Istota przedsiębiorczości i jej funkcje. Ujęcie personalistyczne w świetle holizmu
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2022.2.2Słowa kluczowe:
przedsiębiorczość, personalizm, modelAbstrakt
W publikacji podjęto tematykę przedsiębiorczości w wymiarze teoretycznym. Artykuł opracowano na podstawie metody szeroko zakrojonej analizy i krytyki piśmiennictwa, a jako cel pracy wskazano na próbę uchwycenia istoty przedsiębiorczości oraz spojrzenia na nią przez pryzmat jej funkcji. Sformułowane zostały dwa pytania badawcze, na które poszukiwano odpowiedzi. Wartością dodaną tej pracy jest ukazanie perspektywy holistycznego podejścia do przedsiębiorczości, opartej na zachowaniu spójności ontologiczno-ontycznej, odnoszącej się do zagadnień antropologii filozoficznej, dla której – w tym ujęciu fundamentem – jest personalizm. Przyjęcie perspektywy holistycznej, opartej na fundamencie personalistycznym, podyktowane było podstawowymi założeniami tego nurtu współczesnej filozofii, gdzie centrum zainteresowań stanowi całokształt zagadnień związanych z miejscem i rolą osoby w otaczającym świecie, a także stosunku człowieka do jego wytworów, dzieł, które mogą stanowić efekt działań przedsiębiorczych. Tak przyjęta perspektywa badawcza – zdaniem autorki – pozwala na zapewnienie rozwoju trzech bazowych kategorii wartości, których znaczenie dla realizacji przedsiębiorczości jest niepodważalne. Są to wartości:
− związane z rozwojem osobistym jednostki – przedsiębiorczego człowieka,
− mające swe odzwierciedlenie w relacjach społecznych i gospodarczych, a także
− o charakterze mieszanym.
Podjęte rozważania teoretyczne pozwoliły na opracowanie modelowego ujęcia holistycznego podejścia do przedsiębiorczości, który stanowi autorski, twórczy wyraz refleksji naukowej, ze wskazaniem na nowe odkrycie funkcji przedsiębiorczości w duchu personalizmu, jako: funkcji personalistycznej, przedsiębiorcy-personalisty, czynności menedżerskich w wymiarze personalistyczno-fenomenologicznym oraz jako funkcji rynku, opartej na personalizmie ekonomicznym.
Bibliografia
Akerlof, G.A, Shiller, R.J. (2017). Złowić frajera. Ekonomia manipulacji i oszustwa, przekł. Z. Matkowski. Warszawa: PTE.
Allwood, J.S. (1973). The concept of holism and reductionism in sociological theory. Forskningspapport Fran Sociologiska Institutionen Vid Gotesborgs Universitet, 27, 1–34.
Augustyńczyk, J. (2020). Przedsiębiorczość w wybranych teoriach ekonomicznych. W: E. Gruszewska (red.), Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach młodych naukowców. T. 4, Teoria i praktyka (s. 18–27). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Baron, R.A. (2012). Entrepreneurship. An evidence-based guide. Cheltenham: Edward Elgar.
Bauman, Z. (2013). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Wydawnictwo Sic.
Blaug, M. (1994). Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Warszawa: PWN.
Bolesta-Kukułka, K. (1995). Świat organizacji. W: A.K. Koźmiński, W. Piotrowski (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka (s. 13–105). Warszawa: PWN.
Bombała, B. (2002). Personalistyczna filozofia zarządzania jako odpowiedzialność pozytywna. Prakseologia, 142, 131–148.
Bombała, B. (2013). Ekonomizm nauk o zarządzaniu a przedsiębiorczość personalistyczna. Annales. Etyka w życiu gospodarczym, 16(1), 319–334.
Bombała, B. (2016). Przywództwo w perspektywie personalistyczno-fenomenologicznej. Organizacja i Kierowanie, 4, 101–117.
Borowiecki, R., Siuta-Tokarska, B., Kusio, T. (2017). Związki symbiotyczne organizacji sieciowej z przedsiębiorczością. W: M. Grabowska, B. Ślusarczyk (red.), Zarządzanie organizacją: koncepcje, wyzwania, perspektywy (s. 40–49). Częstochowa: Politechnika Częstochowska.
Bratnicka, K. (2015). Twórcza przedsiębiorczość organizacyjna. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 212, 23–34.
