Ukraińska inteligencja świecka końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku: geneza, wychowanie i rola w życiu społecznym i politycznym (na przykładzie Lwowskiego Instytutu Stauropigialnego)
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.13Słowa kluczowe:
inteligencja świecka, Lwowski Instytut Stauropigialny, rusofil, Galicja WschodniaAbstrakt
W niniejszym tekście przeprowadzono analizę udziału ukraińskiej świeckiej inteligencji końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku w kulturze, nauce oraz polityce Galicji. Wykazano, że do 1848 roku jedyną świecką instytucją reprezentującą inteligencję ukraińską był Lwowski Instytut Stauropigialny. Dominującą grupę wśród świeckiej inteligencji ukraińskiej stanowili urzędnicy administracji państwowej. Ze względu na pochodzenie społeczne były to głównie osoby wywodzące się z rodzin duchowieństwa greckokatolickiego, rzadziej z rodzin inteligencji. W pierwszej połowie XIX wieku wspólnie z duchowieństwem greckokatolickim kierowali ruchem narodowym Ukraińców w Galicji Wschodniej.
Downloads
Bibliografia
Аlbum czyli księga wpisujących się przyjętych do Instytutu stauropigialnego członków, Arkhiv l’vivs’koho istorychnoho muzeiu. Viddil fondiv (rukopysy), іnv. No 135, 568 ark.
L’vivs’ka natsional’na naukova biblioteka NAN Ukrainy im. V. Stefanyka NAN Ukrainy. Viddil rukopysiv, f. 167, op. 11, spr. 2416.
Tsentral’nyi derzhavnyi іstorychnyi arkhiv Ukrainy, m. L’viv, f. 129, op. 2, spr. 4, ark. 2, 5.
Tsentral’nyi derzhavnyi іstorychnyi arkhiv Ukrainy, m. L’viv, f. 129, op. 2, spr. 802, ark. 89.
Tsentral’nyi derzhavnyi іstorychnyi arkhiv Ukrainy, m. L’viv, f. 765 (Аnton Petrushevych), op. 1, spr. 4 (A. Pietruszewicz, Słów kilka napisanych w obronie ruskiej narodowości, Lwów 1848).
Аrkusza O., Szandra V., Ukraina v XIX stolitti: liudnist’ ta imperii, Kyiv 2022.
Bryk I., Pochatky ukrains’koi presy v Halychyni i L’vivs’ka Stavropihiia. L’vivs’ka Stavropihiia. Mynule i suchasne: zb. L’vivs’koi Stavropihii, red. К. Studyns’kyi, L’viv 1921, t. 1.
Budzynovs’kyi V., Moskvofil’stvo, joho prychyny i teoryi, L’viv b.r.
Grushevskii M., Оcherk istorii ukrainskogo naroda, S.-Peterburg 1906.
Holovats’kyi Ja., O piervom litieraturno-umstviennom dvizhenii rusinov v Galitsii so vriemion Аvstriiskogo vladieniia v toi ziemlie, L’vov 1865.
Hrytsak Ja., Narysy z istorii Ukrainy: formuvannia modernoi natsii ХІХ–ХХ stolittia. Kyiv 2000.
Іsaievych Ja. D., Bratstva ta jikh rol’ v rozvytku ukrains’koi kul’tury XVI–XVIII st., Kyiv 1966.
Khymka I., Relihiia i natsional’nist’ v Ukraini druhoi polovyny ХVІІІ–ХХ st. Kovcheh: Naukovyi zbirnyk iz tserkovnoi istorii, L’viv 2003, ch. 4: Ekleziial’na i natsional’na identychnist’ hreko-katolykiv Tsentral’no-Skhidnoi Jevropy, red. О. Тurii, s. 55–66.
Kolb N., „Z Bohom za Tserkvu i vitchyznu”: hreko-katolyts’ke parafiial’ne dukhovenstvo v Halychyni u 90-kh rokakh ХІХ stolittia, Zhovkva 2015.
Kyrychuk O., Orlevych I., L’vivs’kyi Stavropihiis’kyi instytut (1788–1914). Rol’ u suspil’no-politychnomu ta relihiinomu zhytti ukraintsiv Halychyny, L’viv 2018.
Leontowich T., Odpowiedź na artykuł o nieistnieniu Rusinów, Lwów 1848.
Orlevych I. Rusofil’s’ka techiia. Rus’, Malorosiia, Ukraina: halyts’ki ukraintsi u poshukakh vlasnoho imeni (ХІХ – persha polovyna XX stolit’), nauk. red. I. Оrlevych, L’viv: Lohos 2021, s. 103–128.
Orlevych I., Stavropihiis’kyi instytut u L’vovi (kinets’ XVIII – 60-i rr. XIX st.), L’viv 2001.
Steblii F., Chasy avstriis’koho absoliutyzmu (1772 – 1860-tі roky). Administratyvno-pravovyi status. Systema upravlinnia. Іstoriia L’vova: u 3 t., red. Ja. Isaievych, М. Lytvyn, F. Steblii, L’viv 2007, s. 9–15.
Steblii F., „Vesna narodiv” u L’vovi. Іstoria L’vova: u 3 t., red. Ja. Іsaievych, М. Lytvyn, F. Steblii, L’viv 2007, s. 148–169.
Tomashivs’kyi S., Vidrodzhennia moskvofil’stva, „Nova zoria” 1929, ch. 8.
Vavryk V., Chleny Stavropihiona za 350 liet (1586–1936). Jubilieinyi sbornik v pamiat’ 350-lietia L’vovskogo Stavropigiona, L’vov 1936, s. 62–143.
Vidpovid’ na osvidchennia K. Vinkovs’koho J. Levyts’koho, „Zoria halyts’ka” 1848, 10 zhovtnia, 17 zhovtnia, 24 zhovtnia, ch. 22–24.
Vozniak M., Jak probudylosia ukrains’ke narodne zhyttia v Halychyni za Avstrii, L’viv 1924.
Wereszycki H., Pod berłem Habsburgów, Kraków 1972.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
