Inkluzyjne mechanizmy przezwyciężenia opóźnień technologicznych polskiej gospodarki
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.2.6Słowa kluczowe:
rozwój technologii, Polska, XX wiek, moderowanie zastosowań innowacyjnych technologii, mechanizmy rozwoju technologii, opóźnienia technologiczneAbstrakt
Gwałtowny rozwój techniki i technologii w minionych pięćdziesięciu latach inspiruje do holistycznego badania tego zjawiska zarówno z perspektywy prospektywnej, jak i retrospektywnej. Analiza retrospektywna ma szczególne znaczenie dla zgłębienia podstaw potencjału polskiej gospodarki, która podlegała w tym okresie bezprecedensowym przemianom politycznym i społeczno-gospodarczym. Artykuł wpisuje się w podejmowane próby określenia opóźnień technologicznych polskiej gospodarki i zidentyfikowania technologicznych luk rozwojowych.
Niniejsze opracowanie stanowi syntezę badań przeprowadzonych zgodnie z opracowaną metodyką zmierzającą do wyabstrahowania prawidłowości wynikających z polskiej specyfiki wpływu polityki, biznesu i nauki w uwarunkowaniach globalnych. Zastosowanie metody agregacji ogromnej liczby innowacyjnych rozwiązań do dziewięciu agregatów pozwoliło na uogólnienia ujawniające spiralę moderującą kierunki rozwojowe i promocyjne przez komercyjne laboratoria biznesu oraz polityków, ale w cieniu polskiego środowiska naukowego/akademickiego.
Wśród zidentyfikowanych zjawisk rozwojowych oraz mechanizmów moderowania rozwoju techniki i technologii wyeksponowano m.in. pogłębiającą się lukę analityków oraz projektantów systemów informacyjnych i sztucznej inteligencji, a także rynkową „tyranię postępu”. Natomiast wśród zidentyfikowanych mechanizmów przezwyciężenia istotnych „opóźnień technologicznych” wszystkie mają charakter inkluzyjny oraz wymagają roztropnego abstrahowania od agresji promocyjnej i roztropnej priorytetyzacji w celu wyważenia obiektywnej prawdy dotyczącej rzeczywistego i trwałego kierunku rozwoju techniki i technologii, a przede wszystkim konieczności przezwyciężenia trudnych warunków rynkowych dla rodzimych rozwiązań, produktów, zespołów i firm innowacyjnych (po stronie popytu i podaży). Zasygnalizowano potrzebę uwzględnienia aspektów humanizacji i rewolucji/ewolucji kulturowej.
Bibliografia
Applegate, L.M., Austin, R.D., Soule, D.L. (2009). Corporate Information Strategy and Management. New York: Mc Graw Hill.
Balcerowicz, L., Rzońca, A. (red.). (2015). Puzzles of Economic Growth, Directions in Development Public Sector Governance. Washington: International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank.
Belniak, M. (2004). Ocena postępu technologicznego państw przy zastosowaniu wskaźnika postępu technicznego TAI (Technology Achievement Index). Przedsiębiorczość i innowacyjność małych i średnich przedsiębiorstw: wyzwania współczesności, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, 1030, 525–532.
Benyon, D. (2011). Designing Interactive Systems. London: Pearson Education Limited.
Bijan, Y., Yu, J., Stracener, J., Woods, T. (2013). Systems Requirements Engineering – State of the Methodology. Systems Engineering, 16(3), 267–276. DOI: 10.1002/sys.21227
Boehm, B.W. (1981). Software Engineering Economics. Englewood Cliffs, N.J., Prentice-Hall: Springer.
