Cybernetyczna identyfikacja i interpretacja zjawiska degradacji instytucji w demokratycznym państwie na przykładzie Polski
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.4.2Słowa kluczowe:
instytucje dla rozwoju zintegrowanego, kierunki zmian w instytucjach w Polsce,, cybernetyczny model demokratycznego państwa, społeczny ład informacyjny, zjawisko degradacji instytucjiAbstrakt
W Polsce od ponad 30 lat instytucje są w stanie permanentnych zmian, które mają charakter systemowy lub częściowy. Zmiany zachodzące w instytucjach społeczno-gospodarczych mają kierunek prorozwojowy i/lub degradujący. Liczne zmiany szczegółowe wymagają sprawnej identyfikacji oraz holistycznej weryfikacji procesu ich integracji. W artykule podjęta została próba zastosowania dorobku cybernetyki do interpretacji społecznego ładu informacyjnego w demokratycznym państwie. Ustawiczne naprawy funkcjonowania jednych instytucji powodują degradację innych instytucji. Brakuje instrumentów weryfikujących wzajemne relacje informacyjne.
Posłużono się cybernetyczną teorią układów samodzielnych, aby na dwóch przykładach abstrakcyjnym i rzeczywistym zidentyfikować i zinterpretować zjawisko degradacji instytucji na najwyższym poziomie abstrakcji. Struktura modelu państwa polskiego i jego instytucji ma charakter uniwersalny w odniesieniu do sześciu organów układu autonomicznego i jego otoczenia. Dynamika zadań oraz sterujących przepływów (relacji, ścieżek) informacyjnych, energetycznych i sprzężeń zwrotnych w modelu pozwala na sformułowanie zakłóceń w społecznym ładzie informacyjnym oraz określenie ich źródła. Wyodrębniono także cztery główne etapy deformacji demokratycznego państwa stanowiące proces utraty suwerenności państwa od (A) układu samodzielnego, do układu samosterownego, następnie przez układ sterowny do (D) układu zorganizowanego stanowiącego w pełni układ sterowany przez zewnętrznego organizatora pełniącego funkcję układu sterującego.
W artykule wykazano m.in., że cybernetyka nie jest „zaczarowaną różdżką”, która w sposób łatwy i przyjemny pokaże, jakich kierunków zmian instytucjonalnych unikać, aby nie doprowadziły one do deformacji demokracji i utraty suwerenności państwa, ale niewątpliwie wspiera możliwość holistycznej analizy zjawiska degradującego wpływ instytucji na poziom integracji demokratycznego państwa.
Bibliografia
Davies, N. (2008). Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Encyklopedia PWN, hasło: rozwój wsteczny. Pobrano z: https://encyklopedia.pwn.pl/szu-kaj/rozw%C3%B3j%20wsteczny (2024.07.11).
Flakiewicz, W., Oleński, J. (1989). Cybernetyka ekonomiczna. Warszawa: PWE.
Internetowy słownik antonimów języka polskiego online Antonim.NET, hasło: antonim rozwój. Pobrano z: https://antonim.net/antonim/rozw%C3%B3j (2024.07.11).
Jak głosowali europosłowie. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 8.
Jan Paweł II. (2005). Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Kietliński, K. (2023). Implikacje ekonomiczno-moralne w świetle encykliki Caritas in veritate papieża Benedykta XVI. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 73(1), 7–20. DOI: 10.15584/nsawg.2023.1.1.
Kępa, M. (2024). Co to jest instytucja? Uniwersytet Edukacji Narodowej w Krakowie. Pobrane z: https://ipea.uken.krakow.pl/blog-post/co-to-jest-instytucja (2024.07.11).
Kossecki, J. (1975). Cybernetyka społeczna. Warszawa: PWN.
Kossecki, J. (2003). Podstawy nowoczesnej nauki porównawczej o cywilizacjach. Socjologia porównawcza cywilizacji. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Kucharczyk, G. (2022). Historia Polski 2014–2022. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Łon, E. (2017). Czym jest patriotyzm gospodarczy. ND z 20 lutego 2017.
Łon, E. (2018). Patriotyzm gospodarczy. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Łon, E. (2024). Suwerenność dźwignią gospodarki. Dodatek ekonomiczny ND, nr 164/ 8033.
Mazur, M. (1966). Cybernetyczna teoria układów samodzielnych. Warszawa: PWN.
Mazur, M. (1976). Cybernetyka i charakter. Warszawa: PIW.
North, D.C. (2002). Institutions, Institutional Change and Economic Performance. Cambridge: Cambridge University Press.
Oleński, J. (2000). Elementy ekonomiki informacji. Podstawy ekonomiczne informatyki gospodarczej. Warszawa: Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych. Wydział Nauk Ekonomicznych. Uniwersytet Warszawski.
Oleński, J. (2006). Infrastruktura informacyjna państwa w globalnej gospodarce. Warszawa: Uniwersytet Warszawski Wydział Nauk Ekonomicznych.
Orczyk, J. (2015). Małgorzata Słodowa-Hełpa, Rozwój zintegrowany. Warunki, wymiary, wyzwania, CeDeWu, Warszawa 2013, ss. 239. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77(3), 373–375. DOI: 10.14746/rpeis.2015.77.3.26.
Petycja. Szanowna Pani Ursula von der Leyen, Przewodnicząca Komisji Europejskiej. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 11.
