Arteterapia jako forma pomocy w radzeniu sobie z lękiem w resocjalizacji osób pozbawionych wolności
DOI:
https://doi.org/10.15584/kpe.2025.17Słowa kluczowe:
arteterapia, lęk, resocjalizacja, kara pozbawienia wolnościAbstrakt
Celem artykułu jest podsumowanie aktualnego stanu wiedzy na temat zastosowania arteterapii w redukowaniu lęku związanego z pobytem w izolacji penitencjarnej oraz ocena jej potencjału resocjalizacyjnego. Głównym problemem badawczym była ocena oddziaływania arteterapii na kondycję psychiczną osób pozbawionych wolności oraz omówienie jej wartości resocjalizacyjnej. W tym celu dokonano analizy dokumentacji prowadzonej i zakończonej arteterapii w Areszcie Śledczym w Kielcach oraz przeprowadzono systematyczny przegląd badań naukowych. W artykule omówiono lęk z perspektywy rożnych koncepcji psychologicznych oraz wyszczególniono wybrane źródła lęku specyficzne dla warunków izolacji penitencjarnej. Przybliżono podstawowe założenia arteterapii, a następnie dokonano przeglądu badań dotyczących jej skuteczności w redukowaniu lęku u osób pozbawionych wolności, uwzględniając jej wartość resocjalizacyjną.
Downloads
Bibliografia
Araszkiewicz A., Podgórska W., Doświadczenie w stosowaniu różnych metod arteterapii w kompleksowym leczeniu nerwic, „Arteterpia” 1990, nr 57.
Bartkowicz A., Wojnarskiej A., Efektywność resocjalizacji nieletnich w warunkach wolnościowych, Lublin 2013
Bourne E., Lęk i fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi, Kraków, 2023.
Chmielewska J., „Jestem bezsilna, mogę popłakać w ukryciu” – kobiety skazane na kary długoterminowe o dolegliwościach pobytu w więzieniu, „Resocjalizacja Polska” 2017, nr 13, https://doi.org/10.22432/pjsr.2017.13.10.
Colman A., Słownik psychologii, Warszawa 2009.
Day A., At a crossroads? Offender rehabilitation in Australian prisons, „ Psychiatry Psychology and Law” 2009, no. 27(6).
Dzieduszyńki P., Różnice w przeżywanym lęku pomiędzy ofiarami przemocy wychowanymi w domu dziecka i w rodzinach, „Resocjalizacja Polska” 2013, nr 3.
Gussak D., Art and art therapy with the imprisoned: Re-creating identity, Routledge 2019.
Gussak D.E., The Continuing Emergence of Art Therapy in Prisons [w:] Emerging Issues in Prison Health, Netherlands 2017, https://doi.org/10.1007/978-94-017-7558-8_5.
Grudziewska E., Lewicka A., Skuteczność arteterapii w pracy z nieletnimi z młodzieżowych ośrodków wychowawczych [w:] Arteterapia. Od rozważań nad teorią do zastosowań praktycznych, red. W. Karolak, B. Kaczorowska, Łódź 2011.
Hawkley L.C., Cacioppo J.T., Loneliness Matters: A Theoretical and Empirical Review of Consequences and Mechanisms, „Annals of Behavioral Medicine” 2010, no. 40(2), https://doi.org/10.1007/s12160-010-9210-8.
Hidalgo Isern T., Delgado Pastor L.C., Jiménez Torres M.G., Benefits of Art therapy in Prison Population with a Diagnosis of Mental Illnes: A Systematic Review, „International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology” 2024, vol. 69, issue 12, https://doi.org/10.1177/0306624x241301213.
Janicki A., Znaczenie sztuki dla zdrowia psychicznego, „Arteterpia” 1990, nr 57.
Jankowska M., Źródła, uwarunkowania i rodzaje lęku u dzieci i młodzieży w aspekcie rozwojowym, „Fides et Ratio” 2018, nr 2(34).
Jaworska A., Resocjalizacja przez twórczość [w:] Psychologia penitencjarna, red. M. Ciosek, B. Pastwa-Wojciechowska, Warszawa 2016.
Kluczucki M., Arteterapia i psychologia kliniczna, „Arteterpia” 1990, nr 57.
Konieczyńska Z., Arteterapia i psychorysunek w praktyce klinicznej, „Arteterpia” 1990, nr 57.
Kędzierski W., Człowiek w izolacji więziennej: między rygoryzmem a permisywizmem: w kręgu dylematów resocjalizacji, Warszawa 2020.
Klichowski L., Lęk, stres, panika. Przyczyny i zapobieganie, Warszawa 1994.
Koomson E., Osei M., Essel R., Beyond words: Art therapy for self-expression with female inmates. Nairobi, „Journal of Humanities and Social Sciences” 2020, no. 4(3).