Boehm, B.W. (1991). Software Risk Management: Principles and Practices. IEEE Software, 8, 32–41. DOI: 10.1109/52.62930
Bortkiewicz, P., Nowak, A., Oko, D., Chrostowski, W., Kruszelnicki, J., Kucharczyk, G., Mering, W., Sosnowski, L., Roszkowski, W., Maciejewski, J., Łuczuk, P., Polak, W., Nalaskowski, A., Królikowski, J., Jaki, P., Bortkiewicz, P., Stawrowski, Z., Kantor, R. (2023). Tyrania postępu. Kraków: Biały Kruk.
Burns, P. (2013). Corporate Entrepreneurship. Innovation and strategy in large organizations. London: Palgrave MacMillan.
Castells, M. (2008). Społeczeństwo w sieci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ceri, S. (1983). Methodology and tools for data base design. North-Holland Amsterdam, New York, Oxford: Publishing Company.
Collyer, S., Warren, C.M. (2009). Project management approaches for dynamic environments. International Journal of Project Management, 27(4), 355–364. DOI: 10.1016/j.ijproman.2008.04.004
van Dijk, J. (2010). Społeczne aspekty nowych mediów. Analiza społeczeństwa sieci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Encyklopedia antykultury. (2023). Wrocław. Fundacja COR DEJ.
Flakiewicz, W., Oleński, J. (1989). Cybernetyka ekonomiczna. Warszawa: PWE.
Flyvbjerg, B. (2003). Megaprojects and Risk: An Anatomy of Ambition. Cambridge: Cambridge University Press.
Flyvbjerg, B., Ehrenfeucht, R. (2004). Megaprojects and risk: a conversation with Bent Flyvbjerg. Critical Planning, 11, 51–63.
Goldberg, A., Rubin, K.S. (1995). Succeeding with Objects. Decision Frameworks for Project Management. New York: Addition-Wesley Publishing Company.
Gorynia, M. (2001). Luka konkurencyjna – koncepcja i metodyka badania. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie, 32, 172–179.
Gorynia, M. (2012). Ewolucja pozycji gospodarki polskiej w gospodarce światowej. Ekonomista, 1, 403–425.
GUS. (2020). Wypracowanie metodologii oraz badanie stopnia dostosowania wybranych przedsiębiorstw do wymogów gospodarczych, jakie stawia czwarta fala rewolucji przemysłowej (Przemysł 4.0). Development of methodology and survey of the degree of adjustment of selected enterprises to the economic requirements of the fourth wave of the industrial revolution (Industry 4.0). Raport końcowy. Final Report. Warszawa: GUS.
Halicka, K. (2015). Prospektywna analiza technologii. W: R. Knosala (red.). Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji (s. 87–98). Opole: Polskie Towarzystwo Zarządzania Produkcją.
Halicka, K. (2016). Prospektywna analiza technologii, metodologia i procedury badawcze. Białystok: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej.
Hood, C., Wiedemann, S., Fichtinger, S., Pautz, U. (2008). Requirements management, the interfaces between requirements development and all other systems engineering processes. Heidelberg: Springer-Verlag.
Jegorow, D. (2016). Budowa gospodarki innowacyjnej jako element „Planu Morawieckiego” – wyzwania i perspektywy. Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia, 2, 51–63.
Kerzner, H., Belack, C. (2010). Managing complex projects. New York: Wiley.
Klincewicz, K. (2008). Polska innowacyjność. Analiza bibliometryczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Kovacevic, A., Majluf, N. (1993). Six Stages of IT Strategic Management. Sloan Management Review, 34, 1–11.
Kołodko, G.W. (2008). Wędrujący świat. Warszawa: Prószyński i Spółka.
Krzysztofek, K. (2017). Kierunki ewaluacji technologii cyfrowych w działaniu społecznym. Próba systematyzacji problemu. Studia Socjologiczne, 1(224), 195 Six Stages of IT Strategy Management 224.
Łobaziewicz, M. (2008). Luka techniczna i technologiczna a konkurencyjność gospodarki opóźnionej technologicznie. Roczniki Nauk Społecznych, XXXVI(3), 195 Six Stages of IT Strategy Management 206.
