Galicyjska przystań. O wychowankach męskiego gimnazjum siedleckiego, pracownikach szkolnictwa średniego i wyższego w zaborze austriackim
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.6Słowa kluczowe:
Królestwo Polskie, Galicja, oświata, szkolnictwo wyższe, związki międzyzaboroweAbstrakt
Galicja w okresie autonomicznym stanowiła ostoję polskiego życia społecznego, politycznego, kulturowego i naukowego. Z powodu represji politycznych w zaborze rosyjskim na terenie Galicji chronili się m.in. absolwenci i uczniowie męskiego gimnazjum rządowego w Siedlcach. Tutaj mogli kontynuować naukę, podjąć pracę czy prowadzić działalność polityczną. Niektórzy z nich zostali zatrudnieni w szkolnictwie średnim i wyższym. W badaniach naukowych podejmowali często problematykę związaną z nowym miejscem osiedlenia. Wykonując zawód nauczyciela, nie tylko powiększali grono inteligencji, ale również wywierali wpływ na kształtowanie kolejnych pokoleń middle class w tym wielonarodowym, wielowyznaniowym i wielokulturowym tyglu, jaki stanowiła Galicja.
Downloads
Bibliografia
Archiwum parafii greckokatolickiej w Borszowie koło Przemyślan na Ukrainie, Księgi metrykalne z lat 1881–1888.
I Sprawozdanie Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Heleny Strażyńskiej w Krakowie za rok szkolny 1908/1909, Kraków 1909.
Kronika Gimnazjum w Bochni 1817–1904, wyd. A. Gicała, Z. Sitko, Kraków 2017.
Lista duchowieństwa dyecezyi chełmskiej obrządku grecko-unickiego za rok 1863, Warszawa 1864.
Schematismus Universi Venerabilis Cleri Archidioeceseos Metropolitanae Graeco Catholicae Leopoliensis pro Anno Domini 1877, Leopoli [br. r.].
Schematismus Universi Venerabilis Cleri Archidioeceseos Metropolitanae Graeco Catholicae Leopoliensis pro Anno Domini 1878, Leopoli [br. r.].
Schematismus Universi Venerabilis Cleri Archidioeceseos Metropolitanae Graeco Catholicae Leopoliensis pro Anno Domini 1881, Leopoli [br. r.].
Šematizm Vsečestnogo Klira Mitropol. Arhidiecezii Gr. Kat. L’vovskoj na Rok’1896, Lwow 1896.
Šematizm Vsečestnogo Klira Mitropol. Arhidiecezii Gr. Kat. L’vovskoj na Rok’1897, Lwow 1897.
Šematizm Vsečestnogo Klira Mitropol. Arhidiecezii Greko-Katoličeskoj L’vovskoj na Rok’1882, Lwow [br. r].
Šematizm Vsečestnogo Klira Mitropol. Arhidiecezii Greko-Katoličeskoj L’vovskoj na Rok’1887, Lwow [br. r].
Šematizm Vsečestnogo Klira Mitropol. Arhidiecezii Greko-Katoličeskoj L’vovskoj na Rok’1888, Lwow [br. r].
Ustawa o wychowaniu publicznym w Królestwie Polskim [w:] Alexander Kraushar, Margrabiego Wielopolskiego reforma wychowania publicznego w Królestwie Polskim. Kartka z lat 1861–1862, Warszawa 1914.
V Sprawozdanie Dyrekcyi Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Heleny Strażyńskiej w Krakowie za rok szkolny 1912/1913, Kraków 1913.
Borkowski J., Wspomnienia (1900–1905) [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Chwalewik E., Moje wspomnienia (1883–1895) [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Frankowski J., Dzieje Gimnazjum Siedleckiego (1844–1905) [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Koszutski S., Walka młodzieży polskiej o wielkie ideały. Wspomnienia z czasów gimnazjalnych i uniwersyteckich: Siedlce, Kielce, Warszawa, Kijów, Berlin, Paryż (1881–1900), Warszawa 1928.
Kowalski A., Nielegalne kółka samokształcenia w gimn. siedleckiem (1888–1899) [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Kożuchowski T., Moje wspomnienia i przeżycia z pobytu w gimnazjum w Siedlcach od r. 1895–1903 [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Miedziński B., Moje wspomnienia (1), „Zeszyty Historyczne” 1975, z. 33.
Miedziński B., Moje wspomnienia (2), „Zeszyty Historyczne” 1975, z. 34.
