Łemkowie zachodni przy granicy Galicji z Węgrami w XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.10.2Słowa kluczowe:
Łemkowie, życie codzienne, Rusini karpaccy, gospodarka wiejska, uniciAbstrakt
W artykule przedstawiono losy społeczności łemkowskiej zamieszkującej na terenach położonych w zachodnich częściach Pienin (m.in. wsie Szlachtowa, Jaworki, Czarna Woda i Biała Woda) w XIX w. Omówiono podstawowe dziedziny życia Łemków w XVIII–XIX w., stosunki gospodarcze, społeczne, religijne i kulturalne oraz ich zależności w kontekście polityki państwowej. Ukazano również silny splot stosunków społecznych, kulturalnych i narodowościowych w ramach tej społeczności oraz wybrane kwestie kultury materialnej i życia codziennego, a także kształtowanie się lokalnych elit.
Downloads
Bibliografia
Adamczyk M.J., Unici w kolegium i gimnazjum podolinieckim: 1643–1849, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1988, t. 31, s. 3–36.
Adamczyk M.J., Karpaty polskie. Przyroda ‒ człowiek. Karty z przeszłości, Nowy Targ 2017.
Bigo J., Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskim i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytorialnych kraju, Lwów 1897.
Goszczyński S., Dziennik podróży do Tatrów, Petersburg 1853.
Gotkiewicz M., Trzy wieki Kolegium Podolinieckiego, „Nasza Przeszłość”1962, t. XV, s. 83–113.
Janicka-Krzywda U., Zbójnickie skarby. Mity czy fakty, „Wierchy”1992, t. 56, s. 106–112.
Janota-Strama A., Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej, Warszawa 2010.
Jost H., Dzieje górnictwa i hutnictwa w Tatrach polskich, Zakopane 2004.
Karczmarzewski A., Świat Łemków. Etnograficzna podróż po Łemkowszczyźnie, Rzeszów 2021.
Kołbuk W., Granice i sieć parafii greckokatolickich diecezji przemyskiej na przełomie XVIII i XIX w. [w:] Polska i Ukraina: 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, Przemyśl 1996, s. 106–113.
Leszczycki S., Fizjognomia przedwojennych wsi łemkowskich, „Polska Sztuka Ludowa” 1985, t. XXXIX, s. 193–209.
Łapczyński K., Lato pod Pieninami i w Tatrach, Warszawa 1866.
Łemkowie w historii i kulturze Karpat, red. J. Czajkowski, Wrocław–Sanok 1992.
Matras M., Prace górniczo-hutnicze w okolicy Szczawnicy do poł. XVIII w., „Studia z Dziejów Górnictwa i Hutnictwa” 1959, t. 3, s. 109–236.
Mogocsi P.R., Pod osłoną gór. Dzieje Rusi Karpackiej i Karpatorusinów, Rzeszów 2022.
Niemcówna S., Wincenty Pol jako geograf, Kraków 1934.
Nyka J., Pieniny. Przewodnik, Warszawa 1995.
Pawluk S., Łemkiwszczina, t. I–II, Lviv 2002.
Pieradzka K., Na szlakach Łemkowszczyzny, Kraków 1939.
Pol W., Północny wschód Europy pod względem natury, Kraków 1851.
Pol W., Rzut oka na północne stoki Karpat, Kraków 1851.
Reinfuss R., Próba charakterystyki etnograficznej Rusi Szlachtowskiej na podstawie niektórych elementów kultury materialnej, „Lud” 1946, t. 37, s. 160–235.
Reinfuss R., Śladami Łemków, Warszawa 1990.
Reinfuss R., Związki kulturowe po obu stronach Karpat w rejonie Łemkowszczyzny [w:] Łemkowie w historii i kulturze Karpat, red. J. Czajkowski, cz. 1, Sanok 1995, s. 178–181.
Rutkowska-Płachcińska A., Sądecczyzna w XIII–XIV w. Przemiany gospodarcze i społeczne, Wrocław 1961.
Skorupa A., Kościoły pienińskie, Kraków 1996.
Steczkowska M., Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin, Kraków 1858.
Stieber Z., Atlas językowy dawnej Łemkowszczyzny, Łódź 1937.
Trajdos T.M., Ruś Szlachtowska oczami wizytatorów w XVIII i poł. XIX w., Szlachtowa 2021.
Tyszkiewicz J., Problem najstarszej granicy Polski na południu: X–XI w. [w:] Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych w historii w Polsce. Prace prof. Z. Perzanowskiemu przypisane, red. M. Rokosz, UJ, Varia, nr 336, Kraków 1995, s. 239–245.
Tyszkiewicz J., Szlachtowa i Szczawnica przy drodze przemarszu armii rosyjskiej w1849 roku, „Prace Pienińskie” 1991, t. 21, s. 45–52.
Udziela S., Ziemia łemkowska przed półwieczem, Lwów 1934.
Wawrzczak M., Jak do Szczawnic podróżowano. Wybór tekstów źródłowych z komentarzem, Szczawnica 2019.
Węglarz B., Muzeum Pienińskie im. J. Szalaya w Szlachtowej. Przewodnik, Nowy Sącz 2015.
Wiktor J., Pieniny i Ziemia Sądecka, Kraków 1965.
Wyman N., Round-Trip to America. The Migrations Return to Europe: 1880–1930, Ithaca 1993.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