Carlsson, B., Braunerhjelm, P., McKelvey, M., Olofsson, Ch., Persson, L., Ylinenpää, H. (2013). The evolving domain of entrepreneurship research. Small Business Economics, 41, 913–930. DOI: 10.1007/s11187-013-9503-y.
Caruana, J. (2017). Holism and the understanding of science. Integrating the analytical, historical and sociological. London: Routledge.
Carree, M.A., Thurik, A.R. (2005). Understanding the role of entrepreneurship for economic growth. Discussion Papers on Entrepreneurship, Growth and Public Policy, 1–11.
Carree, M.A., Thurik, A.R. (2010). The Impact of Entrepreneurship on Economic Growth. W: Z. Acs, D. Audretsch (red.), Handbook of Entrepreneurship Research. International Handbook Series on Entrepreneurship (s. 557–594), Vol. 5. New York: Springer.
Dacko-Pikiewicz, Z., Walancik, M. (2015). Społeczny wymiar innowacji i przedsiębiorczości. Dąbrowa Górnicza: Wydawnictwo WSB Dąbrowa Górnicza.
Dollinger, M.J. (2008). Entrepreneurship. Strategies and resources. Illinois: MARSH Publications.
Drobny, P. (2019). Dialogiczny charakter wymiany w ujęciu ekonomii personalistycznej. Prakseologia, 161, 115–139. DOI: 10.7206/prak.0079-4872_2015_160_20.
Drucker, F.P. (1992). Innowacja i przedsiębiorczość. Kraków: Wydawnictwo Czytelnik.
Elert, N., Henrekson, M. (2017). Entrepreneurship and Institutions: A Bidirectional Relationship. IFN Working Paper, 1153, 1–60.
Florczak, E. (2017). Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie społecznym. Humanizacja Pracy. Współczesne tendencje zmian kultury zarządzania organizacyjną, 3(289), 93–108.
Francik, A. (1994). Przedsiębiorczość a innowacje. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 444, 15–19.
Fromm, E. (2017). Rewolucja nadziei. W stronę uczłowieczonej technologii, tłum. A. Kochan. Kraków: Vis-a-Vis/Etiuda.
Gadomska-Lila, K. (2016). Znaczenie kultury w rozwoju przedsiębiorczych postaw. Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, 3(41), 29–42. DOI: 10.5604/01.3001.0009.4707.
Galarowicz, J. (2000). Człowiek jest osobą. Postawy antropologii filozoficznej Karola Wojtyły. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Gąsiorowska-Mącznik, E. (2017). Teoretyczne podstawy przedsiębiorczości. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 52(4), 392–403. DOI: 10.15584/nsawg.2017.4.28.
Glinka, B. (2008). Kulturowe uwarunkowania przedsiębiorczości w Polsce. Warszawa: PWE.
Glinka, B., Gudkova, S. (2011). Przedsiębiorczość. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer business.
Górka, K., Łuszczyk, M., Thier, A. (2019). Ekonomia społeczna jako wyzwania dla współczesnych przedsiębiorstw. W: J. Pach, R. Śliwa, W. Maciejewski (red.), Przedsiębiorczość społeczna, innowacje, środowisko (s. 221–236). Warszawa: CeDeWu.
Griffin, R.W. (1999). Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: PWN.
Gronbacher, G.M. (1999). Personalizm ekonomiczny. Lublin: Instytut Liberalno-Konserwatywny.
Handfield, R., Petersen, K., Cousins, C., Lawson, B. (2009). An organizational entrepreneurship model of supply management integration and performance outcomes. International Journal of Operations & Production Management, 29(2), 100–126. DOI: 10.1108/01443570910932011.
Harrison, L.E., Huntington, S.P. (red.). (2003). Kultura ma znaczenie. Jakie wartości wpływają na rozwój społeczeństw? Poznań: Zysk i Spółka.
Hébert, R.F., Link, A.N. (1989). A History of Entrepreneurship. Oxon: Routledge.
Hilgard, E.R. (1967). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: PWN.
Hryniewicz, J.T. (2004). Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kaliszczak, L. (2011). Schumpeterowska teoria przedsiębiorczości i jej współczesne implikacje. Nauki o Zarządzaniu, 8, 345–355.
