Uczestnictwo ludności Polski w kulturze w czasie kryzysu związanego z pandemią COVID-19
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2023.4.10Słowa kluczowe:
kultura, kryzys, polskie społeczeństwo, konsumpcja kultury w gospodarstwach domowych, uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnychAbstrakt
Pandemia COVID-19 wpłynęła na sytuację na całym świecie, doprowadzając do kryzysu w wielu obszarach działalności, w tym w kulturze. Kultura ma pozytywny wpływ na gospodarkę, jest także istotna dla rozwoju osobowości jednostki. Stąd tak ważne jest uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych. Jednak w czasie kryzysu ta możliwość zostaje ograniczona. Celem opracowania jest identyfikacja wpływu ograniczeń związanych z pandemią COVID-19 na uczestnictwo ludności w Polsce w wydarzeniach kulturalnych organizowanych stacjonarnie, z uwzględnieniem poszczególnych form aktywności kulturalnej. Aby zrealizować cel, zastosowano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa. Skorzystano z literatury przedmiotu, raportów i opracowań krajowych oraz międzynarodowych instytucji podejmujących problematykę kultury, aktów prawnych. Przeprowadzono okresu 2019–2022.
Z przeprowadzonych badań wynika, że pandemia spowodowała niespotykany wcześniej kryzys w kulturze w Polsce. Mimo korzystnych zmian w 2022 r. liczba wydarzeń organizowanych przez instytucje kultury była mniejsza niż przed ogłoszeniem pandemii, jednocześnie w wydarzeniach tych uczestniczyło mniej osób. Brak lub ograniczenie uczestnictwa w kulturze osłabia lub doprowadza do zanikania relacji interpersonalnych, ogranicza możliwości oddziaływania na inne jednostki, tym samym podmiotowość.
Dla instytucji kultury pozyskanie odbiorców wymaga wspierania twórczości, kreatywności, otwartości na nowości. Służyć temu może zaproponowanie nowych kanałów kontaktu z odbiorcą, nowych form prezentacji oferty kulturalnej, jednocześnie dotarcie z informacją do osób potencjalnie zainteresowanych, a także rozwój kwalifikacji zatrudnionych osób.
Bibliografia
Anderson, F. (2010). Developing urban creative communities through the arts in Thailand, Canada, and USA. Journal of Urban Culture Research, 1, 96–116. DOI: 10.14456/jucr.2010.5.
Arbiszewski, K. (2011). Uczestnictwo jednostek w kulturze. Uwagi na temat nowej dynamiki kultury na przykładzie melomanów i ewolucji nośników muzyki. Kultura i Społeczeństwo, 1, 41–62.
Bachórz, A., Stachura, K. (2015). W poszukiwaniu punktów stycznych. Rekonstrukcja dyskursu o problemach (nie)uczestnictwa w kulturze. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej.
Bennett, T., Silva, E. (2006). Cultural Capital and Inequality – Policy Issues and Contexts. Cultural Trends, 15(2–3), 87–106. DOI: 10.1080/09548960600712777.
Bęben, W. (2022). Kryzysy i pandemie. Przegląd dotychczasowych współzależności. W: S. Kańduła, J. Przybylska (red.), Gospodarka w cieniu pandemii Covid-19 (s. 30–49). Poznań: Wydawnictwo UEP. DOI: 10.18559/978-83-8211-104-0/2.
Borys, T. (2021). Inspiracje kultury w tworzeniu aksjologii nowego paradygmatu rozwoju. Zarządzanie w Kulturze, 22(3), 277–303. DOI: 10.4467/20843976ZK.21.019.14279.
Cichosz, M., Lewicka, M., Molesztak, A. (2018). Animacja społeczno-kulturalna. Współczesne wyzwania. Młodzież i seniorzy jako odbiorcy kultury. Kraków: Impuls.
Cohen, G. (2006). Research on Creativity and Aging: The Positive Impact of the Arts on Health and Illness. Generations: Journal of the American Society on Aging, 30(1), 7–15.
Cohen, G., Perlstein, S., Chapline, J., Simmens, S. (2006). The impact of professionally conducted cultural programs on the physical health, mental health, and social functioning of older adults. Gerontologist, 46(6), 726–734. DOI: 10.1093/geront/46.6.726.
