Dlaczego nasze dzieci jedzą śmieci – determinanty zachowań żywieniowych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15584/kpe.spec.crae.2024.32

Słowa kluczowe:

śmieciowe jedzenie, fast food, McDonald’s

Abstrakt

Na wybory żywieniowe dzieci wpływa wiele czynników, m.in. media, presja społeczna, osobiste preferencje smakowe oraz strategie marketingowe firm produkujących żywność. W niniejszym artykule akcentuję psychologiczne aspekty tego zjawiska. Przez śmieciowe jedzenie rozumiem przede wszystkim produkty typu fast food, małowartościowe pod względem wartości odżywczych, wysoko kaloryczne, wysoko przetworzone i gotowe do szybkiego spożycia. Bezpośrednią inspiracją do napisania tego tekstu był raport NIK dotyczący kontroli opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży, jak również raporty świadczące o spadku sprawności fizycznej dzieci w wieku szkolnym. Wyróżniłam sześć kategorii, cztery główne: „Jedzenie to przyjemność”, „Jedzenie to sposób na dobre spędzenie czasu”, “Jedzenie to miłość”, “Jedzenie to nagroda”- i dwie dodatkowe: „wpływy rówieśnicze” i „wpływy rodzicielskie”.

Bibliografia

Badania aktywności fizycznej dzieci i młodzieży. Jest źle, https://www.onet.pl › informacje › wsip › wyniki-bada... (dostęp: 20.04.2024).

Bandura A., Teoria społecznego uczenia się, Warszawa 2007.

Brytek-Matera A., Rybicka Klimczyk A., Wizerunek ciała w anoreksji i bulimii psychicznej, Warszawa 2009.

Buczak A., Zachowania żywieniowe gimnazjalistów i studentów w kontekście wpływu społecznego, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2013, t. 19, nr 2.

Czepczor K., Brytek-Matera A., Jedzenie pod wpływem emocji, Warszawa 2017.

Dallman M.F., Stress-induced obesity and the emotional nervous system, „Trends in endocrinology and metabolism” 2009, nr 21(3).

Decyk-Chęcel A., Zwyczaje żywieniowe dzieci i młodzieży, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2017, nr 98(2).

Druk nr 1127-A – o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/B6CC3E159963EF5FC1257BD5002E5FEB/%24File/1127-A.pdf.

Harton A., Zachowania żywieniowe dzieci w Polsce [w:] Zdrowie publiczne. Monografie, t. II: Zdrowie dzieci i młodzieży w wymiarze socjomedycznym, red. J. Szymborski, W. Zatoński, Warszawa 2013.

Izdebski P., Rucińska-Niesyn A., Psychologiczne uwarunkowania otyłości u dzieci – rola rodziny, „Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji” 2009, nr 4.

Jaczewska-Schuetz J., Najczęstsze błędy w żywieniu dzieci i jak ich uniknąć, czyli wyzwanie dla współczesnego rodzica, https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/najczestsze-bledy-w-zywieniu-dzieci-i-jak-ich-uniknac-czyli-wyzwanie-dla-wspolczesnego-rodzica/ (dostęp: 17.10.2023).

Jarosz M., Wolnicka K., Kłosowska J., Czynniki środowiskowe związane z występowaniem nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży, „Postępy Nauk Medycznych” 2011, nr 9.

Karpowicz A., Jedzenie pod wpływem stresu i emocji, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/odchudzanie/radypsychologa/71178,jedzenie-pod-wplywem-stresu-i-emocji (dostęp: 24.102023).

Kryska S., Grajek M., Sobczyk K., Czynniki rodzinne wpływające na kształtowanie nawyków żywieniowych dzieci, „Pielęgniarstwo Polskie” 2015, nr 2(56).

Lustig R., Słodka pułapka. Jak wygrać z cukrem, żywnością przetworzoną, otyłością i chorobami, Łódź 2015.

Lustig R., Co sprawia, że fast food uzależnia, https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/otylosc/co-sprawia-ze-fast-food-uzaleznia-aa-QrUS-CsM8-TuSu.html (dostęp: 24.10.2023).