Miedziński B., Moje wspomnienia (3), „Zeszyty Historyczne” 1976, z. 35.
Olędzki A., W szkołach siedleckich w okresie powstaniowego fermentu (1981–70) [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Sawicki B., Wspomnienia z lat szkolnych (1870–1878) [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Stecki K. (senior), Wspomnienia zakopiańskie (1910–1923), Kraków 1976.
Sunderland J., Z moich wspomnień, Warszawa 1990.
Trzebińska-Wróblewska A., Mój ojciec. Profesor Józef Trzebiński oczami córki i nie tylko, Podkowa Leśna 2002.
Trzebiński J., Wspomnienia z Gimnazjum Siedleckiego w 1880–1888 roku [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Trzebiński M., Pamiętnik malarza, Wrocław 1958.
Wojewódzki I., O „Szkole Podlaskiej” [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Woynicz A., Siedlczanom z 1874 – 1884 r. [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
Zawadzki R., Wystąpienie o wykład religji po polsku. Rok 1902 [w:] Księga pamiątkowa Siedlczan (1844–1905) wraz z pamiętnikami zjazdów w r. 1920 i 1925, Warszawa 1927.
„Gazeta Lwowska” 1917.
„Reforma Szkolna” 1904–1911, t. 1–2.
„Rocznik Akademii Umiejętności w Krakowie” 1903–1904, 1914–1916.
Błogosławiony ks. Ignacy Kłopotowski w służbie ubogim i potrzebującym, oprac. Z.A. Chomiuk CSL, Warszawa 2005.
Brożek L., Mondschein Józef Gabriel [w:] Polski słownik biograficzny, t. 21, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976.
Brzozowski S.M., Krzemieniewska z Choynowskich Helena Józefa [w:] Polski słownik biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Brzozowski S.M., Krzemieniewski Seweryn Józef [w:] Polski słownik biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Brzozowski S.M., Ramotowska F., Radziszewski Leonard Bronisław [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Burdziej B., Szymański Adam [w:] Polski słownik biograficzny, t. 50, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2014.
Chmara-Żaczkiewicz B., Wroński Adam [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, t. 12: W–Ż. Część biograficzna, red. E. Dziębowska, Kraków 2012.
Danowska E., Romaniuk Ł., „Reforma Szkolna” (1904, 1913) i jej twórca Adam Szymański [w:] Oświatowe i edukacyjne aspekty działalności wychowawczej w XIX i początku XX wieku, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2016.
Davies N., Galicja, Kraków 2023.
Dąbrowski S., Bądzyński Stanisław [w:] Polski słownik biograficzny, t. 1, red. W. Konopczyński, Kraków 1935.
Domański C. W., Skłodowski Władysław [w:] Polski słownik biograficzny, t. 38, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1997–1998.
Dubacki L., Kuć Józef [w:] Polski słownik biograficzny, t. 16, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971.
Dzięczkowski A., Stecki Konstanty Marian Mścisław [w:] Polski słownik biograficzny, t. 43, red. A. Romanowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964.
Frankowski E., Estelas discoideas de la Peninsula Iberia, Madryt 1920.
Galasiewicz J. K., Czartowska ława, Warszawa 1880.
Hryniewiecki B., Godlewski Emil [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, red. K. Lepszy, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960.
Hryniewiecki B., Prof. dr Józef Trzebiński. Czterdziestolecie pracy naukowej, „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” 1937, t. 14, nr 4.
Jarowiecki J., Prasa lwowska w latach 1864–1918. Bibliografia, Kraków 2002.
Kiepurska H., Prauss Franciszek Ksawery [w:] Polski słownik biograficzny, t. 28, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984–1985.
Köhler P., Majewski T., Józef Trzebiński, „Wiadomości Botaniczne” 2016, t. 30.
Kołbuk W., Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835–1875, Lublin 1992.
Konarski S., Ponikowski Antoni [w:] Polski słownik biograficzny, t. 27, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1983.
Konarski S., Radliński Tadeusz [w:] Polski słownik biograficzny, t. 29, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
Konopka M., Lwowska seria „Biblioteka Mrówki” i jej wydawcy (1869–1913) [w:] Od strony Kresów. Studia i szkice, red. H. Bursztyńska, cz. 2, Kraków 2000.
Kosiek Z., Janczewski (Glinka-Janczewski) Edward Franciszek [w:] Polski słownik biograficzny, t. 10, red. K. Lepszy, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964.