Czy Polacy tęsknią za kulturą? Komunikat z badań. (2021). Pobrane z: https://www.nck.pl/badania/aktualnosci/kultura-po-epidemii-infografika (2023.08.17).
Daykin, N., Mansfield, L., Meads, C., Julier, G., Tomlinson, A., Payne, A., Grigsby Duffy, L., Lane, J., D’Innocenzo, G., Burnett, A. (2018). What works for wellbeing? A systematic review of wellbeing outcomes for music and singing in adults. Perspectives in Public Health, 138(1), 39–46. DOI: 10.1177/1757913917740391.
Działalność muzeów w czasach pandemii COVID-19. (2022). Warszawa: NIMOZ. Pobrane z: https://nimoz.pl/files/publications/80/RAPORT-Covidowy_2023-03-15%20FINAL.pdf (2023.07.20).
Fancourt, D., Steptoe, A. (2018). Community group membership and multidimensional subjective well-being in older age. Journal of Epidemiology and Community Health, 72(5), 376–382. DOI: 10.1136/jech-2017-210260.
Fancourt, D., Steptoe, A. (2019). Cultural engagement and mental health: Does socio-economic status explain the association? Social Science and Medicine, 236(112425). DOI: 10.1016/j.socscimed.2019.112425.
Gonçalves, S. (2016). We and they: Art as a medium for intercultural dialogue. W: S. Gonçalves, S. Majhanovic (red.), Art and Intercultural Dialogue (s. 3–23). Rotterdam: Sense Publishers.
Gorzelany-Dziadkowiec, M., Kozień, E. (2013). Wpływ kryzysu na rozwój małego przedsiębiorstwa. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 908, 39–56.
Gruchola, M. (2010). Kultura w ujęciu socjologicznym. Roczniki Kulturoznawcze, 1, 95–113.
Hertzog, C., Kramer, A.F., Wilson, R.S., Lindenberger, U. (2008). Enrichment effects on adult cognitive development. Can the functional capacity of older adults be preserved and enhanced? Psychological Science in the Public Interest, 9(1), 1–65. DOI: 10.1111/j.1539-6053.2009.01034.x.
Is history repeating itself? The impact of the COVID-19 crisis on youth. Pobrane z: https://www.eurofound.europa.eu/ga/publications/blog/is-history-repeating-itself-the-impact-of-the-covid-19-crisis-on-youth (2023.08.11).
Jurkiewicz, J. (2022). Wpływ ograniczeń sanitarnych COVID-19 na funkcjonowanie instytucji kultury w Polsce. Acta Politica Polonica, 53(1), 89–100. DOI: 10.18276/ap.2022.53-07.
Kasperkiewicz-Morlewska, K. (2020). Życie kulturalne społeczności małomiasteczkowych na przykładzie wybranych gmin Roztocza Środkowego. W: E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska (red.), Kultura w Polsce w XXI wieku. Konteksty społeczne, kulturowe i medialne (s. 389–402). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Krąpiec, M.A., Kultura. W: Powszechna Encyklopedia Filozofii. Pobrane z: http://www.ptta.pl/pef/pdf/k/kultura.pdf (2023.07.20).
Kultura i dziedzictwo narodowe w 2021 r. (2022). Warszawa, Kraków: GUS. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-i-dziedzictwo-narodowe-w-2021-r-,2,19.html (2023.06.18).
Kultura i dziedzictwo narodowe w 2022 r. (2023). Warszawa, Kraków: GUS. Pobrane z https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5493/2/20/1/kultura_i_dziedzictwo_narodowe_w_2022_roku.pdf (2023.12.14).
Kultura w 2020 r. (2021). Warszawa, Kraków: GUS. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2020-roku,2,18.html (2023.05.28).
Kutwa, K. (2022). Wpływ kultury na rozwój społeczno-gospodarczy w Polsce. Warszawa: PIE.
Lamb, J. (2009). Creating change: Using the arts to help stop the stigma of mental illness and foster social integration. Journal of Holistic Nursing, 27(1), 57–65. DOI: 10.1177/0898010108323011.
Maslow, A. (2009). Motywacja i osobowość. Warszawa: PWN.
Mazurkiewicz, A., Uryniak, M. (2006). Podmiotowość człowieka w aspekcie jego działalności w organizacji. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 8, 219–234.
