Problematyka religijna w Galicji w świetle korespondencji założycieli zmartwychwstańców
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2023.9.5Słowa kluczowe:
Wielka Emigracja, zmartwychwstańcy, religijność, stosunki wyznaniowe, korespondencjaAbstrakt
W artykule podjęto analizę korespondencji Bogdana Jańskiego, Hieronima Kajsiewicza i Piotra Semenenki. Poglądy pierwszych zmartwychwstańców związane były z ich planami osiedleńczymi w Galicji. Raziły ich naganne zachowania duchownych, sztywna etykieta kościelna wyrosła z ducha józefińskiego. Poprzez indywidualne działania, wystąpienia kaznodziejskie, rekolekcje, ćwiczenia duchowe dążyli do przezwyciężania negatywnych tendencji wśród duchowieństwa i wiernych galicyjskich. Ważną kwestią w analizowanej korespondencji były problemy wyznaniowe pomiędzy łacinnikami a unitami oraz religijność ludowa. Zmartwychwstańcy poprzez odziaływanie na hierarchów greckokatolickich, wpływy na dworze papieskim inicjowali zbliżenie obu obrządków.
Downloads
Bibliografia
Archive of the Resurrectionists in Rome (Archivum Congregationis a Resurrectione, Romae, ACRR): Ref. 15466–16358 – correspondence of Rev. J. Hube. Ref. 17137–19146 – correspondence of Rev. H. Terlecki, Ref. 38043, 38046, 38050–38051, 38055–38056, 38059, 38060–38062, 38064–38065, 38084. Ref. 21093, 20363–21382, 21383–21385, 21386–21399, 21400–21402, 21402.a, 21402B – 21417, 21417.6–21417.7, 21417.8–21417.9 – correspondence of Rev. A. Jełowicki. Ref. 35309–35702 – correspondence of Rev. E. Duński. Ref. 40357–40390 – correspondence of Bp. S. Morawski. Ref. 40816–40817 – correspondence of Abp. Franciszek Wierzchlejski. Ref. 44155–44196 – correspondence of Rev. E. Podolski. Ref. 49039–49062 – correspondence of Maurycy Mann.
Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv (CPAH): fond 45 – correspondence of M. Dzieduszycki.
Duński E., Letters (1848–1856), edited and with an introduction by A. Begey and J. Komenda, Turin 1915.
Jański B., Diary 1830–1839, read from the autograph and compiled by A. Jastrzębski, Rome 2000.
Jański B., Letters 1828–1839, Edition 1978–1980. Resurrection Studies Comission Fr. B. Micewski, C.R. Computer edition (2010–2011) Fr. W. Mleczko, C.R., R. Borowczyk, Rome 2011.
Kajsiewicz H., Letters 1833–1841, vol. I, ed. T. Kaszuba, Rome 2004.
Kajsiewicz H., Letters 1842–1844, vol. II, ed. T. Kaszuba, Rome 2004.
Kajsiewicz H., Letters 1845–1847, vol. III, ed. T. Kaszuba, Rome 2005.
Kajsiewicz H., Letters 1848–1851, vol. IV, ed. T. Kaszuba, Rome 2006.
Kajsiewicz H., Letters 1852–1854, vol. V, ed. T. Kaszuba, Rome 2006.
Kajsiewicz H., Letters 1855–1858, vol. VI, ed. T. Kaszuba, Rome 2007.
Kajsiewicz H., Letters 1865–1867, vol. IX, ed. T. Kaszuba, Rome 2010.
Kajsiewicz H., Letters 1868–1869, vol. X, ed. T. Kaszuba, Rome 2012.
Kajsiewicz H., Letters 1870–1873, vol. XI, ed. T. Kaszuba, Rome 2014.
Listy dotyczące fundacji na ziemiach polskich, [Letters concerning foundations in Polish lands] vol. V, ed. M. Traczyński, Rome 1988.
Semenenko P., Letters 1835–1838, vol. I, ed. J. Mrówczyński, Rome 1980.
Semenenko P., Letters 1838–1842, vol. II, ed. J. Mrówczyński, M. Traczyński, Rome 1986.
Semenenko P., Letters 1842–1845, vol. VII, ed. T. Kaszuba, Rome 2001.
Semenenko P., Letters 1846–1856, vol. VIII, ed. L. Dróżdż, Rome 2002.
Semenenko P., Letters 1857–1863, vol. IX, ed. L. Dróżdż, Rome 2003.
Barańska A., Kościół i przemiany religijności w historii Polski XIX wieku [in:] Historie Polski w XIX wieku, ed. A. Nowak, vol. IV, Warsaw 2015.
Iwicki J., Charyzmat zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, vol. I, 1836–1886, Katowice 1990; vol. II (1887–1932), Kraków–Kielce 2007.
Iwicki J., Resurrectionist Charism. A History of the Congregation of the Resurrection, vol. III (1932–1965), Rome 1992.
Iwicki J., The First One Hundred Years. A study of the Apostolate of the Congregation of the Resurrection in the United States 1866–1966, Rome 1966.