Korona K.W., Wykorzystanie arteterapii w resocjalizacji penitencjarnej, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2019, nr 38(1), https://doi.org/10.17951/lrp.2019.38.1.295-306.
Kovács M., A művészet és a hit kapcsolódási lehetőségei büntetés-végrehajtási keretek között, „Belügyi Szemle” 2024, no. 72(3), https://doi.org/10.38146/bsz-ajia.2024.v72.i3.
Kozielecki J., Koncepcje psychologiczne człowieka, Warszawa 1998.
Kwiatkowski Ł., Poczucie własnej skuteczności u osób skazanych na karę pozbawienia wolności, „Annales UMCS” 2021, Sectio J, nr 33(4), https://doi.org/10.17951/j.2020.33.4.133.
Lecourt E., Muzykoterapia czyli jak wykorzystać siłę dźwięków, Katowice–Chorzów 2018.
Leśniak M., Szaszkiewicz M., Więzienie jako instytucja opresyjna i sytuacja depresyjna, „Państwo i Społeczeństwo” 2015, nr 15(2).
Lęk: geneza, mechanizmy, funkcje, red. M. Fajkowska, B. Szymura, Warszawa 2009.
Nathan T.A., Soetikno N., The relationship between self-efficacy and future anxiety among male correctional inmates approaching release, „Journal of Social and Economics Research” 2024, no. 6(2), https://doi.org/10.54783/jser.v6i2.628.
Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańsk 2001.
Nisa K., Nugroho A.A., Kusumawati R.N., The Relationship Between Self-Concept and Anxiety in Facing the Future on Narcotics Prisoners in Class II a Drawing Institutions, Muara Beliti. Eduvest, „Journal of Universal Studies” 2022, no. 2(10), https://doi.org/10.36418/eduvest.v2i10.614.
Novisky M., Peralta R., Gladiator school: Returning citizens experiences with secondary violence exposure in prison, „Victims Offenders” 2020, no. 15.
Obuchowska I., Dynamika nerwic. Psychologiczne aspekty zaburzeń nerwicowych u dzieci i młodzieży, Warszawa 1981.
Oster G.D., Gould P., Rysunek w psychoterapii, Sopot 2011.
Pacura A., Muzyka jako sposób wyrażania siebie i własnych przeżyć przez osoby niewidome – wykorzystanie muzykoterapii w tyflopedagogice, „Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej” 2023, nr 16.
Popek S.L., Psychologia twórczości plastycznej, Kraków 2010.
Power E., Adams M., Harman V., Garland J., McCarthy D., Connection Rather Than Output’: Reflections on the Role of Art Workshops in Qualitative Research with Women in Prison, „International Journal of Qualitative Methods” 2024, no. 23, https://doi.org/10.1177/16094069241273593.
Rębiś D., Okoniewska E., Achievement motivation vs anxiety and professional behavior in inmates, „Probacja” 2024, nr 4, https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.8839.
Riemann F., Oblicza lęku. Studium z psychologii lęku, Warszawa 2005.
Spielberger C., Theory and research on anxiety. Anxiety and behavior, New York 1966.
Stańko M., Arteterapia jako metoda profesjonalnej pomocy chorym na nowotwory, „Współczesna Onkologia” 2008, nr 12(3).
Suhara G.C., Damai Syaputra Y., Furqonuddin A., Monalisa M., Art Therapy: Penggunaan Media Seni Sebagai Upaya Mengatasi stress Warga Binaan. Connection, „Journal Pengabdian Kepada Masyarakat” 2025, no. 5(1), https://doi.org/10.32505/connection.v5i1.10368.
Szulc W., Kierunki rozwojowe współczesnej arteterapii [w:] Edukacja kulturalna w życiu człowieka, red. D. Jankowski, Poznań 1998.
Testoni I., Bonelli B., Biancalani G., Zuliani L., Nava F.A., Psychodrama in attenuated custody prison-based treatment of substance dependence: The promotion of changes in wellbeing, spontaneity, perceived self-efficacy, and alexithymia, „The Arts in Psychotherapy” 2020, no. 68, https://doi.org/10.1016/j.aip.2020.101650.
Tucker S., Luetz J.M., Art Therapy in Australian Prisons: A Research Agenda, „International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology” 2023, no. 69(1), https://doi.org/10.1177/0306624x231165350.
Vidrih A., Szőke B., Ambrož L., Pataky G., Potočnik R. Artist Teacher and Fine Art Education Support Activities in Prison: The Key to Awareness and Self-Esteem, „International Journal of Educational Methodology” 2024, no. 10(3), https://doi.org/10.12973/ijem.10.3.455.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
