Inteligenci w mundurach? Próba charakterystyki oficerów austro-węgierskich w Galicji jako specyficznej grupy społecznej
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.14Słowa kluczowe:
inteligencja, korpus oficerski, Austro-Węgry, GalicjaAbstrakt
Problem zaliczenia XIX-wiecznego korpusu oficerskiego monarchii habsburskiej do inteligencji jest kwestią sporną. Niektórzy polscy badacze bez wahania włączają to środowisko do tej warstwy, inni je ignorują. Pod względem wykształcenia formalnego (matura) nie wszyscy oficerowie austro-węgierscy spełniali minimalny wymóg zaliczenia do inteligencji. Dominująca wśród oficerów ponadnarodowa samoidentyfikacja jako „cesarskich” stała się w końcu XIX w. anachronizmem. Część oficerów w Galicji podjęła podobne formy aktywności jak cywilni inteligenci: zakładanie towarzystw popularnonaukowych, organizację przedstawień teatralnych, zwalczanie analfabetyzmu wśród rekrutów. Inicjatywy te nie wykraczały jednak poza armię i były związane głównie z kulturą niemieckojęzyczną.
Downloads
Bibliografia
Österreichisches Staatsarchiv/Kriegsarchiv Wien (ÖStA/KA)
Militärische Nachlässe (NL)
B/28; B/58; B/199; B/355; B/862; B/709
Auffenberg-Komarów M. von, Aus Österreich-Ungarns Teilnahme am Weltkriege, Berlin–Wien 1920.
Boy-Żeleński T., Boy o Krakowie, Kraków 1974.
Broucek P., Ein General in Zwielicht. Die Erinnerungen Edmunds Glaise von Horstenau, Bd. I, Wien 1980.
Daszyński I., Pamiętniki, t. I–II, Kraków 1957.
Daszyński I., Przeciw militaryzmowi. [Mowa posła Ignacego Daszyńskiego wygłoszona w austriackiej Izbie Posłów dnia 12 marca 1901], Kraków 1901.
Estreicherówna M., Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848–1863, t. I–II, Kraków 1936.
Grillparzer F., Sämtliche Werke, Bd. 1, München 1960.
Kossak W., Wspomnienia, Warszawa 1973.
Libelt K., O miłości ojczyzny, Warszawa 1907.
„Militär-Statistisches Jahrbuch” 1872, 1894–1911.
Pragłowski A., Od Wiednia do Londynu, Londyn 1968.
Roth J., Marsz Radetzky’ego, Kraków 2015.
Romeyko M., Przed i po maju, t. I, Warszawa 1967.
Salis-Soglio D., Mein Leben und was ich davon erzählen will, kann und darf, Bd. 2, Stuttgart 1908.
Stenograficzne Sprawozdania Sejmu Krajowego. Alegaty, 1910, nr 724.
Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1910, Lwów 1910.
Żaba R., Wspomnienia z lat ubiegłych (od 1864 do 1937), Kraków 2009.
„Głos Narodu” 1912.
„Naprzód” 1912.
Allmayer-Beck J.Ch., Die bewaffnete Macht in Staat und Gesellschaft [w:] Die Habsburgermonarchie 1848–1918, Bd. 5, Die bewaffnete Macht, Hg. A. Wandruszka, P. Urbanitsch, Wien 1987.
Baczkowski M., Analfabetyzm w Galicji w dobie konstytucyjnej [w:] Naród – Państwo. Europa Środkowa w XIX i XX wieku. Studia ofiarowane Michałowi Pułaskiemu w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, red. A. Patek i W. Rojek, Kraków 2006.
Baczkowski M., Pod czarno-żółtymi sztandarami. Galicja i jej mieszkańcy wobec austro-węgierskich struktur militarnych 1868–1914, Kraków 2003.
Baczkowski M., Wojsko polskie w napoleońskim Krakowie, Kraków 2009.
Bülow-Zibühl H. von, Monographie des k. und k. 13. Uhlanen-Regimentes, Wien 1892.
Deák I., Der k. (u.) k. Offizier 1848–1918, Wien 1991.
Harbut J.S., Mały Rzym, Warszawa 1936.
Homola I., „Kwiat społeczeństwa” (Struktura i zarys położenia inteligencji krakowskiej w latach 1860–1914), Kraków 1984.
Kielmansegg O., Schwarzenberg-Uhlanen 1790–1887, Tarnów 1887.
Molenda J., Chłopi, naród, niepodległość. Kształtowanie się postaw narodowych i obywatelskich polskich chłopów w Galicji i Królestwie Polskim w przededniu odrodzenia Polski, Warszawa 1999.
Pizzighelli C., Geschichte des k. und k. Ulanenregiments Nr. 13, Złoczów 1910.
Potoczny J., Oświata dorosłych i popularyzacja wiedzy w plebejskich środowiskach Galicji doby konstytucyjnej (1867–1918), Rzeszów 1998.
Pudłocki T., Iskra światła czy kopcąca pochodnia? Inteligencja w Przemyślu w latach 1867–1939, Kraków 2009.
Rydel J., W służbie cesarza i króla. Generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868–1918, Kraków 2001.
Schmidt-Brentano A., Die Armee in Österreich. Militär, Staat und Gesellschaft 1848–1867, Boppard am Rhein 1975.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002.
Zahorska M., Spór o inteligencję w polskiej myśli politycznej do I wojny światowej [w:] Inteligencja polska pod zaborami – studia, red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1978.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