Polak, E. (2009). Globalizacja a zróżnicowanie społeczno-ekonomiczne. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Polak, E. (2014). Rozwój zintegrowany a dobrobyt społeczno-ekonomiczny – kłopoty z pomiarem. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 37(1), 5–19.
Pospolite ruszenie przeciwko Zielonemu Ładowi. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 11–13.
Roszkowski, W. (2022). Historia i teraźniejszość. 1945–1979. Kraków: Wydawnictwo Biały Kruk.
Rousseau, J.-J. (1985). The government of Poland (1772). Indianapolis: Hackett.
Sala, J., Tańska, H. (2013). Aspekty moralne i etyczne w społeczeństwie informacyjnym. W: A. Szewczyk, G. Wojarnik (red.), Problemy społeczeństwa informacyjnego, Realne przestępstwa w wirtualnym świecie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 797, Studia Informatica, 33, 79–93.
Sala, J., Tańska, H. (2015a). Ograniczenia zasobów informacji publicznej jako przyczyna zawodności państwa. W: A. Szewczyk, G. Wojarnik (red.), Społeczeństwo informacyjne oraz organizacja publiczna w gospodarce cyfrowej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 874, Studia Informatica, 37, 129–142.
Sala, J., Tańska, H. (2015b). Sieci społeczne i sieci gospodarcze antidotum na redukowane państwo. W: A. Kobyliński, W. Szymanowski, M. Grzywińska-Rąpca, M. Kobylińska (red.), Kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w warunkach globalizacji (s. 67–78). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Sala, J., Tańska, H. (2015c). Dobrobyt w kontekście pracy i narzędzi pracy. W: W. Łysiak-Szydłowska, K. Strzała (red.). Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, t. II (s. 47–57). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2015d). Integracja życia gospodarczego i społecznego poprzez ICT. W: C.F. Hales, M. Sarama (red.), Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Społeczeństwo, przedsiębiorstwa i regiony w dobie gospodarki elektronicznej, cz. 2 (s. 191–202). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2016a). Społeczno-gospodarcze bezpieczeństwo informacyjne w kontekście zatrucia informacyjnego. Rynki usług cyfrowych, Uwarunkowania, trendy, metody. Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, 40, 59–68.
Sala, J., Tańska, H. (2016b). Dobrobyt społeczno-gospodarczy w kontekście technologii informacyjno-komunikacyjnych na przełomie XX i XXI wieku. W: W. Łysiak-Szydłowska, K. Strzała (red.), Oblicza dobrobytu (s. 71–81). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2019). Podstawy ekonomii dobrobytu według Josepha Stiglitza a sprawa polska. W: Strzała K. (red.), Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, t. IV (s. 45–56). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2022). Polityka naukowa i innowacyjna w osiąganiu idei państwa dobrobytu. W: K. Strzała (red.), Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, t. V (s. 15–24). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2023). Cybernetyka a deformacja demokracji. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 73(1), 57–74. DOI: 10.15584/nsawg.2023.1.4.
Słodowa-Hełpa, M. (2013). Rozwój zintegrowany. Warunki, wymiary, wyzwania. Warszawa: CeDeWu.
Słownik języka polskiego PWN, hasło: instytucja. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/instytucja.html (2024.07.11).
Słownik języka polskiego PWN, hasło: rozwój. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/rozw%C3%B3j.html (2024.07.11).
Starzyk, K. (2019). Procesy dezintegracji w gospodarce światowej – aspekty ekonomiczne i polityczne. Krakowskie Studia Międzynarodowe, XVI(2), 109–117.
Stiglitz, J. (2004). Ekonomia sektora publicznego. Warszawa: PWN.
Stiglitz, J. (2006). Szalone lata dziewięćdziesiąte. Nowa historia najświetniejszej dekady w dziejach świata. Warszawa: PWN.
Stiglitz, J. (2013). Globalizacja. Warszawa: PWN.
Tańska, H. (2018). Społeczeństwo informacyjne w metodycznym kontekście zarządzania projektami informatycznymi. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Urbinati, N. (2014). Democracy Disfigured. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo Prasowe z późn. zm. (Dz.U. 1984 nr 5, poz. 24).
Wiener, N. (1961). Cybernetyka a społeczeństwo. Warszawa: Książka i Wiedza.
Wiener, N. (1971). Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie. Warszawa: PWN.
Większość Polaków przeciw Zielonemu Ładowi. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 3.
Williamson, O.E. (1998). Ekonomiczne Instytucje kapitalizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wolff, L. (2020). Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie oświecenia. Kraków: MCK.
Woźniak, M.G. (2006). Strategiczne i instytucjonalne wyzwania dla Polski w kontekście globalizacji i regionalizacji. Nierówności Społeczne i Wzrost Gospodarczy, 9, 13–28.
Woźniak, M.G. (2014). Polska potrzebuje zintegrowanego rozwoju. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 37(1), 123–141.
Woźniak, M.G. (2023). Uwagi o znaczeniu chrześcijańskiej aksjologii dla zintegrowanego rozwoju. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 76(4), 7–34. DOI: 10.15584/nsawg.2023.4.1.
Wywiad wideo. (2024). Zniszczyli Polskę. Mówią, że będzie prezydentem. Co na to dr Artur Bartoszewicz?, Biznes Misja Podcast, 18 lipca 2024. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=mIis0ZVBWeU (2024.08.12).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