Khalilov, L., Yi, Ch.D. (2021). Institutions and entrepreneurship: Empirical evidence for OECD countries. Entrepreneurial Business and Economics Review, 9(2), 119–134. DOI: 10.15678/EBER.2021.090208
Klonowska-Matynia, M., Palinkiewicz, J. (2013). Przedsiębiorczość w teorii ekonomicznej. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, 17, 29–40.
Korsgaard, S., Anderson A.R. (2011). Enacting entrepreneurship as a social value creation. International Small Business Journal: Researching Entrepreneurship, 29(2), 135–151. DOI: 10.1177/0266242610391936.
Koźmiński, A.K. (2004). Zarządzanie w warunkach niepewności. Warszawa: PWN.
Kuratko, D.F. (2019). Entrepreneurship, South Melbourne. Victoria: Cengage Learning.
Kurczewska, A. (2014). Przedsiębiorczość i ekonomia – separacja czy integracja? e-mentor, 2(54), 18–22.
Landström, H. (2010). Pioneers in Entrepreneurship and Small Business Research. Heidelberg: Springer.
Lichtarski, J. (red.). (1999). Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu.
Lipa, A. (2020). Holistyczne podejście do przedsiębiorczości. Kielce: Wyd. Ipso Facto.
Mair, J., Robinson, J., Hockerts, K. (red.). (2006). Social Entrepreneurship. London: Palgrave, Macmillan.
Majkut, R. (2014). Przedsiębiorczość w świetle uwarunkowań interdyscyplinarnych. Warszawa: CeDeWu.
Makieła, Z. (2021). Innovative University 4.0, the Academic Entrepreneur in an Innovative University. W: Z. Makieła, M. Stuss, R. Borowiecki (red.), Sustainability, Technology and Innovation 4.0. (s. 3–23). London: Routledge, Taylor & Francis Group.
Makieła, Z., Baran, M., Stuss, M. (2018). The sustainability entrepreneur in the age of the information society: a conceptual model. Przegląd Organizacji, 11(946), 14–21. DOI: 10.33141/po.2018.11.02.
Makieła Z., Rachwał T. (2020). Krok w przedsiębiorczość. Warszawa: Nowa Era.
Marjański, A. (red.). (2013). Przedsiębiorczy menadżer przedsiębiorczej organizacji. Nowoczesne tendencje w nauce oraz w praktyce organizacji i zarządzania. Łódź: Społeczna Akademia Nauk.
Mitura, E., Jamroz, D. (2005). Przedsiębiorczy uczeń na rynku pracy. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 277–296.
Mrozowicz, K. (2010). Cechy zachowań przedsiębiorczych w świetle psychologicznych badań osobowościowych. Studia i Materiały Miscellanea Oeconomicae: Przedsiębiorczość a rozwój regionalny, 1, 13–23.
Mularska-Kucharek, M. (2016). Przedsiębiorczość a jakość życia. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 1(108), 141–153.
Murphy, P.J., Liao, J., Welsch, H.P. (2006). A conceptual history of entrepreneurial thought. Journal of Management History, 12(1), 12–35. DOI: 10.2139/SSRN.818604.
Mirski, A. (2005). Problem wartości w zarządzaniu humanistycznym. Zarządzanie w Kulturze, 6, 69–80.
Moczydłowska, J. Pacewicz, I. (2007). Przedsiębiorczość. Rzeszów: Wyd. Oświatowe FOSZE.
Mounier, E. (1964). Przystępne wprowadzenie w świat osoby. W: Wprowadzenie do egzystencjalizmów oraz wybór innych prac, oprac. J. Zabłocki (s. 8–9). Kraków: Znak.
Mrozowicz, K. (2010). Cechy zachowań przedsiębiorczych w świetle psychologicznych badań osobowości. Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomocae, 14(1), 13–23.
Matejun, M., Szymańska, K. (red.). (2013). Perspektywy rozwoju przedsiębiorczości w warunkach niepewności i ryzyka. Łódź: Politechnika Łódzka.
Niemcewicz, P. (2018). Ekonomia behawioralna – hybryda teorii i eksperymentu. Studia i Prace WNEiZ US, 51(1), 9–19. DOI: 10.18276/sip.2018.51/1-01.
Oosterbeek, H., van Praag, M., Ijsselstein, A. (2010). The impact of entrepreneurship education on entrepreneurship skills and motivation. European Economic Review, 54(3), 442–454. DOI: 10.1016/j.euroecorev.2009.08.002.
