy Zamku Krolewskiego w Warszawie, 47–67
Konczewska M. and Konczewski P. 2004. Zabytki metalowe z fosy miejskiej we Wrocławiu. Wratislavia Antiqua 6, 89–205.
Kondracki J. 1998. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Konopczyński W. 1909. Kazimierz Pułaski. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Kotowicz P. 2006, Zamczysko. Średniowieczne grodzisko w Sanoku-Białej Górze 1. Sanok: Muzeum Historycznew Sanoku
Kotowicz P. 2007. Problematyka „Zamczyska” w Mymoniu w świetle zabytków archeologicznych ze zbiorow Muzeum Historycznego w Sanoku. Seminarium Trepczańskie, Sanok: Muzeum Historyczne, 51–67.
Krasnowolski B. 2004. Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi Krakówskiej w XIII i XIV wieku 2.Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Kunysz A. 1961. Badania archeologiczne na terenie Biecza w r. 1961. Sprawozdanie Rzeszówskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1961, 12–16.
Kunysz, A. 1963. Przyczynki archeologiczne do najdawniejszych dziejow Biecza. In R. Kaleta (ed.), Biecz. Studia historyczne. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 64–81.
Kunysz A. 1968a. Z zagadnień archeologii dorzecza Ropy. In Z. Żarnecka (ed.), Nad rzeką Ropą. Szkice historyczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 39–60.
Kunysz A. 1968b. Grodziska w wojewodztwie Rzeszówskim. Materiały i Sprawozdania Rzeszówskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1966, 25–87.
Kurtyka J. 1993. Kobylanka Dolna; Kobylanka Gorna. In. J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora (eds.), Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, vol. II, issue 4, Kraków: Polska Akademia Nauk, 626–637.
Legut-Pintal M. 2013. LiDAR w badaniach nad średniowiecznymi fortyfikacjami i siedzibami obronnymi. Przykład założeń obronnych księstwa biskupow wrocławskich. In K. Stala (ed.), III Forum Architecturae Poloniae Medievalis. Krakó: Politechnika Krakowska, 209–223.
Lenarczyk L. 1983. Materiały archeologiczne z Gory Zamkowej w Bieczu. Materiały i Sprawozdania Rzeszówskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1976–1979, 143–170.
Marciniak-Kajzer A. 2016. Archaeology on Medieval Knights’ Manor Hauses in Poland. Łódź–Krakó: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Michnik M., Wroniecki P. and Zdaniewicz R. 2016. Badania nieinwazyjne w obrębie grodzisk stożkowatych w Starych Tarnowicach, pow. tarnogorski oraz Pniowie, pow. gliwicki. In M.Furmanek, T. Herbich and M. Mackiewicz (eds.), Metody geofizyczne w archeologii polskiej 2016. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 85–88.
Nadolski A. 1990. Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1350–1450. Łódź: Polska Akademia Nauk.
Nowakowski D. 2017. Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Parczewski, M. 1991. Początki kształtowania się polsko-ruskiej rubieży etnicznej w Karpatach. Krakó: Wydawnictwo Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Parczewski M. 2010. Uwagi o grodzisku w Brzezowej, pow. Jasło. In S. Czopek and S. Kadrow (eds.), Mente et rutro. Studia archaeologica Johanni Machnik viro dostissimooctogesimo vitae anno ab amicis, collegis et discipulis oblate. Rzeszów: Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszówskiego & Fundacja Rzeszówskiego Ośrodka Archeologicznego, 431–443.
Pasterkiewicz W. and Rajchel B. 2017. Application of GPR Survey in the Investigation of a Plane Crash from the Second World War. Analecta Archaeologica Ressoviensia 12, 271–284
Pilszyk J. and Szmyd P. 2017. Use of LIDAR ISOK data Available With the Use of Geoportal 2 Website for Discovering Archaeological Sites. Analecta Archaeologica Ressoviensia 12, 169–176.
Pisz, M. and Olszacki T. 2017. The Wenner array not as black as it is painted – surveying shallow architectural remains with the Wenner array. A case study of surveys in Szydłow, Poland, and Tibiscum, Romania. In B. Jennings, C. Gaffney, T. Sparrow, and S.Gaffney (eds.), 12th International Conference of Archaeological Prospection. Oxford: Archaeopress, 192–194.
Poleski J. 2004. Wczesnośredniowieczne grody z dorzecza Dunajca. Kraków: Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Poleski J. 2013. Małopolska w VI–X wieku. Studium archeologiczne. Krakó: Historia Iagellonica
Pułaski K. 1909. Szkice i poszukiwania historyczne. Serya IV. Lwów: Księgarnia H. Altenberga.
