Cybernetic identification and interpretation of the phenomenon of institutional degradation in a democratic state based on the example of Poland
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.4.2Keywords:
institutions for integrated development, directions of changes in institutions in Poland, cybernetic model of a democratic state, social information order, the phenomenon of degradation of institutionsAbstract
For over 30 years, institutions in Poland have been in a state of permanent change, which have been systemic or partial in nature. Changes occurring in socio-economic institutions are prodevelopmental and/or degrading. Numerous detailed changes require efficient identification and holistic verification of the process of their integration. The article attempts to apply the achievements of cybernetics to the interpretation of the social information order in a democratic state. Constant repairs to the functioning of some institutions cause the degradation of other institutions, and there is a lack of instruments verifying the mutual information relations.
The cybernetic theory of autonomous systems was used to identify and interpret the phenomenon of institutional degradation at the highest level of abstraction using two abstract and real examples. The structure of the model of the Polish state and its institutions is universal in relation to the six organs of the autonomous system and its environment. The dynamics of the tasks and control flows (relations, paths) of information, energy and feedback in the model allows for the formulation of disruptions in the social information order and the determination of their source. Four main stages of deformation of a democratic state have also been distinguished, constituting the process of loss of state sovereignty from (A) an independent system, to a self-steering system, then through a controlled system to (D) an organized system constituting a system fully controlled by an external organizer acting as a steering system.
The article demonstrates, among other things, that cybernetics is not a “magic wand” that can easily and pleasantly show what directions of institutional changes to avoid so that they do not lead to the deformation of democracy and loss of state sovereignty, but undoubtedly supports the possibility of a holistic analysis of the phenomenon degrading the impact of institutions on the level of integration of a democratic state.
References
Davies, N. (2008). Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Encyklopedia PWN, hasło: rozwój wsteczny. Pobrano z: https://encyklopedia.pwn.pl/szu-kaj/rozw%C3%B3j%20wsteczny (2024.07.11).
Flakiewicz, W., Oleński, J. (1989). Cybernetyka ekonomiczna. Warszawa: PWE.
Internetowy słownik antonimów języka polskiego online Antonim.NET, hasło: antonim rozwój. Pobrano z: https://antonim.net/antonim/rozw%C3%B3j (2024.07.11).
Jak głosowali europosłowie. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 8.
Jan Paweł II. (2005). Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Kietliński, K. (2023). Implikacje ekonomiczno-moralne w świetle encykliki Caritas in veritate papieża Benedykta XVI. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 73(1), 7–20. DOI: 10.15584/nsawg.2023.1.1.
Kępa, M. (2024). Co to jest instytucja? Uniwersytet Edukacji Narodowej w Krakowie. Pobrane z: https://ipea.uken.krakow.pl/blog-post/co-to-jest-instytucja (2024.07.11).
Kossecki, J. (1975). Cybernetyka społeczna. Warszawa: PWN.
Kossecki, J. (2003). Podstawy nowoczesnej nauki porównawczej o cywilizacjach. Socjologia porównawcza cywilizacji. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Kucharczyk, G. (2022). Historia Polski 2014–2022. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Łon, E. (2017). Czym jest patriotyzm gospodarczy. ND z 20 lutego 2017.
Łon, E. (2018). Patriotyzm gospodarczy. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Łon, E. (2024). Suwerenność dźwignią gospodarki. Dodatek ekonomiczny ND, nr 164/ 8033.
Mazur, M. (1966). Cybernetyczna teoria układów samodzielnych. Warszawa: PWN.
Mazur, M. (1976). Cybernetyka i charakter. Warszawa: PIW.
North, D.C. (2002). Institutions, Institutional Change and Economic Performance. Cambridge: Cambridge University Press.
Oleński, J. (2000). Elementy ekonomiki informacji. Podstawy ekonomiczne informatyki gospodarczej. Warszawa: Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych. Wydział Nauk Ekonomicznych. Uniwersytet Warszawski.
Oleński, J. (2006). Infrastruktura informacyjna państwa w globalnej gospodarce. Warszawa: Uniwersytet Warszawski Wydział Nauk Ekonomicznych.
Orczyk, J. (2015). Małgorzata Słodowa-Hełpa, Rozwój zintegrowany. Warunki, wymiary, wyzwania, CeDeWu, Warszawa 2013, ss. 239. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77(3), 373–375. DOI: 10.14746/rpeis.2015.77.3.26.
Petycja. Szanowna Pani Ursula von der Leyen, Przewodnicząca Komisji Europejskiej. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 11.
Polak, E. (2009). Globalizacja a zróżnicowanie społeczno-ekonomiczne. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Polak, E. (2014). Rozwój zintegrowany a dobrobyt społeczno-ekonomiczny – kłopoty z pomiarem. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 37(1), 5–19.
Pospolite ruszenie przeciwko Zielonemu Ładowi. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 11–13.
Roszkowski, W. (2022). Historia i teraźniejszość. 1945–1979. Kraków: Wydawnictwo Biały Kruk.
