Czy nauczyciele szkół galicyjskich tworzyli serwilistyczny system wychowania w stosunku do Austrii?
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.3Słowa kluczowe:
Galicja, nauczyciele, szkoły, patriotyzm, lojalizmAbstrakt
Artykuł dotyczy problemu tworzenia, przez nauczycieli szkół galicyjskich, serwilistycznego systemu wychowania w stosunku do Austrii. Analiza różnych źródeł z okresu autonomii galicyjskiej pozwala stwierdzić, że lojalizm wobec zaborcy nie był zjawiskiem powszechnym, a wielu nauczycieli dokładało wytężonych starań, aby dzieci i młodzież wychowywać w duchu ideałów patriotycznych, znających przeszłość Polski i jej bohaterów narodowych. W tym celu organizowano w szkołach uroczystości mające na celu podsycanie nastrojów patriotycznych, w których tłumnie uczestniczyła młodzież szkolna. W tekście wykorzystano wspomnienia byłych uczniów szkół galicyjskich, które ukazują patriotyczną postawę wielu nauczycieli, ich antylojalistyczne postawy wobec zaborcy austriackiego.
Downloads
Bibliografia
Balzer O., Słowo wstępne [w:] Księga pamiątkowa półwiekowego jubileuszu Gimnazjum im. Franciszka Józefa I we Lwowie, zestawił J. Białynia Chołodecki, Nakładem Komitetu Jubileuszowego, Lwów 1909, s. 5–9.
Bielak A., Państwowe gimnazjum i liceum im. św. Jacka w Krakowie (1857–1950), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1980, R. 23, nr 4, s. 566–579.
Bojko J., Ze wspomnień, do druku przygotował, przedmową i przypisami opatrzył K. Dunin-Wąsowicz, Warszawa 1959.
Czapliński W., Szkoła w młodych oczach, Kraków 1982.
Dutkowa R., Polityka szkolna w Galicji między autonomią a centralizmem (1861–1875), Kraków 1995.
Estreicher S., Kilka wspomnień z lat szkolnych 1879–1887 [w:] Pół wieku wspomnień uczniów Gimnazjum im. B. Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie, Nakładem Komitetu Jubileuszowego, Kraków 1938, s. 1–20.
Grabowska-Pieńkosz D., Zapisani w pamięci. Nauczyciele zaboru austriackiego w literaturze pamiętnikarskiej, Toruń 2016.
Homola I., Nauczycielstwo krakowskie w okresie autonomii (1867–1914) [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku, red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1981.
Hornik M., Historia Zakładu [w:] Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I w Jarosławiu, Jarosław 1934, s. 45–55.
Jakóbiec J., Szkolna droga syna chłopskiego 1882–1896 [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył A. Knot, Kraków 1955.
Januszewski F., Wspomnienia o gimnazjum w Rzeszowie (lata 1905–1913) [w:] Szkoła charakterów. Księga Jubileuszowa I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie, oprac. J. Świeboda, Rzeszów 1985, s. 80–92.
Korta K., Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Wspomnienia ucznia z lat 1888–96, Druk W.L. Anczyca i Spółki, Kraków 1938.
Koźmian S., Rzecz o roku 1863, t. 1–3, Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków 1894–1895.
Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958, Kraków 1958.
Lenczowski F., Stulecie gimnazjum w Wadowicach (1866–1966), „Studia Historyczne” 1967, R. 10, z. 3–4, s. 127–133.
Łempicki S., Złote paski. Wspomnienia ze szkoły galicyjskiej, Warszawa 1957.
Majorek C., Historia utylitarna i erudycyjna. Szkolna edukacja historyczna w Galicji (1772–1918), Warszawa 1990.
Maternicki J., Dydaktyka historii w Polsce 1773–1918, Warszawa 1974.
Opałek M., O Lwowie i mojej młodości. Kartki z pamiętnika 1881–1902, posłowiem opatrzył J. Trzynadlowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Piechota J., Gawęda mojego dzieciństwa. Wspomnienia z lat 1900–1918, Warszawa 1987.
Pigoń S., Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości, z przedmową F. Bujaka, Kraków 1946.
Puszka A., Wychowanie chrześcijańskie i patriotyczne w szkołach państwowych Galicji w latach 1868–1914, „Roczniki Humanistyczne” 1999, t. 47, z. 2, s. 193–214.
Rogosz W., O serwilizmie młodzieży, „Młodość” 1898, R. 1, z. 1, s. 26–31.
Romer E., Pamiętniki. Problemy sumienia i wiary, Kraków 1988.
Sempołowska S., Niedola młodzieży w szkole galicyjskiej, Nakładem Administracji „Naprzodu”, Kraków 1906.
Słowiński L., Nauka literatury polskiej w szkole średniej w latach 1795–1914, Warszawa 1976.
Słuszkiewicz E., Udział młodzieży gimnazjum sanockiego w ruchu niepodległościowym przed r. 1914 i w czasie ostatnich wojen [w:] Sprawozdanie jubileuszowe z działalności państwowego gimnazjum w Sanoku w latach 1888–1938, Lwów 1938, s. 33–38.
Sprawozdanie dyrekcji c.k. wyższego Gimnazjum w Kołomyi za rok szkolny 1893, Kołomyja 1893.
Sprawozdanie dyrektora c.k. gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1879, Kraków 1879.
Świeboda J., Dzieje I Gimnazjum w Rzeszowie w latach 1786–1918, Rzeszów 1984.
Tyrowicz M., W poszukiwaniu siebie... Wspomnienia i refleksje, 1: Pod lwowskim niebem, Lublin 1988.
Wroński J., Zarys historii Gimnazjum im. króla Jana Sobieskiego w Krakowie 1883–1958 [w:] Księga Pamiątkowa III Gimnazjum obecnie II Liceum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie 1883–1958, Kraków 1958, s. 25–56.
Wyka K., Teka Stańczyka na tle historii Galicji w latach 1849–1869, Wrocław 1951.
Z dziejów II Państwowego Gimnazjum i Liceum im. św. Jacka w Krakowie 1857–1950, Kraków 1967.
Zwolska W., Nauczyciele historii w gimnazjach galicyjskich w dobie autonomicznej (1867–1914 r.), „Rocznik Łódzki” 1971, t. 15, s. 183–199.
Zwolska W., Sprawa nauczania historii kraju rodzinnego w gimnazjach galicyjskich w latach 1867–1914, „Małopolskie Studia Historyczne” 1966, R. 9, z. 1–2, s. 25–45.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