Iwicki J., Zmartwychwstańcy za Oceanem [in:] Zmartwychwstańcy w dziejach Kościoła i narodu, ed. Z. Zieliński, Katowice 1990, pp. 115–117.
Janas E. T., Wahl J., Dictionary of American Resurrectionists 1865–1990, Chicago, Illinois 1991.
Kalinka W., Internat ruski XX. Zmartwychwstańców in Lwów, Lviv 1881.
Kardaś A., Droga charyzmatyczna Hieronima Kajsiewicza, Kraków 2006.
Kardaś A., Kajsiewicz in Kraków. W 200. rocznicę urodzin Hieronima Kajsiewicza (1812 – 7 XII – 2012), Kraków 2012.
Kuzicki J., Koncepcja działalności laikatu według Bogdana Jańskiego w kontekście zadań świeckich w Kościele katolickim [in:] Dziedzictwo Bogdana Jańskiego. Służba Narodowa, ed. S. Urbański, Warsaw 2007, pp. 109–133.
Kuzicki J., Nieść wiarę i nadzieję na obcej ziemi. Polskie duchowieństwo katolickie w życiu religijnym i polityczno-społecznym Wielkiej Emigracji we Francji (1831–1863), Rzeszów 2014.
Kuzicki J., Orężem i pracą. Życie i działalność Walerego Wielogłowskiego (1805–1865), Rzeszów 2005.
Kuzicki J., Ruch ultramontański w Galicji w polskiej historiografii – stan i potrzeby badań [in:] Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne stan i potrzeby badań, ed. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2011, pp. 195–217.
Kwiatkowski W., Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, Albano 1941.
Matusik P., Religia i naród. Życie i myśl Jana Koźmiana 1814–1877, Poznań 1998.
Micewski B., Bogdan Jański. Założyciel zmartwychwstańców 1807–1840, Warszawa 1983.
Micewski B., Osobowy i terytorialny rozwój Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego [in:] Zmartwychwstańcy w dziejach Kościoła i narodu ed. Z. Zieliński, Katowice 1990, pp. 29–30.
Mleczko W., Instytucje edukacyjne zmartwychwstańców Zarys historii i działalności, „Zeszyty Historyczno-Teologiczne”, Year XII, Number 12/2006, s. 173–176.
Nabywaniec S., Kościół greckokatolicki w Galicji w latach 1772–1848. Wybrane zagadnienia [in:] Polska i jej wschodni sąsiedzi, ed. A. Andrusiewicz, vol. IV, Rzeszów 2004, pp. 26–47.
Obertyński Z., Zmartwychwstańcy a Niepokalanki. Próba dokumentacji wzajemnej zależności, vol. I–II, Warsaw 1950.
Olszewski D., Kultura i życie religijne społeczeństwa polskiego w XIX wieku, Lublin 2014.
Osadczy W., Gieniusz A., Unii i Polski ozdoba i chwała. Księża zmartwychwstańcy wobec kultu i kanonizacji św. Jozafata, Warszawa–Rzym 2020.
Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007.
Osadczy W., Unia Triplex. Unia Brzeska w tradycji polskiej, rosyjskiej i ukraińskiej, Radzymin–Warszawa 2019.
Osadczy W., Zmartwychwstańcy wobec „kwestii ruskiej” w Galicji [in:] Zmartwychwstańcy: ku duchowemu odrodzeniu społeczeństwa, resurrectionists: towards the spiritual rebirth of socjety, edited/edited by Fr. Wojciech Mleczko CR, Krakow 2015, pp. 161–181.
Parot J. J., Polish Catholics in Chicago, 1850–1920 [in:] A Religious History, Dekalb, Northern Illinois 1981.
Perzyński M., Zmartwychwstańcy w Polsce [in:] Zmartwychwstańcy w dziejach narodu, ed. Z. Zieliński, Katowice 1990, pp. 92–93.
Smolikowski P., Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, vols. I–IV, Cracow 1892–1896.
Styk J., Myśli o ojczyźnie i narodzie w „Dzienniku” Bogdan Jańskiego [in:] Dziedzictwo Bogdana Jańskiego. Służba Narodowa, ed. S. Urbański, Warsaw 2007, p. 160.
Szlachta B., Historiozofia polskich ultramontanów, „Historyka” 1994, vol. XXIV, pp. 41–56.
Szlachta B., Ład – Kościół – Naród, Kraków 1996.
Szlachta B., Myśl polityczna polskich ultramontanów XIX w., „Zeszyty Historyczno-Teologiczne Zmartwychwstańców” [Kraków] 1996, no. 2, pp. 31–57.
Zieliński Z., L’historiographie d’après-guerre de la papauté et des relations polono-vaticanes [in:] La science historique polonaise dans l’historiographie mondiale, par. M. Leczyk, Wrocław–Warsaw–Cracow–Gdańsk 1990, pp. 113–133.
Zieliński Z., Kościół i naród w niewoli, Lublin 1995.
Zmartwychwstańcy w dziejach Kościoła i narodu, ed. Z. Zieliński, Katowice 1990.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
