Social and financial inequalities in the availability of public transport in selected capitals of Polish voivodeships
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2025.1.9Keywords:
mobility, city, exclusion, ticket, costAbstract
The aim of the article was to determine the scale of the impact of the financial barrier in public collective transport (hereinafter: PCT) in selected local government units and to compare selected voivodeship cities – metropolitan centers in terms of the mobility policy applied in the financial aspect.
The study aims to identify differences in transport accessibility based on the relationship between ticket prices and residents’ incomes and to examine the potential effects of eliminating fees for public transport use on reducing social inequalities.
Moreover, the aim was to benchmark selected voivodeship cities – metropolitan centres, in terms of the applied tariff policy within the framework of public transport (hereinafter: PCT) in comparison with the disposable income of the population.
The research problem was the affordability of public collective transport in selected LGUs. 9 out of 10 largest Polish cities in terms of population. So far, none of them has implemented unconditional free public transport. Therefore, there is a financial barrier, which in the case of the lowest-earning residents, makes it difficult to meet current life needs.
The analysis was carried out in mid-2024 based on data from the turn of 2023/2024 and selected, from 2022, mostly from public statistics, including the Central Statistical Office (Polish: GUS). Polish and foreign literature and industry press were used. The own study was based on information from LGUs and their communication companies. Finally, the analyzed cities were categorized in terms of the adopted criteria.
It can be stated that the lack of fees for using PCT will translate into a reduction in social inequalities in a given LGU. The scale of this change cannot be determined ex-ante, and therefore the effectiveness of such a policy cannot be estimated. As part of the benchmarking, the studied group can be divided into three categories in terms of financial accessibility: highly accessible (Gdańsk, Kraków, Poznań), with average financial accessibility (Lublin, Szczecin and Wrocław) and with low financial accessibility (Białystok, Bydgoszcz and Łódź).
Downloads
References
Arak, P. (2017). Polakom luksus kojarzy się prozaicznie. Na przykład z samochodem lepszej marki. Retrieved from: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/rynek/1697332,1,polakom-luksus-kojarzy-sie-prozaicznie-na-przyklad-z-samochodem-lepszej-marki.read (2024.09.02).
Bąkowski, W. (2015). Metodyka ustalania podaży usług dla publicznego transportu zbiorowego w mieście. Transport Miejski i Regionalny, 6, 3–9.
Carruthers, R., Dick, M., Saurkar, A. (2005). Affordability of public transport in developing countries. The World Bank Group Transport Papers, January 2005, 1–27.
Central Statistical Office, Local Data Bank. Retrieved from: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/ (2024.07.19).
Gierczak, J. (1994). Fenomen auta w przestrzeni. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
GUS. (2021). Informacja o wynikach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 na poziomie województw, powiatów i gmin. Narodowy Spis Powszechny, 2–6. Retrieved from: https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/nsp-2021-wyniki-ostateczne/informacja-o-wynikach-narodowego-spisu-powszechnego-ludnosci-i-mieszkan-2021-na-poziomie-wojewodztw-powiatow-i-gmin,1,1.html (2024.06.29).
Goliszek, S., Połom, M. (2016). Porównanie dostępności komunikacyjnej transportem zbiorowym w ośrodkach wojewódzkich Polski Wschodniej na koniec perspektywy UE 2007–2013. Transport Miejski i Regionalny, 3, 16–27. DOI: 10.4467/2543859X PKG.18.007.9349.
Hackl, A. (2018). Mobility equity in a globalized world: Reducing inequalities in the sustainable development agenda. World Development, 112, 150–162. DOI: 10.1016/j.worlddev.2018.08.005.
Hatzenbuehler, M.L., McLaughlin, K.A., Weissman, D.G., Cikara, M. (2024). A research agenda for understanding how social inequality is linked to brain structure and function. Nature Human Behaviour, 8(1), 20–31. DOI: 10.1038/s41562-023-01774-8.
Kałamucka, W. (2023). Przegląd wskaźników jakości życia w systemach wskaźników społecznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia, 78, SECTIO B, 115–130. DOI: 10.17951/b.2023.78.0.