Kosiek Z., Lubomęski Władysław Rupert [w:] Polski słownik biograficzny, t. 17, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972.
Kosiek Z., Raciborski Marian [w:] Polski słownik biograficzny, t. 29, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
Kowalczuk M., Zarys dziejów bibliotek siedleckich na przestrzeni wieków [w:] V wieków dziejów Siedlec, red. D. Grzegorczuk, P. Matusak, Siedlce 2011.
Kowalik T., Stanisław Szczepanowski – ekspert rozwoju gospodarczego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1968, t. 13, nr 2.
Lechicki C., Kłopotowski Ignacy [w:] Polski słownik biograficzny, t. 13, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968.
Lewandowski J., Na pograniczu. Polityka władz państwowych wobec unitów Podlasia i Chełmszczyzny 1772–1875, Lublin 1996.
Lichocka H., Stanisław Ludwik Filip Bądzyński 1862–1929 [w:] Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1945. A–Ł, red. P. Salwa, A.K. Wróblewski, Warszawa 2016.
Łapiński W., Walka o wykłady religji w języku polskim w gimnazjach Siedleckiem i Bialskiem w roku 1902, Siedlce [1923].
Łazuga W., „Garibaldi”, „Cavour” i polski Piemont, „Galicja. Studia i materiały” 2015, nr 1.
Łazuga W., Kalkulować... . Polacy na szczytach C.K. Monarchii, Poznań 2013.
Łazuga W., Uwikłani w przeszłość. „Proskrybowani” i „dyletanci”, Poznań 2023.
Mazanowscy A. i M., Podręcznik do dziejów literatury polskiej, Kraków 1901.
Mazanowski A., Ignacy Krasicki, Złoczów [1901].
Mazanowski A., Jan Kochanowski, Lwów–Złoczów [1923].
Mazanowski A., Kornel Ujejski, Złoczów [1898].
Mazanowski A., Marya Konopnicka, Lwów–Złoczów [1913].
Mazanowski A., Młoda Polska w powieści, liryce i dramacie, Kraków 1902.
Mazanowski A., Stanisław Wyspiański, Złoczów [1907].
Mazanowski A., Wypisy polskie na VII klasę gimnazjalną, Kraków 1914.
Mazanowski A., Wypisy polskie na VIII klasę gimnazjalną, Kraków 1914.
Mazanowski M., Aleksander hr. Fredro, Złoczów [1900].
Mazanowski M., Antoni Malczewski, Lwów–Złoczów [1913].
Mazanowski M., Juliusz Słowacki, Złoczów [1904].
Mazanowski M., Seweryn Goszczyński, Lwów–Złoczów [1909].
Mazanowski M., Szkice pedagogiczne. Serya I, Kraków 1912.
Mazanowski M., Szkice. Serya II, Kraków 1917.
Mazanowski M., Zygmunt Krasiński, Złoczów [1897].
Mazanowski M., Żywot i utwory Antoniego Malczewskiego, Lwów 1890.
Mickiewicz A., Dramaty, t. 3: Dziady, Warszawa 1995.
Molenda J., Miedziński Bogusław [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Myśliński J., Pacholczykowa A., Kuć Józef [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, red. F. Tych, t. 3, Warszawa 1992.
Myśliński J., Wysłouchowie – twórcy prasy ludowej, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1991, t. 30, nr 3–4.
Osiński D. M., Świętochowski Aleksander Henryk [w:] Polski słownik biograficzny, t. 45, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2017.
Ostrowska T., Radliński Zygmunt [w:] Polski słownik biograficzny, t. 29, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
Pacholczykowa A., Kowalski Adam Józef [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, red. F. Tych, t. 3, Warszawa 1992.
Pajewski J., Pierwsza wojna światowa 1914–1918, Warszawa 2004.
Pigoń S., Janczewski Cyprian [w:] Polski słownik biograficzny, t. 10, red. K. Lepszy, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964.
Płoski S., Gorzechowski Jan Tomasz [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, red. H. Wereszycki, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960.
Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1945, t. 1, Paryż 1953.
Próchnik A., Rusyfikacja szkoły polskiej po powstaniu styczniowym [w:] Walka o szkołę polską. W 25-lecie strajku szkolnego, red. S. Drzewiecki, Z. Nowicki, T. Wojeński, Warszawa 1930.