Oleński, J. (2000). Elementy ekonomiki informacji. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Rowley, J. (2007). The wisdom hierarchy: representations of the DIKW hierarchy. Journal of Information Science, 33, 163 Six Stages of IT Strategy Management 180.
Sala, J., Tańska, H. (2003). Poszukiwanie efektywności zastosowań systemów informatycznych. W: Z. Szyjewski, J.K. Grabara, J.S. Nowak (red.), Efektywność zastosowań systemów informatycznych (s. 113–121). Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
Sala, J., Tańska, H. (2004). Internet – próby wartościowania z perspektywy filozofii. W: J. Kisielnicki, J.S. Nowak, J.K. Grabara (red.), Informatyka we współczesnym zarządzaniu (s. 341–348). Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
Sala, J., Tańska, H. (2005a). Condition for information systems; analysis and development. W: B.F. Kubiak, A. Korowicki (red.), Information Management (s. 281–287). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2005b). The cage of knowledge in process of information systems development. W: K.J. Burnham, L. Koszalka (red.), Computer Systems Engineering. Theory & Applications (s. 158–167). Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej.
Sala, J., Tańska, H. (2005c). Miejsce, ranga i etyka zawodu informatyka w społeczeństwie informacyjnym. W: M. Rószkiewicz, E. Węgrowska (red.), Informacja w społeczeństwie XXI wieku, Monografie i Opracowania, 540 (s. 71–79). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Sala, J., Tańska, H. (2008a). Portal korporacyjny drogą do nadrobienia zaniedbań w rozwoju polskiego społeczeństwa informacyjnego. W: E. Zięba (red.), Technologie i systemy informatyczne w organizacjach gospodarki opartej na wiedzy (s. 65–77). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
Sala, J., Tańska, H. (2008b). Kształcenie kadr dla potrzeb gospodarki elektronicznej. W: J. Goliński, K. Krauze (red.), Współczesne aspekty informacji (s. 291–300). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
Sala, J., Tańska, H. (2008c). Koncepcja metodyki analizy otoczenia globalnego przedsiębiorstwa z wykorzystaniem zasobów Internetu. W: O. Dębicka, A. Oniszczuk-Jastrząbek, T. Gutowski, J. Winiarski (red.), Przedsiębiorstwo w otoczeniu globalnym (s. 299–307). Gdańsk: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2008d). Quo Vadis Prometheus? Proceedings of the IEEE Conference on Human System Interaction HIS, Kraków.
Sala, J., Tańska, H. (2009a). Information Management Tools. Experiences of Generations of Designers. W: B. Kubiak, A. Korowiecki (red.), Information Management (s. 368–374). Gdańsk: Gdańsk University Press.
Sala, J., Tańska, H. (2009b). Technologie informacyjne w przedsiębiorstwie sieciowym. W: O. Dębicka, A. Oniszczuk-Jastrząbek, T. Gutowski, J. Winiarski (red.), Przedsiębiorstwo w otoczeniu globalnym. Rozwój w warunkach spowolnienia (s. 319–327). Gdańsk: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2010a). An illusion of development and technological decline in Poland. Journal of Internet Banking and Commerce, 15(3), 1–10.
Sala, J., Tańska, H. (2010b). Modele referencyjne a „szara strefa”. W: R. Mosdorf, N. Siemieniuk (red.), Zastosowanie technologii informacyjnych w zarządzaniu wiedzą i procesami gospodarczymi (s. 361–373). Białystok: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku.
Sala, J., Tańska, H. (2010c). Procesy integracji w gospodarce sieciowej. E-Gospodarka w Polsce. Stan obecny i perspektywy rozwoju. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 597. Ekonomiczne Problemy Usług, 57, 689–698.
Sala, J., Tańska, H. (2011a). Koncepcja doboru wiedzy zespołowej w zarządzaniu projektami informatycznymi. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, 32, 77–86.