Kasperska, E. Heese, T., Boguski, A., Chamier-Gliszczyński, N., Kaczorkiewicz, M., Piątkowski, P., Zdoliński, P. (2011). Wdrażanie rozwiązań transportowych podnoszących bezpieczeństwo użytkowników dróg w miastach na tle społeczno-kulturowych uwarunkowań w zachowaniach ich mieszkańców. Logistyka, 3, 1105–1115.
Kenyon, S. (2006). Reshaping Patterns of Mobility and Exclusion? The Impact of Virtual Mobility upon Accessibility, Mobility and Social Exclusion. In: M. Sheller, J. Urry (eds.), Mobile Technologies of the City. Networked Cities (pp. 102–120). London: Routledge. DOI: 10.4324/9780203098882.
KPMG. (2024). Raport KPMG, Rynek dóbr luksusowych w Polsce. Nowe wymiary luksusu, Edycja 2024. Retrieved from: https://kpmg.com/pl/pl/home/insights/2024/05/rynek-dobr-luksusowych-w-polsce-nowe-wymiary-luksusu.html (2024.09.17).
Krot, K., Lewicka, D. (2016). The Determinants of Social Inequalities – A Model Approach. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 17(7/3), 233–244. Retrieved from: http://piz.san.edu.pl/docs/e-XVII-7-3.pdf (2024.09.22).
Kwarciński, T. (2013). Dostępność usług transportowych jako kryterium oceny publicznego regionalnego systemu transportowego. Studia Ekonomiczne, 143, 230–236.
Mazur, B. (2024). Darmowa komunikacja miejska – co poszło nie tak? Tygodnik Spraw Obywatelskich, 223(15).
Mercik, A. (2023). Problems of financing urban mobility resilience in Poland. Ekonomia i Prawo. Economics and Law, 22(4), 697–713. DOI: 10.12775/EiP.2023.037.
Michalak, A. (2022), Niemcy. Efekty wakacyjnego biletu za 9 euro. Rzeczpospolita. rp.pl, e-edition, added: 02.09.2022. Retrieved from: https://klimat.rp.pl/transport/art36982831-niemcy-efekty-wakacyjnego-biletu-za-9-euro-najlepszy-pomysl-nie-bedzie-przedluzony (2025.01.18).
Mwaka, C.R., Best, K.L., Cunningham, C., Gagnon, M., Routhier, F. (2023). Barriers and facilitators of public transport use among people with disabilities: a scoping review. Frontiers in Rehabilitation Sciences, 8(4), 1336514. DOI: 10.3389/ fresc.2023.1336514.
Parlament Europejski. (2018). Słabiej Rozwinięte Regiony UE. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie słabiej rozwiniętych regionów UE (2017/2208(INI)), Dz.U. UE 2019/C 162/03.
Pliszka, T. (2005). Nierówności społeczne a zagrożenia z nich wynikające. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 6, 449–458.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2024 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, Dz.U. 2024 poz. 1044.
Rozynek, C. (2024). Imagine the financial barrier to public transport use disappears. The impact of the 9-Euro-Ticket on the mobility and social participation of low-income households with children. Transport Policy, 149, 80–90. DOI: 10.1016/j.tranpol.
Silver, E., Lopes, A., Vale D., Marques da Costa, N. (2023). The inequality effects of public transport fare: The case of Lisbon’s fare reform. Journal of Transport Geography, 112, 103685. DOI: 10.1016/j.jtrangeo.2023.103685.
Suter, C. (2024). Social inequalities. In: Encyclopedia of Quality of Life and Well-being Research, 6589–6594. DOI: 10.1007/978-3-031-17299-1_2766.
Uchwała nr XV/239/19 Rady Miasta Białystok z dnia 28 października 2019 r. w sprawie ustalenia ulg w opłatach za usługi przewozowe środkami transportu zbiorowego komunikacji miejskiej w Białymstoku (Dz.U. Woj. Podlaskiego z 2019 r. poz. 5074).
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej z. późn. zm. (tekst jednolity Dz.U. 2016, poz. 930).
Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. 2023 poz. 2778).
Velho, R., Holloway, C., Symonds, A., Balmer, B. (2016). The effect of transport accessibility on the social inclusion of wheelchair users: a mixed method analysis. Social Inclusion, 4(3), 24–35. DOI: 10.17645/si.v4i3.484.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 University of Rzeszow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
