Mieszczanie rodowici i migranci. Ruch wędrówkowy ludności Przemyśla(według spisu mieszkańców z połowy 1918 roku)
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2020.6.5Słowa kluczowe:
Przemyśl, spis mieszkańców, struktura wyznaniowa, struktura narodowościowa, ruch wędrówkowyAbstrakt
Niniejsze badania przeprowadzono na bazie spisu mieszkańców Przemyśla z poł. 1918 r., sporządzonego na podstawie nietypowych dla tego rodzaju źródła formularzy ankiet. Materiały te znajdują się obecnie w zasobie Archiwum Państwowego w Rzeszowie (oddział w Sanoku) oraz w mniejszej części w zbiorach Archiwum Państwowego w Przemyślu. W obu wypadkach zachowały się fragmentarycznie. Częścią zasadniczą tekstu jest studium demograficzno-historyczne ukazujące kształtowanie się struktury narodowej i wyznaniowej mieszkańców miasta tego okresu. Szczególną uwagę zwraca ruch wędrówkowy skierowany w stronę Przemyśla w latach 1880–1918 oraz jego tempo. W artykule zajęto się również rozmieszczeniem migrantów w mieście, zwłaszcza w jego centrum oraz na przedmieściach (Zasania po jego lewej, północnej stronie, i przedmieścia Lwowskiego po prawej, wschodniej części).
Downloads
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół nr 129, Akta miasta Przemyśla, sygn. 1594, Sprawy obrony Twierdzy Przemyśl, 1914–1915; sygn. 1595, Sprawy organizacji ludności cywilnej w okresie działań wojennych 1914; sygn. 2422, Kwestionariusze mieszkańców Przemyśla według ulic: Berkowicza, Błonie, Dworskiego, Franciszkańska, Grunwaldzka, Kopernika, Polna, Sanowa Górna, Zyblikiewicza, place: Berka Joselewicza, plac Nowy, 1918, zespół nr 148, Parafia Greckokatolicka w Przemyślu, rps 163, Notatki dotyczące danych statystycznych odnośnie ludności Przemyśla, zespół nr 397, Afisze, plakaty i druki ulotne z terenu Przemyśla w zasobie APP, sygn. 18, C.K. Starostwo do mieszkańców Przemyśla z informacją o miejscach przesiedlenia; sygn. 20, C.K. Starostwo o konieczności opuszczenia Przemyśla przez jak największą ilość ludności cywilnej; sygn. 23, C.K. Radca Namiestnictwa i Starosta Żeleski – taryfa maksymalna art. spożywczych dla Przemyśla; sygn. 46, Komisarz rządowy Lanikiewicz – taryfa maksymalna cen dla Przemyśla; sygn. 48, Komisarz rządowy dr Błażowski o wyzysku ludności przy zakupie artykułów spożywczych; sygn. 106, Kierownik Zarządu Miasta dr Błażowski w sprawie rozdziału węgla, zespół nr 1591, Zbiór pocztówek, zespół nr 1911, Materiały rodziny Porembalskich, sygn. 8, Jan Porembalski, Rada Narodowa w Przemyślu w listopadzie 1918 r. Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Oddział w Sanoku, zespół Akta miasta Sanoka, rps 550, Spis ludności miasta Przemyśla (kwestionariusze od A–K) 1918; rps 551, jw. (kwestionariusze od M–Z) 1918–1921. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, t. XII, Galizien, Wien 1907. Pierwszy powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku, Warszawa 1927. Plan miasta Przemyśla (Plan von Przemyśl) w skali 1 : 10 000, wykonany w październiku 1917 r. przez K.u.K. MilitärBauabteilung des Mil. Kmdos in Przemyśl (http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=344). Wykaz ulic, placów i domów w mieście Przemyślu, Przemyśl 1910. Helena z Sejfertów Jabłońska, Dziennik z oblężonego Przemyśla, wstęp, przypisy i oprac. S. Stępień, Przemyśl 2017.
„Echo Przemyskie” 1918.
„Nowy Głos Przemyski” 1918.
„Ziemia Przemyska” 1914, 1918.
Bibliografia polskiej demografii historycznej po 1945 roku [w:] Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, red. P. Guzowski i C. Kukla, Białystok 2014, s. 154 (wersja elektroniczna).
Błoński J., Zaginiony świat. Historia Żydów przemyskich, Przemyśl 2008.
Dalecki M., Przemyśl w latach 1918–1939. Przestrzeń. Ludność. Gospodarka, Przemyśl 1999.
Budzyński Z., Kamińska-Kwak J., The Unknown Census of the Population of Przemyśl from the Middle 1918. A Primary Source Analysis, „Poland’s Demographic Past” („Przeszłość Demograficzna Polski. Materiały i studia”), dalej cyt. PDP, R. 41, 2019 (w druku).
Duma M., Ludność Przemyśla w okresie 1918–1939 (w świetle akt metrykalnych), rps, Przemyśl 2018.
Forstner F.F., Twierdza Przemyśl, tłum. J. Bańbor, Warszawa 2000.
Gilewicz A., Twierdza Przemyśl w XIX i XX wieku (Budowa, oblężenie, rola w I wojnie światowej), „Rocznik Przemyski” 1968, t. 12, s. 149–192.
Łozowski P., Bibliografia polskiej demografii historycznej po 1945 roku [w:] Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, red. P. Guzowski i C. Kukla, Białystok 2014, s. 157–373.
Malczewski J., Przemyśl w latach 1772–1914, Przemyśl 2009.
Wyżga M., Ludzie rodowici i migranci – czy słuszny podział? Wokół książki Jeremy Hayhoe, Strangers and Neighbours. Rural Migration in Eighteenth-Century Northern Burgundy, Toronto: University of Toronto Press 2016, ss. 27), PDP 2018, R. 40, s. 357.
Zamorski K., Transformacja demograficzna w Galicji na tle przemian ludnościowych innych obszarów Europy środkowej w drugiej połowie XIX i na początku XX w., Kraków 1991.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