Meiste, R., Jakstiene, S. (2015). Crisis Diagnosis in Anti-Crisis Management Process in a Company. Oeconomia Copernicana, 6(4), 49–58. DOI: 10.12775/OeC.2015.028.
Nowak, A. (2015). Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze. Chowanna, 1, 91–102.
Nowakowski, M.K., Rzemieniak, M.L. (2003). Kryzys i przetrwanie w marketingu. Warszawa: Difin.
Przemysły kultury i kreatywne w latach 2014-2016 (2018). Warszawa, Kraków: GUS, US w Krakowie. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/przemysly-kultury-i-kreatywne-w-latach-2014-2016,19,1.html (2023.08.14).
Rapior, W. Uczestnictwo w kulturze jako tworzenie kultury. Pobrane z: https://www.academia.edu/1909520/Uczestnictwo_w_kulturze_jako_tworzenie_kultury (2023.08.13).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1066).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1758).
Sanetra-Szeliga, J. (2018). Kultura jako element ekonomii społecznej. Ekonomia Społeczna, 2, 50–58. DOI: 10.15678/ES.2018.2.06.
Stine-Morrow, E.A., Parisi, J.M., Morrow, D.G., Greene, J., Park, D.C. (2007). An engagement model of cognitive optimization through adulthood. The Journals of Gerontology. Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 62(1), 62–69. DOI: 10.1093/geronb/62.special_issue_1.62.
Szara, K., Frejtag-Mika, E. (2021). Wpływ ograniczeń epidemiologicznych COVID-19 na działalność instytucji kultury w Polsce. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 65(1), 212–223. DOI: 10.15584/nsawg.2021.1.12.
Teater, B., Baldwin, M. (2014). Singing for successful ageing: The perceived benefits of participating in the Golden Oldies community-arts programme. The British Journal of Social Work, 44(1), 81–99. DOI: 10.1093/bjsw/bcs095.
Thiel, L. (2015). Leave the Drama on the Stage: The Effect of Cultural Participation on Health. SOEPpapers, 767, 1–57. DOI: 10.2139/ssrn.2630190.
Trauth, E., Bryant, A., Cain, C., Potter, L.-E., Quesenberry, J.L., Trauth, S., van Slyke, C. (2019). Addressing Social Inclusion in the IS Field through Theatre. W: Proceedings of the 2019 on Computers and People Research Conference (SIGMIS-CPR’19) (s. 5–7). DOI: 10.1145/3322385.3322412.
Trauth, E., Keifer-Boyd, K., Trauth, S. (2016). iDream: Addressing the gender imbalance in STEM through research-informed theatre for social change. Journal of American Drama and Theatre, 28(2), 1–18.
Uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych online w trakcie pandemii (2022). Pobrane z: https://www.nck.pl/badania/raporty/uczestnictwo-w-kulturze-online (2023.09.25).
Włodarczyk, E. (2003). Kultura. W: J. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku. Tom II (s. 950–962). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Wojciechowski, J.S. (2009). Instytucje kultury w Polsce na tle przemian kultury w latach 1989–2009. Globalizm, lokalność, kryzys. W: J. Sójka, P. Kieliszewski, P. Landsberg, M. Poprawski (red.). Instytucje kultury w czasach kryzysu (s. 15–20). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Wpływ pandemii COVID-19 na podmioty działające w obszarze kultury w I kwartale 2020 r. (2020). Warszawa: GUS. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/wplyw-pandemii-covid-19-na-podmioty-dzialajace-w-obszarze-kultury-w-pierwszym-kwartale-2020-r-,23,1.html (2023.08.14).
Wysłocka, E. (2011). Kryzys – nieodłączny element funkcjonowania współczesnych organizacji. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 199, 138–147.
Zakrzewska-Bielawska, A. (2008). Zarządzanie w kryzysie. W: I. Staniec, J. Zawiła-Niedźwiecki (red.), Zarządzanie ryzykiem operacyjnym (s. 65–92). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Zmiany w obszarze aktywności kulturalnych podczas ograniczeń epidemicznych (2022). Pobrane z: https://nck.pl/badania/aktualnosci/trzecia-edycja-sondazu-o-kulturze-w-pandemii (2023.09.18).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
