Did Galician school teachers create a servilistic system of education in relation to Austria?
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.3Keywords:
Galicia, teachers, schools, patriotism, loyalismAbstract
This article concerns the problem of the creation of a servilistic system of education by Galician school teachers in relation to Austria. An analysis of various sources from the period of Galician autonomy allows us to conclude that loyalty to the partitioning powers was not a common phenomenon, and that many teachers made strenuous efforts to educate children and young people in the spirit of patriotic ideals as well as to make them familiar with Poland's past and its national heroes. To this end, ceremonies were organised in schools to foster patriotic sentiments, in which schoolchildren participated in large numbers. The text draws on the recollections of former students of Galician schools, which reveal the patriotic attitude of many teachers, their anti-loyalist attitudes towards the Austrian partitioner.
Downloads
References
Balzer O., Słowo wstępne [w:] Księga pamiątkowa półwiekowego jubileuszu Gimnazjum im. Franciszka Józefa I we Lwowie, zestawił J. Białynia Chołodecki, Nakładem Komitetu Jubileuszowego, Lwów 1909, s. 5–9.
Bielak A., Państwowe gimnazjum i liceum im. św. Jacka w Krakowie (1857–1950), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1980, R. 23, nr 4, s. 566–579.
Bojko J., Ze wspomnień, do druku przygotował, przedmową i przypisami opatrzył K. Dunin-Wąsowicz, Warszawa 1959.
Czapliński W., Szkoła w młodych oczach, Kraków 1982.
Dutkowa R., Polityka szkolna w Galicji między autonomią a centralizmem (1861–1875), Kraków 1995.
Estreicher S., Kilka wspomnień z lat szkolnych 1879–1887 [w:] Pół wieku wspomnień uczniów Gimnazjum im. B. Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie, Nakładem Komitetu Jubileuszowego, Kraków 1938, s. 1–20.
Grabowska-Pieńkosz D., Zapisani w pamięci. Nauczyciele zaboru austriackiego w literaturze pamiętnikarskiej, Toruń 2016.
Homola I., Nauczycielstwo krakowskie w okresie autonomii (1867–1914) [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku, red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1981.
Hornik M., Historia Zakładu [w:] Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I w Jarosławiu, Jarosław 1934, s. 45–55.
Jakóbiec J., Szkolna droga syna chłopskiego 1882–1896 [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył A. Knot, Kraków 1955.
Januszewski F., Wspomnienia o gimnazjum w Rzeszowie (lata 1905–1913) [w:] Szkoła charakterów. Księga Jubileuszowa I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie, oprac. J. Świeboda, Rzeszów 1985, s. 80–92.
Korta K., Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Wspomnienia ucznia z lat 1888–96, Druk W.L. Anczyca i Spółki, Kraków 1938.
Koźmian S., Rzecz o roku 1863, t. 1–3, Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków 1894–1895.
Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958, Kraków 1958.
Lenczowski F., Stulecie gimnazjum w Wadowicach (1866–1966), „Studia Historyczne” 1967, R. 10, z. 3–4, s. 127–133.
Łempicki S., Złote paski. Wspomnienia ze szkoły galicyjskiej, Warszawa 1957.
Majorek C., Historia utylitarna i erudycyjna. Szkolna edukacja historyczna w Galicji (1772–1918), Warszawa 1990.
Maternicki J., Dydaktyka historii w Polsce 1773–1918, Warszawa 1974.
Opałek M., O Lwowie i mojej młodości. Kartki z pamiętnika 1881–1902, posłowiem opatrzył J. Trzynadlowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Piechota J., Gawęda mojego dzieciństwa. Wspomnienia z lat 1900–1918, Warszawa 1987.
Pigoń S., Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości, z przedmową F. Bujaka, Kraków 1946.
Puszka A., Wychowanie chrześcijańskie i patriotyczne w szkołach państwowych Galicji w latach 1868–1914, „Roczniki Humanistyczne” 1999, t. 47, z. 2, s. 193–214.
Rogosz W., O serwilizmie młodzieży, „Młodość” 1898, R. 1, z. 1, s. 26–31.
Romer E., Pamiętniki. Problemy sumienia i wiary, Kraków 1988.
Sempołowska S., Niedola młodzieży w szkole galicyjskiej, Nakładem Administracji „Naprzodu”, Kraków 1906.
Słowiński L., Nauka literatury polskiej w szkole średniej w latach 1795–1914, Warszawa 1976.
Słuszkiewicz E., Udział młodzieży gimnazjum sanockiego w ruchu niepodległościowym przed r. 1914 i w czasie ostatnich wojen [w:] Sprawozdanie jubileuszowe z działalności państwowego gimnazjum w Sanoku w latach 1888–1938, Lwów 1938, s. 33–38.
Sprawozdanie dyrekcji c.k. wyższego Gimnazjum w Kołomyi za rok szkolny 1893, Kołomyja 1893.
Sprawozdanie dyrektora c.k. gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1879, Kraków 1879.
Świeboda J., Dzieje I Gimnazjum w Rzeszowie w latach 1786–1918, Rzeszów 1984.
Tyrowicz M., W poszukiwaniu siebie... Wspomnienia i refleksje, 1: Pod lwowskim niebem, Lublin 1988.
Wroński J., Zarys historii Gimnazjum im. króla Jana Sobieskiego w Krakowie 1883–1958 [w:] Księga Pamiątkowa III Gimnazjum obecnie II Liceum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie 1883–1958, Kraków 1958, s. 25–56.
Wyka K., Teka Stańczyka na tle historii Galicji w latach 1849–1869, Wrocław 1951.
Z dziejów II Państwowego Gimnazjum i Liceum im. św. Jacka w Krakowie 1857–1950, Kraków 1967.
Zwolska W., Nauczyciele historii w gimnazjach galicyjskich w dobie autonomicznej (1867–1914 r.), „Rocznik Łódzki” 1971, t. 15, s. 183–199.
Zwolska W., Sprawa nauczania historii kraju rodzinnego w gimnazjach galicyjskich w latach 1867–1914, „Małopolskie Studia Historyczne” 1966, R. 9, z. 1–2, s. 25–45.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