Radlak B., Chwalewik Edward [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, red. F. Tych, t. 1, Warszawa 1986.
Red. [Redakcja], Stawski Borys (Berek) [w:] Polski słownik biograficzny, t. 43, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2004–2005.
Red. [Redakcja], Szelążek Adolf Piotr [w:] Polski słownik biograficzny, t. 51, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2011.
Rulikowski M., Galasiewicz Jan Kanty [w:] Polski słownik biograficzny, t. 7, red. W. Konopczyński, Kraków 1948–1958.
Semil E., „Promieniści” we Lwowie, „Niepodległość” 1937, t. 15, z. 3.
Skrejko M., Sunderland Jan Maurycy [w:] Polski słownik biograficzny, t. 45, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2007–2008.
Skręt R., Mazanowski Antoni Gabriel [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Skręt R., Mazanowski Mikołaj [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Słownik języka polskiego, ułożony pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, t. 1–8, Warszawa 1900–1927.
Sroka S.T., Szczepanowski (Prus-Szczepanowski) Stanisław Antoni [w:] Polski słownik biograficzny, t. 47, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2010–2011.
Stecki K., Przyczynek do mykologii Galicyi, I: Grzyby okolic Rymanowa-Zdroju, „Sprawozdanie Komisji Fizyograficznej” 1910, t. 44, cz. 3: Materyały zebrane przez sekcyę botaniczną.
Stecki K., Zmienność kwiatów szafranu tatrzańskiego, „Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności” 1921, seria III, t. 21, dział B, Nauki Biologiczne.
Stinia M., Tradycje szkolnictwa gimnazjalnego na ziemiach polskich, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2015, t. 142, z. 2.
Stołyhwo K., Hryncewicz Talko Julian [w:] Polski słownik biograficzny, t. 10, red. K. Lepszy, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964.
Strutyńska M., Rogoyski Kazimierz [w:] Polski słownik biograficzny, t. 31, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988–1989.
Suplicka A., Wpływ strajku szkolnego na rozwój szkolnictwa prywatnego [w:] Szkolnictwo, opieka i wychowanie w Królestwie Polskim. Od jego ustanowienia do odzyskania przez Polskę niepodległości, red. H. Markiewicz, I. Czarniecka, Warszawa 2016.
Szczepanowski S., Nędza Galicyi w cyfrach i program energicznego rozwoju gospodarstwa krajowego, Lwów 1888.
Szober S., Adam Antoni Kryński. Życie i prace, Warszawa 1924.
Szweykowski Z., Głowacki Aleksander [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, red. H. Wereszycki, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960.
Szymański A., Matka (Pani Kozłowska). Szkic z cyklu „Rok 1863”, Warszawa 1921.
Szymański A., Najlepszy elementarz świata. Znakomity elementarz polski Konrada Prószyńskiego (Promyka), Kraków 1904.
Szymański A., Szkice, t. 1–2, Petersburg 1887–1890.
Tomicki R., Iberica Frankowsciana. W 120 rocznicę urodzin Eugeniusza Frankowskiego, „Etnografia Polska” 2004, t. 48, z. 1–2.
Trzebiński J., Flora lasów garwolińskich i sąsiednich okolic, Kraków 1899.
Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1973.
Urbańczyk S., Kryński Adam Antoni [w:] Polski słownik biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Wandycz P.S., Cena wolności. Historia Europy Środkowowschodniej od średniowiecza do współczesności, przeł. T. Wyrozumski, Kraków 2003.
Wereszczyńska A., „Ostatni Mohikanin drobnej szlachty” i „niezrównany monografista Żydów”. Żywot Klemensa Junoszy-Szaniawskiego, Lublin 2008.
Wereszycki H., Historia polityczna Polski 1864–1918, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1990.
Winter A., Dzieje Siedlec 1448–1918, Warszawa 1969.
Wolski K., Eugeniusz Frankowski 1884–1962, „Polska Sztuka Ludowa” 1962, t. 16, z. 4.
Woś P., Maria Wysłouchowa – redaktorka, publicystka, działaczka społeczna i polityczna, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” 2021, nr 1 (10).
Zembrzuski L., Dmochowski Zdzisław [w:] Polski słownik biograficzny, t. 5, red. W. Konopczyński, Kraków 1939–1946.
Żebrowski R., Zukerkandel Wilhelm [w:] Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 2, red. Z. Borzymińska, R. Żebrowski, Warszawa 2003.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
