Ustawa scaleniowa z 1933 roku a problem ubezpieczeń brackich
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.2.7Słowa kluczowe:
ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia brackie, ustawa scaleniowaAbstrakt
Odrodzone państwo polskie podjęło trud zbudowania nowoczesnego systemu ubezpieczeń społecznych stojącego na straży ładu społecznego i scalania państwowości. W tym miejscu należy nadmienić, że na Górnym Śląsku funkcjonował dualizm w zakresie ubezpieczeń społecznych, który wynikał z postanowień prawa międzynarodowego (traktatu wersalskiego oraz konwencji górnośląskiej) i niemieckich uregulowań w zakresie ubezpieczeń społecznych. Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie specyfiki ubezpieczeniowej Górnego Śląska w kontekście prób ujednolicenia systemu ubezpieczeń społecznych. Tak sformułowany cel wymusił wykorzystanie metody analizy źródeł prawnych, metody opisu i metody badań źródłowych. Proces scalania ubezpieczeń przyczynił się do wprowadzenia w całym kraju, z wyjątkiem Górnego Śląska, powszechnego ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Proces ten przyczynił się także do zafunkcjonowania obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego dla robotników i jednolitego ubezpieczenia na wypadek bezrobocia oraz powszechnego ubezpieczenia pracowników umysłowych.
Bibliografia
Arnekker, E. (1937). Działalność ubezpieczeń w świetle liczb statystycznych w okresie 1925–1935. Przegląd Ubezpieczeń Społecznych, 1, 33–34.
Aulaytner, J. (2002). Polityka społeczna, czyli ujarzmienie chaosu socjalnego. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.
Chylak, K. (2017). Główne kierunki i możliwości zastosowania alternatywnych rozwiązań w ubezpieczeniach społecznych Drugiej Rzeczypospolitej. W: P. Grata (red.), Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, t. V (s. 15–33). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Danowska-Prokop, B. (2012). Sytuacja gospodarcza i społeczna na Górnym Śląsku w latach 1922–1939 i jej wpływ na ubezpieczenia brackie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Danowska-Prokop, B., Koczur, W. (2022). Ubezpieczenia społeczne na Górnym Śląsku w latach 1922–1939. Uwarunkowania specyfiki ubezpieczeniowej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Duch, K. (1934). Ubezpieczenia społeczne. Warszawa: Wydawnictwo Libris.
Fischlowitz, S. (1935). Reforma ubezpieczenia górników w Zagłębiu Dąbrowskim. Przegląd Ubezpieczeń Społecznych, 10, 637–646.
Grabowski, E. (1923). Ubezpieczenia społeczne w państwach współczesnych. Warszawa: Wydawnictwo E. Wende i S-ka.
Jarosz, A. (2009). Ustawa scaleniowa 1933. Próba ujednolicenia systemu ubezpieczeń społecznych w II RP. W: E. Kościk, T. Głowiński (red.), Między zacofaniem a modernizacją. Społeczno-gospodarcze problemy ziem polskich na przestrzeni wieków (s. 171–176). Wrocław: Wydawnictwo Gajt.
Jarosz-Nojszewska, A. (2013). Ubezpieczenia robotnicze w Polsce w latach 1918–1939. W: P. Grata (red.), Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej: studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku (s. 26–40). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kozłowski, W. (1923). Ubezpieczenia w Polsce. Przegląd Gospodarczy, 2, 8–9.
Kwaśny, Z. (1983). Rozwój przemysłu na Górnym Śląsku w pierwszej połowie XIX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Landau, Z. (1971). Robotnicy przemysłowi w Polsce 1918–1939. Warszawa: Książka i Wiedza.
Łazowski, J. (1991). Ubezpieczenia społeczne w Polsce w pierwszym dziesięcioleciu niepodległości. Studia i Materiały z Historii Ubezpieczeń Społecznych w Polsce, 8, 5–6.
Malaka, A. (2013). Ustawa scaleniowa – okoliczności jej uchwalenia i znaczenie dla rozwoju ubezpieczenia społecznego. W: Ł. Kucharczyk-Rok, O. Rawski, A. Żołna (red.), Ubezpieczenie społeczne dawniej i dziś. W 80-lecie uchwalenia ustawy o ubezpieczeniu społecznym (s. 7–24). Warszawa: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Polskie Stowarzyszenie Ubezpieczenia Społecznego.
Muszalski, W. (1988). Wprowadzenie do nauki ubezpieczenia społecznego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Słabińska, E. (2017). Państwowe formy pomocy dla bezrobotnych pracowników umysłowych w Drugiej Rzeczypospolitej. W: P. Grata (red.), Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, t. V (s. 51–74). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Skodlarski, J. (2001). Zarys historii gospodarczej Polski. Warszawa–Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szubert, W. (1987). Ubezpieczenie społeczne. Zarys systemu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Święcicki, M. (1960). Instytucje polskiego prawa pracy w latach 1918–1939. Warszawa: PWN.
Wanatowicz, M. (1973). Ubezpieczenia brackie na Górnym Śląsku w latach 1922–1939. Warszawa–Kraków: PWN.
Dekret Naczelnika Państwa Polskiego z dnia 11 stycznia 1919 roku o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby. Dz. Praw RP z 1919 roku, nr 9, poz. 122.
Ustawa o obowiązkowem ubezpieczeniu na wypadek choroby z dnia 19 maja 1920 roku. Dz.U. 1920, nr 44, poz. 272.
Ustawa Konstytucyjna Sejmu Ustawodawczego z dnia 15 lipca 1920 roku, zawierająca Statut Organiczny Województwa Śląskiego. Dz.U. z 1920 roku, nr 73, poz. 497.
Ustawa o ubezpieczeniu od wypadków przy pracy z dnia 7 lipca 1921 roku. Dz.U. RP 1921, nr 65, poz. 413.
Ustawa z dnia 24 maja 1922 roku w przedmiocie ratyfikacji konwencji niemiecko-polskiej, dotyczącej Górnego Śląska, podpisanej w Genewie dnia 15 maja 1922 roku. Dz.U. z 1922 roku, nr 114, poz. 370.
Ustawa z dnia 18 lipca 1924 roku o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia. Dz.U. z 1924 roku, nr 67, poz. 650.
Ustawa z dnia 28 października 1925 roku o zmianie niektórych przepisów Ustawy z dnia 18 lipca 1924 roku o zaopatrzeniu na wypadek bezrobocia. Dz.U. z 1925 roku, nr 120, poz. 863.
Ustawa z dnia 30 stycznia 1927 roku w przedmiocie rozciągnięcia obowiązujących na obszarze województw krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego, tarnopolskiego i cieszyńskiej części województwa śląskiego ustaw o obowiązku ubezpieczenia robotników od wypadków na obszar województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, lubelskiego, białostockiego, wołyńskiego, poleskiego i nowogrodzkiego oraz ziemi wileńskiej. Dz.U. z 1927 roku, nr 16, poz. 148.
Ustawa z 28 marca 1933 roku o ubezpieczeniu społecznym. Dz.U. z 1933 roku, nr 51, poz. 393 z późn. zm.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