Sala, J., Tańska, H. (2011b). Syndrom „kota w worku” w społeczeństwie informacyjnym. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 656. Studia Informatica, 28, 455–465.
Sala, J., Tańska, H. (2011c). Przebudowa procesów biznesowych przedsiębiorstwa sieciowego. W: K. Kreft (red.), Systemy informatyczne w gospodarce (s. 145–156). Gdańsk: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2011d). Pomiędzy utopią a rzeczywistością rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 650. Ekonomiczne Problemy Usług, 67, 195–202.
Sala, J., Tańska, H. (2013a). Pomiędzy oficjalnym wizerunkiem a prawdą wykorzystania ICT w gospodarce. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 36, 134–205.
Sala, J., Tańska, H. (2013b). Information management in Polish industry. Diagnosis of the transformation results. Zarządzanie i Finanse, 11(3), 145–157.
Sala, J., Tańska, H. (2014a). Wybrane aspekty stymulowania innowacyjności społeczeństwa informacyjnego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 809. Ekonomiczne Problemy Usług, 113, 352–360.
Sala, J., Tańska, H. (2014b). Rozwój przedsiębiorstwa przemysłowego poprzez adaptacyjność kulturową i innowacyjność technologiczną. W: J. Lewandowski, S. Lachiewicz, M. Matejun (red.), Zarządzanie rozwojem organizacji w otoczeniu wielokulturowym (s. 109–118). Łódź: Politechnika Łódzka.
Sala, J., Tańska, H. (2014c). Determinants of innovation transfer. Technical Sciences, 17(1), 45–56.
Sala, J., Tańska, H. (2014d). Uwarunkowania zastosowań e-biznesu w polskiej gospodarce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 798. Studia Informatica, 34, 135–146.
Sala, J., Tańska, H. (2014e). Tool dilemmas of innovation. Federated Conference on Computer Science and Information Systems (FedCSIS). Proceedings Papers of the 2014 (s. 1038–1042). Warszawa: Federated Conference on Computer Science and Information Systems.
Sala, J., Tańska, H. (2015a). Model of ICT knowledge transfer and its implementation in industry. W: B.F. Kubiak, J. Maślankowski (red.), Information Management in practice (s. 311–318). Gdańsk: Faculty of Management University of Gdańsk.
Sala, J., Tańska, H. (2015b). Motywacyjne aspekty zarządzania projektami i/lub procesami na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, 8(787), 25–36.
Sala, J., Tańska, H. (2015c). Sieci społeczne i sieci gospodarcze antidotum na redukowane państwo. W: A. Kobyliński, W. Szymanowski, M. Grzywińska-Rąpca, M. Kobylińska (red.), Kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w warunkach globalizacji (s. 67–78). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Sala, J., Tańska, H. (2015d). Wpływ transformacji na cyfryzację i wirtualizację polskiej gospodarki. W: M. Pluciński (red.), Cyfryzacja i wirtualizacja gospodarki (s. 623– 632). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2015e). Integracja życia gospodarczego i społecznego poprzez ICT. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 44(2/2015), 191–202.
Sala, J., Tańska, H. (2016a). Competences in the knowledge-bases economy. Federated Conference on Computer Science and Information Systems (FedCSIS). Proceedings Papers of the 2016 (s. 241–246). Gdańsk: Federated Conference on Computer Science and Information Systems.
Sala, J., Tańska, H. (2016b). Polskie społeczeństwo informacyjne – wyzwania ku innowacyjności. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, 122, 133–141.