Rousseau, J.-J. (1985). The government of Poland (1772). Indianapolis: Hackett.
Sala, J., Tańska, H. (2013). Aspekty moralne i etyczne w społeczeństwie informacyjnym. W: A. Szewczyk, G. Wojarnik (red.), Problemy społeczeństwa informacyjnego, Realne przestępstwa w wirtualnym świecie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 797, Studia Informatica, 33, 79–93.
Sala, J., Tańska, H. (2015a). Ograniczenia zasobów informacji publicznej jako przyczyna zawodności państwa. W: A. Szewczyk, G. Wojarnik (red.), Społeczeństwo informacyjne oraz organizacja publiczna w gospodarce cyfrowej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 874, Studia Informatica, 37, 129–142.
Sala, J., Tańska, H. (2015b). Sieci społeczne i sieci gospodarcze antidotum na redukowane państwo. W: A. Kobyliński, W. Szymanowski, M. Grzywińska-Rąpca, M. Kobylińska (red.), Kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w warunkach globalizacji (s. 67–78). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Sala, J., Tańska, H. (2015c). Dobrobyt w kontekście pracy i narzędzi pracy. W: W. Łysiak-Szydłowska, K. Strzała (red.). Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, t. II (s. 47–57). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2015d). Integracja życia gospodarczego i społecznego poprzez ICT. W: C.F. Hales, M. Sarama (red.), Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Społeczeństwo, przedsiębiorstwa i regiony w dobie gospodarki elektronicznej, cz. 2 (s. 191–202). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2016a). Społeczno-gospodarcze bezpieczeństwo informacyjne w kontekście zatrucia informacyjnego. Rynki usług cyfrowych, Uwarunkowania, trendy, metody. Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, 40, 59–68.
Sala, J., Tańska, H. (2016b). Dobrobyt społeczno-gospodarczy w kontekście technologii informacyjno-komunikacyjnych na przełomie XX i XXI wieku. W: W. Łysiak-Szydłowska, K. Strzała (red.), Oblicza dobrobytu (s. 71–81). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2019). Podstawy ekonomii dobrobytu według Josepha Stiglitza a sprawa polska. W: Strzała K. (red.), Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, t. IV (s. 45–56). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2022). Polityka naukowa i innowacyjna w osiąganiu idei państwa dobrobytu. W: K. Strzała (red.), Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, t. V (s. 15–24). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2023). Cybernetyka a deformacja demokracji. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 73(1), 57–74. DOI: 10.15584/nsawg.2023.1.4.
Słodowa-Hełpa, M. (2013). Rozwój zintegrowany. Warunki, wymiary, wyzwania. Warszawa: CeDeWu.
Słownik języka polskiego PWN, hasło: instytucja. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/instytucja.html (2024.07.11).
Słownik języka polskiego PWN, hasło: rozwój. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/rozw%C3%B3j.html (2024.07.11).
Starzyk, K. (2019). Procesy dezintegracji w gospodarce światowej – aspekty ekonomiczne i polityczne. Krakowskie Studia Międzynarodowe, XVI(2), 109–117.
Stiglitz, J. (2004). Ekonomia sektora publicznego. Warszawa: PWN.
Stiglitz, J. (2006). Szalone lata dziewięćdziesiąte. Nowa historia najświetniejszej dekady w dziejach świata. Warszawa: PWN.
Stiglitz, J. (2013). Globalizacja. Warszawa: PWN.
Tańska, H. (2018). Społeczeństwo informacyjne w metodycznym kontekście zarządzania projektami informatycznymi. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Urbinati, N. (2014). Democracy Disfigured. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo Prasowe z późn. zm. (Dz.U. 1984 nr 5, poz. 24).
Wiener, N. (1961). Cybernetyka a społeczeństwo. Warszawa: Książka i Wiedza.
Wiener, N. (1971). Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie. Warszawa: PWN.
Większość Polaków przeciw Zielonemu Ładowi. (2024). Magazyn Solidarność Zarządu Regionu Gdańskiego, 6, s. 3.
Williamson, O.E. (1998). Ekonomiczne Instytucje kapitalizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wolff, L. (2020). Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie oświecenia. Kraków: MCK.
Woźniak, M.G. (2006). Strategiczne i instytucjonalne wyzwania dla Polski w kontekście globalizacji i regionalizacji. Nierówności Społeczne i Wzrost Gospodarczy, 9, 13–28.
Woźniak, M.G. (2014). Polska potrzebuje zintegrowanego rozwoju. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 37(1), 123–141.
Woźniak, M.G. (2023). Uwagi o znaczeniu chrześcijańskiej aksjologii dla zintegrowanego rozwoju. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 76(4), 7–34. DOI: 10.15584/nsawg.2023.4.1.
Wywiad wideo. (2024). Zniszczyli Polskę. Mówią, że będzie prezydentem. Co na to dr Artur Bartoszewicz?, Biznes Misja Podcast, 18 lipca 2024. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=mIis0ZVBWeU (2024.08.12).
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 University of Rzeszow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
