Problematyka handlu zagranicznego w rozważaniach polskich merkantylistów
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2025.2.3Słowa kluczowe:
handel zagraniczny, eksport, import, merkantylizmAbstrakt
Przedstawiciele doktryny merkantylizmu (kapitalizmu kupieckiego) zaproponowali nowe spojrzenie na politykę gospodarczą, w tym na rolę handlu zagranicznego w tworzeniu i pomnażaniu bogactwa, w rozwoju sił wytwórczych. W ich ujęciu polityka gospodarcza powinna być prowadzona w duchu interwencjonizmu i protekcjonizmu celnego.
Merkantyliści, uzasadniając ekonomiczną i polityczno-militarystyczną ekspansję państwa, opowiadali się zarówno za ochroną handlu i rodzimej produkcji (zwłaszcza przemysłowej), jak i za ochroną własnego rynku przed konkurencją zewnętrzną. Dlatego też z jednej strony popierali politykę proeksportową, a z drugiej, wspierali politykę antyimportową.
Uwarunkowania gospodarczo-demograficzne w Europie Zachodniej zadecydowały o rozwoju gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w XVI-wiecznej Polsce. Jednak zamiana wskaźnika terms of trade w XVII w. uruchomiła mechanizm odwrotny, opłacalność produkcji rolnej systematycznie malała i dlatego wzrosło zainteresowanie koncepcją „zwarcia granic”.
Downloads
Bibliografia
Baszkiewicz, J. (2004). Historia Francji. Wrocław – Warszawa – Kraków: Ossolineum.
Blaug, M. (2000). Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Warszawa: PWN.
Cameron, R., Neal, L. (2004). Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych. Poznań: Książka i Wiedza.
Ciesielski, A. (1958). Ad equites legatos ad convetionem Varsoviensem publice designatos et declaratos, de regni defensione et iustitiae administratione. W: J. Górski, E. Lipiński (wybór), Merkantylistyczna myśl ekonomiczna w Polsce XVI i XVII wieku. Wybór pism (s. 3–9). Warszawa: PWN.
Cikowski, S. (1958). W sprawach celnych, odpis J.M. Pana Stanisława Ciskowskiego z Wojsławic. W: J. Górski, E. Lipiński (wybór), Merkantylistyczna myśl ekonomiczna w Polsce XVI i XVII wieku. Wybór pism (s. 111–127). Warszawa: PWN.
Child, J. (1958). Nowa rozprawa o handlu. W: Merkantylizm i początki szkoły klasycznej. Wybór pism ekonomicznych XVI i XVII wieku, koncepcja wyboru i wstęp E. Lipińskiego (s. 243–316). Kraków: PWN.
Danowska-Prokop, B. (2016). Państwo w poglądach polskich merkantylistów. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 270, 38–47.
Davies, N. (2001). Boże igrzyska. Historia Polski. Warszawa: Znak.
Galbraith, J.K. (1991). Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna. Warszawa: PWE.
Glapiński, A. (2005). Doktryna europejskiego merkantylizmu. Kwartalnik Historii Myśli Ekonomicznej, 1, 11–35.
Gostkowski, W. (1958). Sposób, jakim góry złote, srebrne w przezacnym Królestwie Polskim zepsowane naprawić. W: J. Górski, E. Lipiński (wybór), Merkantylistyczna myśl ekonomiczna w Polsce XVI i XVII wieku. Wybór pism (s. 129–191). Warszawa: PWN.
Górski, J. (1958). Poglądy merkantylistyczne w polskiej myśli ekonomicznej XVI i XVII wieku. Wrocław – Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Górski, J. (1984). Zarys historii ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
Górski, J. (1985). Z historii myśli ekonomicznej. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Górski, J., Lipiński, E. (1958). Merkantylistyczna myśl ekonomiczna w Polsce XVI i XVII wieku. Wybór pism. Warszawa: PWN.
Kula, W. (1993). Rozwój gospodarczy Polski XVI–XVIII w. Warszawa: PWN.
Landerth, H., Colander, D.C. (2005). Historia myśli ekonomicznej. Warszawa: PWN.
Lipiński, E. (1975). Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej do końca XVIII w. Wrocław – Warszawa: Narodowy Zakład im. Ossolińskich.
Lipiński, E. (1968). Historia powszechnej myśli ekonomicznej do roku 1870. Warszawa: PWN.
Lipiński, E. (1956). Studia nad historią polskiej myśli ekonomicznej. Warszawa: PWN.
Maciszewski, J. (1986). Szlachta polska i jej państwo. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Miłaszewicz, D. (2004). Retrospektywne ujęcie roli państwa w gospodarce w myśli ekonomicznej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 181–203.
Romanow, Z. (1992). Merkantylistyczne doktryny ekonomiczne w polityce gospodarczej. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
Samsonowicz, H. (1985). Historia Polski do 1795. Warszawa: WSiP.
Samsonowicz, H., Wyczański, A. (red). (2007). Historia Polski, t. 1. Polska do 1586. Warszawa: PWN.
Skodlarski, J. (2012). Historia gospodarcza. Warszawa: PWN.
Stankiewicz, W. (2000). Historia myśli ekonomicznej. Warszawa. PWE.
Starowolski, S. (1958). Reformacyja obyczajów polskich. W: J. Górski, E. Lipiński (wybór), Merkantylistyczna myśl ekonomiczna w Polsce XVI i XVII wieku. Wybór pism. Warszawa: PWN.
Szpak, J. (2003). Historia gospodarcza powszechna. Warszawa: PWE.
Urban, W. (1988). Epizod reformacyjny, t. II–30, Dzieje narodu i państwa polskiego. Warszawa: Prasa – Książka – Ruch.
Weber, M. (1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Lublin: Test.
Wickham, Ch. (2018). Średniowieczna Europa. Warszawa: Wydawnictwo RM.
Wójcik, Z. (2003). Historia powszechna, XVI–XVII wiek. Warszawa: PWN.
Zagóra-Jonszta, U. (2000). Wpływ reformacji na rozwój merkantylizmu. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, 11, 7–17.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