Rembisz-Niziołek A. 2010. Ceramika późnośredniowieczna i wczesnowożytna z miasta lokacyjnego w Bieczu. Kraków (unpublished typescript stored in Museum of Bieczan Lands).
Schmidt A. 2013. Earth Resistance for Archaeologists. In Geophysical Methods for Archaeology. Lanham-New York–Toronto–Plymouth: Alta Mira Press.
Schmidt A., Linford P., Linford N., David A., Gaffney C., Sarris A., and Fassbinder J. 2015. EAC Guidelines for the Use of Geophysics in Archaeology: Questions to Ask and Points to Consider. In Eac Guidelines 2. Retrieved from https://historicengland.org.uk/imagesbooks/ publications/eac-guidelines-for-use-of-geophysics- in-archaeology/
Sikora F. 1980. Biecz, Biecz – grod, zamek i starostwo, Biecz– kasztelania, Biecz – ziemia i powiat. In Z. Leszczyńska- Skrętowa and F. Sikora (eds.), Słownik historyczno- geograficzny województwa Krakóskiego w średniowieczu 2(1). Krakó: Polska Akademia Nauk, 72–88.
Stępień W. 2015. Próba lokalizacji średniowiecznej Nowej Nieszawy z wykorzystaniem monitoringu lotniczego. In A. Andrzejewski and P. Wysocki (eds.), W poszukiwaniu zaginionego miasta: 15 lat badań średniowiecznej lokalizacji Nieszawy. Łódź: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, oddział w Łodzi, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, 81–116.
Szpunar A. 2003. Zamek w Czchowie, pow. brzeski, woj.Małopolskie. In Z. Woźniak and J. Gancarski (eds.), Polonia minor media evi. Studia ofiarowane Panu Profesorowi Andrzejowi Żakiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin. Krakó–Krosno: Polska Akademia Umiejętności, Muzeum Podkarpackie w Krośnie, 497–515.
Śliwa M. 2019. Konfederacja barska od Spiszu po Bieszczady.Kraków: Wydawnictwo Ruthenus.
Tomczyk E. 2012. Mało znane warownie Górnego Śląska. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego.
Tomkowicz S. 1900. Powiat gorlicki. Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej 1. Kraków: Grono Konserwatorow Galicyi Zachodniej, 167–319.
Ślawski T. 2002. Biecz szkice historyczne. Biecz: Towarzystwo Kulturalne Biecza i regionu.
Widawski J. 1973. Miejskie mury obronne w Państwie Polskim do początku XV wieku. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
Wiewiora M., Misiewicz K., Małkowski W., Wasik B., Bogacki M., Cackowski K. and Cisło R. 2016. Castra Terrae Culmensis – wyniki nieinwazyjnych badań zamkow krzyżackich ziemi chełmińskiej. In M. Furmanek, T. Herbich and M. Mackiewicz (eds.), Metody geofizyczne w archeologii polskiej 2016.Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Fundacja Nauki „Archaeologia Silesiae”, 109–111.
Wiewiora M., Wasik B., Molewski P., Misiewicz K., Małkowski W. and Bogacki M. 2020. New historical data on the Teutonic Order crusades in Prussia: geophysical and archaeological research into an earth-andtimber stronghold and city of the 1230s at Starogrod,northern-central Poland. Archaeological Prospection 27(4), 1–18.
Wroniecki P. 2017. Kompleksowe geofizyczne rozpoznanie zaginionego średniowiecznego miasta. In M. Krzepkowski, M. Moeglich and P. Wroniecki (eds.), Dzwonowo. Średniowieczne zaginione miasto 1. Wągrowiec: Muzeum Regionalne w Wągrowcu, 178–193.
Wroniecki P. and Jaworski M. 2015. Szeroko-płaszczyznowe badania geofizyczne nad średniowieczną lokacją (Nowej) Nieszawy. In A. Andrzejewski and P. Wysocki (eds.), W poszukiwaniu zaginionego miasta: 15 lat badań średniowiecznej lokalizacji Nieszawy. Łódź: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, oddział w Łodzi, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, 167–199.
Zapłata R. 2013. Nieinwazyjne metody w badania i dokumentacji dziedzictwa kulturowego – aspekty skanowania laserowego w badaniach archeologicznych i architektonicznych. Warszawa: Fundacja Hereditas.
Żaki A. 1963. Biecz i kasztelania biecka w zaraniu dziejow. Szkic archeologiczno-historyczny. In R. Kaleta (ed.), Biecz. Studia historyczne. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 34–63.