Sala, J., Tańska, H. (2016c). Zjawisko traconych kompetencji kapitału intelektualnego i społecznego w społeczeństwie informacyjnym. Studia Informatica Pomerania, 4(42), 61–71. DOI: 10.18276/si.2016.42-06
Sala, J., Tańska, H. (2016d). Dobrobyt społeczno-gospodarczy w kontekście technologii informacyjno-komunikacyjnych na przełomie XX i XXI wieku. W: W. Łysiak-Szydłowska, K. Strzała (red.), Oblicza dobrobytu (s. 71–81). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2017). Wybrane problemy roztropnego rozwoju cyfrowej Polski. Studia Informatica Pomerania, 3(45), 53–61. DOI: 10.18276/si.2017.45-05
Sala, J., Tańska, H. (2018a). Plany rozwojowe i kompetencje kadry zarządzającej mikro, małymi i średnimi przedsiębiorstwami w kontekście społeczeństwa informacyjnego. Ekonomia i Organizacja Przedsiębiorstwa, 12(825), 136–150.
Sala, J., Tańska, H. (2018b). Wybrane inicjatywy wspierające rozwój i ich koszty na przykładzie regionów gospodarki morskiej. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 53(1), 275–285. DOI: 10.15584/nsawg.2018.1.23.
Sala, J., Tańska, H. (2019a). Podstawy ekonomii dobrobytu według Josepha Stiglitza a sprawa polska. W: K. Strzała (red.), Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, tom IV (s. 45–56). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2019b). Kreowanie i przygotowywanie systemów informatycznych w przedsiębiorstwach MMSP jako główne czynniki rozwoju polskiego społeczeństwa informacyjnego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 58(2),198–208. DOI: 10.15584/nsawg.2019.2.15
Sala, J., Tańska, H. (2020). Przypadki użycia – instrument opracowywania oraz wdrażania polityki naukowej i innowacyjnej. W: Z. Drężek, T.M. Komorowski, Zarządzanie, ekonomia i finanse wobec wyzwań zinformatyzowanego świata (s. 189–202). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
Sala, J., Tańska, H. (2022). Polityka naukowa i innowacyjna w osiąganiu idei państwa dobrobytu. W: K. Strzała, Oblicza dobrobytu. Wybrane zagadnienia, tom V (s. 15–24). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sala, J., Tańska, H. (2023). Cybernetyka a deformacja demokracji. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 73(1), 57–74. DOI: 10.15584/nsawg.2023.1.4
Scoping the OECD AI Principles. (2019). Deliberations of the Expert Group on artificial Intelligence at the OECD (AIGO). OECD Digital Economy Papers, 291, 1–6. Pobrane z: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/d62f618a-en.pdf?expires=1603987342&id=id&accname=guest&checksum=28E90DC24CF15EF5DCB93E1076E7ED08 (2020.02.02).
Selwyn, N., Facer, K. (2007). Beyond the digital divide: Rethinking digital inclusion for the 21st century. Pobrano z: https://www.nfer.ac.uk/publications/FUTL55/FUTL55.pdf, Futurelab (2016.06.02).
Słownik języka polskiego PWN, hasło: opóźnienie. Pobrane z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/op%C3%B3%C5%BAnienie.html (2023.09.22).
Standing, G. (2011). The Precariat. The New Dangerous Class. London: Bloomsbury Academic.
Standing, G. (2015). The Precariat and Class Struggle. RCCS Annual Review, 7, 1–16. DOI: 10.4000/rccsar.585
Stamper, R.K. (1985). Information: Mystical Fluid or a Subject for Scientific Enquiry? The Computer Journal, 28(3), 195–199. DOI: 10.1093/comjnl/28.3.195
Stiglitz, J. (2004). Ekonomia sektora publicznego. Warszawa: PWN.
Stiglitz, J. (2006). Szalone lata dziewięćdziesiąte. Nowa historia najświetniejszej dekady w dziejach świata. Warszawa: PWN.
Tańska, H. (2018). Społeczeństwo informacyjne w metodycznym kontekście zarządzania projektami informatycznymi. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Targowski, A. (1971). Informatyka, klucz do dobrobytu. Warszawa: PIW.
Targowski, A. (2013). Historia – teraźniejszość – przyszłość informatyki. Łódź: Monografie Politechniki Łódzkiej.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