Macht M., Dettmer D., Everyday mood and emotions after eating a chocolate bar or an apple, „Appetite” 2006, nr 46(3).

Masz ochotę na hamburgera z McDonald’s? Przeczytaj..., http://www.narkotyki.pl/zaburzenia-odzywianiadieta/conalds/ (dostęp: 24.10.2023).

Modele wyborów żywieniowych i sposoby pracy z nimi, https://www.studocu.com/pl/document/uniwersytet-przyrodniczy-w-poznaniu/zywienie-czlowieka/wyklad-nr-5-podst-diet/15772525 (dostęp: 22.11.2023).

Nęcki T., Endorfiny (hormony szczęścia) – budowa, wydzielanie, działanie, https://www.poradnikzdrowie.pl › Zdrowie › Hormony (dostęp: 24.10.2023).

Opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym, http://orka.sejm.gov.pl/zapisy8.nsf/0/B9654EAB4DAD7823C12583B60049881A/%24File/0405908.pdf (dostęp: 29.07.2023).

Piaget J., Narodziny inteligencji dziecka, Warszawa 1966.

Raport o stanie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży w Polsce w ramach projektu Global Matrix 4.0, https://www.activehealthykids.org/wp-content/uploads /2022/10/Poland-report-card-long-form-2022.pdf (dostęp: 19.04.2024).

Raport Rzecznika Praw Dziecka, Dzieciom brakuje energii życiowej, https://brpd.gov.pl › 2022/02/09 › wyniki-badan-rzeczni... (dostęp: 20.04.2024).

Raport Rzecznika Praw Dziecka, Rodzice nie wiedzą, jak czują się ich dzieci, https://brpd.gov.pl/2023/01/30/badanie-rodzice-nie-wiedza-jak-czuja-sie-ich-dzieci/ (dostęp: 20.10.2023).

Ritzer G., Magiczny świat konsumpcji, Warszawa 2009.

Siemaszko A., Jak „śmieciowe” jedzenie wpływa na stan zdrowia? Jedzenie ultraprzetworzonej żywności ma związek z wyższym ryzykiem przedwczesnej śmierci, https://stronazdrowia.pl/jak-smieciowe-jedzenie-wplywa-na-stan-zdrowia-jedzenie-ultraprzetworzonej-zywnosci-ma-zwiazek-z-wyzszym-ryzykiem-przedwczesnej/ar/c14-17024899 (dostęp: 24.05.2023).

Skład burgera z McDonald`s, https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=sk%C5%82ad+burgera+z+mac+donalds (dostęp: 21.04.2023).

Stowarzyszenie Edukatorów Żywieniowych „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”, https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/otylosc/stowarzyszenie-edukatorow-zywieniowych-zdrowo-jemy-zdrowo-rosniemy-aa-WKow-oKQC-nr3N.html (dostęp: 22.11.2023).

Tannahill A., Health promotion: the Tannahill model revisited, „Pubic Health”, nr 123, za: B. Woynarowska, Edukacja zdrowotna, Warszawa 2017.

Walczak K., Dlaczego jemy śmieci [w:] Śmieć w kulturze, red. K. Kulikowska, C. Obracht-Prondzyński, Gdańsk 2015.

Wądołowska L., Babicz-Zielińska E., Czarnocińska J., Food choice models and their relation with food preferences and eating frequency in the Polish population: POFPRES study, „Food Policy” 2008, nr 33(2).

Wyśmienita zabawa z zestawem Happy Meal, https://www.google.com/search?q=happy+meal+mcdonald&client (dostęp: 21.11.2023).

Pobrania

Opublikowane

2024-10-13

Jak cytować

Nitecka, A. (2024). Dlaczego nasze dzieci jedzą śmieci – determinanty zachowań żywieniowych. KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA, 385–398. https://doi.org/10.15584/kpe.spec.crae.2024.32

Numer

Dział

PSYCHOSPOŁECZNE DETERMINANTY I RAMY PRAWNE W KONTEKŚCIE EDUKACYJNYM