Parker, S.C. (2005). The economics of entrepreneurship. What we know and what we don’t. Boston, Delft: Foundations and Trends in Entrepreneurship.
Penc, J. (1997). Leksykon biznesu. Warszawa: Wydawnictwo Placet.
Pindelski, M. (2012). Paradygmaty holistycznego wariablizmu oraz sprawczości w naukach o zarządzaniu. Organizacja i Kierowanie, 2(151), 23–32.
Piórkowska, K. (2012). Zarządzanie strategiczne w kontekście typów nauk i ich odmienności metodologicznej. Prace Naukowe WWSZiP, 22(2), 37–45.
Przybyła, H. (2005). Adam Smith – prekursor etyki gospodarczej. Studia Ekonomiczne. Akademia Ekonomiczna w Katowicach, 35, 11–49.
Rotengruber, P. (2005). Etyka biznesu jako narracja polityczna. W: J. Sójka (red.), Etyka biznesu „po Enronie” (s. 161–169). Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora.
Safin, K. (red.). (2002). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w regionach o nomenklaturze przemysłowej. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu.
Samadi, A.H. (2019). Institutions and entrepreneurship: unidirectional or bidirectional causality? Journal of Global Entrepreneurship Research, 9(3), 1–16. DOI: 10.1186/ s40497-018-0129-z.
Siuta, B. (2002). Bariery przedsiębiorczości i rozwoju polskich firm. W: K. Jaremczuk, J. Posłuszny (red.), Uwarunkowania sukcesu przedsiębiorstwa (s. 268–279). Przemyśl: WSAiZ.
Siuta-Tokarska, B. (2008). Istota i realia przedsiębiorczości we współczesnej gospodarce w Polsce. W: R. Borowiecki, A. Jaki (red.), Doskonalenie procesu zarządzania przedsiębiorstwem w obliczu globalizacji: z teorii i praktyki (s. 419–431). Kraków: Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Siuta-Tokarska, B. (2013). Zasadnicze aspekty pomiaru przedsiębiorczości. Organizacja i Kierowanie, 3(156), 91–106.
Stam, E., van Stel, A. (2011). Types of Entrepreneurship and Economic Growth. W: A. Szirmai, W. Naude, M. Goedhuys (red.), Entrepreneurship, Innovation and Economic Development (s. 78–95). Oxford: Oxford University Press.
Starnawska, M. (2012). Przedsiębiorczość instytucjonalna i jej formy w gospodarce – przegląd ujęć. Acta Universitatis Lodziensis Folia Oeconomica, 270, 329–336.
Stevenson, H., Jarillo, J.C. (2007). A Paradigm of Entrepreneurship: Entrepreneurial Management. W: A. Cuervo, D. Ribeiro, S. Roig (red.), Entrepreneurship. Concepts, theory and perspective (s. 155–170). Berlin, Hiedelberg: Springer.
Strawiński, W. (1999). Odmiany scjentyzmu. Filozofia Nauki, 7/1/2, 43–50.
Sudoł, S. (1999). Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Teoria i praktyka zarządzania. Toruń: TNOiK. Dom Organizatora.
Szczepański, J. (1958). Funkcje właściciela, przedsiębiorcy i załogi w gospodarce kapitalistycznej i socjalistycznej. Ruch Prawniczy i Ekonomiczny, 20, 199–220.
Targalski, J. (red.). (2014). Przedsiębiorczość i zarządzanie małymi i średnimi przedsiębiorstwami. Warszawa: Difin.
Wach, K. (2015). Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego: przegląd literatury. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 11–36.
Zioło, Z. (2012). Miejsce przedsiębiorczości w edukacji. Przedsiębiorczość – Edukacja, 8, 10–23.
Zioło, Z. (2015). Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego układów przestrzennych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 8–23. DOI: 10.24917/20833296.11.2.
Żmija, K. (2019). Przedsiębiorczość pozarolnicza w procesach dywersyfikacji gospodarstw rolnych w Polsce. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 20, 1(2), 55–67.
Zarządzanie z ludzką twarzą. Personalizm jako narzędzie rozwoju firm, organizacji i instytucji publicznych (2018). Warszawa: Laboratorium Więzi.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
